جهان در آستانه فصل آخرالزمانی،جهان در پرتگاه جنگ جهانی سوم

ساناز نفیسی در اقتصاد نیوز نوشت : هم‌زمان با حمله نخست و بی‌سابقه روسیه به اوکراین، گروهی از ناظران با استناد به تصمیم اخیر ولادیمیر پوتین و امضای دکترین هسته‌ای بازنگری شده مسکو بر این باورند که امروز معادلات در قاره سبز پیچیده‌تر از گذشته شده و جهان در آستانه رویارویی هسته‌ای قرار دارد؛ هرچند هرگونه رویدادی به واکنش پوتین به حمله کی‌یف منوط شده است.

لومبرگ با انتشار یادداشتی مدعی شد، جنگ ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه علیه اوکراین پس از ماه‌ها امروز ابعاد تازه‌ای یافته و میدان برای افزایش تنش هموار شده است. به نوشته این نشریه، در حالی‌که درگیری وارد هزارمین روز خود شد، اوکراین از قابلیت‌های موشکی دوربردش برای حمله به پایگاه نظامی در خاک روسیه استفاده کرده است. مسکو که پیشتر نسبت به چنین اقدامی هشدار داده بود، تهدید خود مبنی بر پاسخ هسته‌ای به حملات متعارف را افزایش داده است.

قاره سبز در آستانه رویارویی هسته‌ای

بلومبرگ در ادامه یادداشت خود آورده است: تحولات دوگانه از نوزدهم ماه نوامبر سرمایه‌گذارانی که مدت‌هاست از تحولات روزمره جنگ کنار گذاشته شده‌اند، به وحشت انداخت و موجب شد تا این گروه بر حفظ دارایی‌های خود متمرکز شوند. در واقع، ورود نیروهای کره‌شمالی برای حمایت از نیروهای روسی به میدان نبرد، پیش از این، تنش‌ها را افزایش داده بود. در این میان، چشم‌انداز بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه و تعهد او برای پایان‌دادن به جنگ در کوتاه‌مدت، موجب شد تا اوکراین و متحدانش به تقلا افتاده و در مسیر اتمام درگیری‌ها براساس خواست کی‌یف گام بردارند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین که پیشتر با هدف تقویت اهرم‌های خود درخواست سلاح‌های بیشتری کرده بود، اخیرا با چراغ سبز بایدن روبه‌رو شده؛ رئیس‌جمهوری که در آستانه ترک کاخ سفید موشک‌های دروبرد را در اختیار اوکراین قرار داد و مجوز حمله کی‌یف به خاک روسیه را صادر کرد.

این در حالی است که اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان هفته گذشته با پوتین تماس گرفت تا در مورد مذاکرات صلح رایزنی کند. اما شولتز بعد از پایان این تماس تلفنی اعلام کرد که پوتین تمایلی به سازش ندارد. در همین راستا، تاتیانا استانووایا، کارشناس ارشد مرکز اوراسیا کارنگی روسیه با انتشار پستی در شبکه ایکس نوشت: «وضعیت فعلی به‌شدت پوتین را وسوسه کرده است. شرایط حاکم به پوتین و ترامپ اجازه می‌دهد تا جو بایدن را به‌خاطر درگیری‌های مارپیچ به چالش بکشند». او افزود: «شرایط کنونی فوق‌العاده خطرناک است؛ زیرا پوتین ممکن است رهبران غربی را متقاعد کند که بین درگیری هسته‌ای و حل‌وفصل تنش‌ها بر اساس شرایط روسیه، یک گزینه را انتخاب کنند».

به نوشته بلومبرگ، این خبر باعث شد سرمایه‌گذاران به سراغ برخی از امن‌ترین دارایی‌های جهان بروند؛ بازده اوراق خزانه ۱۰ ساله تا ۷ واحد پایه کاهش یافت، در حالی‌که نرخ اوراق بهادار آلمان کاهش ۱۱ واحد را تجربه کرد. ترکش‌ها به بازار ارز نیز اصابت کرد و قیمت ین ژاپن و فرانک سوئیس را افزایش داد.

