راز درمان قطعی دیابت کشف شد

محققان موفق شدند سلول‌های بنیادی معده انسان را به سلول‌های انسولین ساز تبدیل کنند که مانند سلول‌های سالم لوزالمعده به تغییرات سطح گلوکز خون واکنش نشان می‌دهد.

این کشف می‌تواند نویدبخش روزی باشد که بیماران دیابتی به جای اتکا به تزریق، انسولین مورد نیاز بدن خود را تولید کنند.

با این که علت دقیق دیابت نوع یک مشخص نیست، اما گمان می‌رود این بیماری به علت یک واکنش خودایمنی بروز می‌کند که در آن بدن به سلول‌های بتای لوزالمعده که انسولین تولید می‌کنند، حمله و آن‌ها را نابود می‌کند. محققان سال‌هاست به دنبال درمان دیابت با استفاده از سلول‌های بنیادی برای تولید سلول‌های انسولین ساز هستند که جایگزین سلول‌هایی که توسط سیستم ایمنی تخریب شده‌اند، خواهند شد.

سلول‌های بنیادی معده، هر پنج تا هفت روز یک‌بار، شاهکار باززایی جدار داخلی روده را انجام می‌دهند. این سلول‌ها همچنین به بافت مخصوص روده، از جمله سلول‌های انترواندوکرین (EECs) که هورمون‌ها را ترشح می‌کنند، تمایز می‌یابند. توانایی تولید سلول‌های انترواندوکرین که هورمون انسولین را ترشح می‌کنند، برای بیماران مبتلا به دیابت نوع یک که تولید سلول‌های بتا در بدن آن‌ها متوقف شده یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کنند، ارزش درمانی بسیار زیادی دارد.

اکنون، محققان دانشگاه ویل کورنل موفق شده اند سلول‌های بنیادی معده انسان را به سلول‌های ترشح کننده انسولین تبدیل کنند که درست نظیر سلول‌های بتای سالم لوزالمعده، به سطح گلوکز خون پاسخ می‌دهند.

جو ژو نویسنده این تحقیق گفت: معده سلول‌های ترشح‌کننده هورمون خود را می‌سازد و سلول‌های معده و سلول‌های لوزالمعده در مرحله جنینی رشد در مجاورت یکدیگر قرار دارند، بنابراین عجیب نیست که سلول‌های بنیادی معده می‌توانند به راحتی به سلول‌های ترشح کننده انسولین مثل بتا تبدیل شوند.

این هدفی است که ژو بیش از ۱۵ سال برای رسیدن به آن تلاش کرده است. او در آزمایش‌های اولیه دریافت که می‌تواند سلول‌های معمولی لوزالمعده را در موش‌ها با فعال کردن سه فاکتور رونویسی که پروتئین‌های کنترل کننده بیان ژن هستند، به سلول‌های بتا ترشح‌کننده انسولین تبدیل کند. او همکارانش در سال ۲۰۱۶، با مطالعه روی موش‌ها دریافتند که سلول‌های بنیادی معده نیز به این روش فعال سازی بسیار حساس هستند.

محققان در مطالعه کنونی، سلول‌های بنیادی معده را از طریق یک روش غیرجراحی ساده به نام آندوسکوپی خارج کردند. در این روش یک لوله نازک انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین (اندوسکوپ) از طریق دهان وارد معده می‌شود. این آندوسکوپ مجهز به ابزاری است که امکان نمونه برداری از بافت را فراهم می‌کند.

محققان پس از تبدیل سلول‌های بنیادی معده به سلول‌های شبه بتا به نام سلول‌های ترشح کننده انسولین معده (GINS). آن‌ها را به خوشه‌های کوچکی به نام ارگانوئیدرشد دادند که در مدت ۱۰ روز به گلوکز حساس شدند و با ترشح انسولین واکنش نشان دادند.

هنگامی که سلول‌های ترشح کننده انسولین معده GINS به موش‌های دیابتی پیوند زده شدند، آن‌ها مانند سلول‌های بتای واقعی لوزالمعده رفتار کردند و با ترشح انسولین برای ثابت نگه داشتن سطح گلوکز خون، به افزایش گلوکز خون واکنش نشان دادند. سلول‌های پیوندی تا مدتی که محققان آن‌ها را تحت کنترل داشتند، یعنی ۶ ماه، به تولید انسولین ادامه دادند که به گفته محققان نشان دهنده قدرت آن‌ها است.

ژو گفت: این یک مطالعه اثبات ایده است که بنیان محکمی برای توسعه یک درمان مبتنی بر سلول‌های خود بیمار برای دیابت نوع یک و دیابت نوع ۲ شدید فراهم می‌کند.

در سال ۲۰۲۱، ۸.۴ میلیون نفر در جهان، با دیابت نوع یک زندگی می‌کردند. پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰، این تعداد به ۱۳.۵ تا ۱۷.۴ میلیون نفر افزایش یابد. در حال حاضر، بیماران دیابتی نوع یک بیماری خود را با تزریق کردن انسولین درمان می‌کنند برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ پیشرفته هم برای جبران کمبود انسولین، باید انسولین دریافت کنند.