پس لرزه‌های جنگ در اوکراین

حمله اوکراین به روسیه در حالی انجام شد که بایدن و شولتز به همراه دیگر رهبران گروه ۲۰ (‌G۲۰) در نشستی در ریودوژانیرو گرد هم آمدند؛ جایی‌که مانور بر سر جنگ روسیه یکی از مهم‌ترین موضوعات اختلاف است. میزبان، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهوری برزیل تلاش کرده تا بحث‌های مربوط به درگیری‌ها در اوکراین و غزه را به‌منظور تمرکز بر تغییرات آب و هوا و فقر متوقف کند. رویکرد سخت‌گیرانه او موجب‌شده تا بسیاری از رهبران حاضر در این نشست به‌واسطه هرج و مرج حاکم از فرایند نشست‌ها ناراضی باشند. هم‌زمان ۲ کابل زیردریایی اینترنت اروپایی قطع شدند؛ کابل‌های که زیر دریا و در نزدیکی منطقه کالینگراد روسیه قرار داشتند. دولت‌های منطقه بارها حملات سایبری، اطلاعات نادرست و تهاجمات جت‌های روسیه را گزارش کرده‌اند و هشدار داده‌اند که در صورت پیروزی پوتین در اوکراین، در معرض تهدید مسکو قرار خواهند گرفت. در همین راستا، بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان گفت: «اتفاقات خاصی در شرف وقوع است». با این همه گروهی می‌گویند، منشأ تحولات این هفته را می‌توان به مداخله پیونگ‌یانگ در میدان جنگ در ماه گذشته نسبت داد؛ اقدامی که خلاف هشدارهای واشنگتن انجام شد.

به ادعای بلومبرگ، حضور نیروهای کره‌شمالی در ارتش روسیه، بایدن را متقاعد کرد که مخالفت دیرینه خود را با حملات دوربُرد به روسیه با سامانه‌های موشکی تاکتیکی ارتش آمریکا موسوم به ATACMS را کنار بگذارد. الکساندر پولیشچوک، سفیر اوکراین در هند، روز دوشنبه در مصاحبه‌ای در دهلی‌نو گفت: استقرار نیروهای کره‌شمالی در مبدان نبرد، وضعیت را به «سطح دیگری» رساند. بر اساس گزارش‌های محلی اوکراین، داده‌هایی که بعداً توسط وزارت دفاع روسیه تأیید شد، نشان داد که اولین حمله اوکراین با این موشک‌ها به یک انبار مهمات در منطقه مرزی غربی روسیه در بریانسک اصابت کرده است. روس‌ها گزارش دادند که از ۶ موشک پرتاب‌شده، ۵ فروند را ساقط کردند و تلفات جانی نداشتند. نه ستاد کل اوکراین و نه وزارت دفاع درباره موشک‌هایی که استفاده‌شده، اظهار نظری نکردند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین در این باره گفت که در اواخر روز، پوتین فرمانی را برای گسترش دکترین هسته‌ای روسیه امضا کرد که بر اساس آن مسکو می‌تواند استفاده از تسلیحات اتمی را بررسی کند. بر اساس دستورالعمل‌های اصلاح شده، کرملین می‌تواند از سلاح‌های هسته‌ای در پاسخ به حمله کی‌یف به خاک خود با استفاده از سلاح‌های متعارف غربی استفاده کند. روسیه همچنین حمله یک کشور غیرهسته‌ای که توسط یک قدرت هسته‌ای حمایت می‌شود را به عنوان حمله مشترک تلقی خواهد کرد. تیموتی اش، استراتژیست ارشد EM در RBC BlueBay Asset Management، در یک پست وبلاگی نوشت: «این رویکرد معمولی پوتین است که قبل از مذاکرات تشدید می‌شود».

پوتین فرض می‌کند که باید در چند ماه آینده با ترامپ بنشیند و گفت‌گو کند اما با این‌همه رویکرد پوتین موجب شد تا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، در سخنرانی خود در پارلمان اروپا در بروکسل، از دولت‌ها بخواهد که «از انجام اقدامات بیشتر» برای کمک به دفاع کی‌یف در برابر روسیه نترسند. زلنسکی به استفاده از ATACMS اشاره‌ای نکرد اما گفت: «در حالی‌که برخی از رهبران اروپایی به انتخابات فکر می‌کنند، پوتین بر پیروزی در جنگ متمرکز شده است». در این میان گروهی بر این باورند که تصمیم اخیر ایالات متحده و مجوز این کشور به کی‌یف برای حمله مستقیم به خاک روسیه، تعاملات گرم دیپلماتیک بالقوه غرب با روسیه را پیچیده‌تر کرده است؛ به‌ویژه در شرایطی که ده‌ها نفر از رهبران جهان در این هفته گردهم جمع می‌شوند.

به ادعای ناظران تصمیم واشنگتن توسط بسیاری از رهبران غربی ولی به‌عنوان راهی برای ارتقای موقعیت اوکراین، پیش از تغییر رهبری در آمریکا در نظر گرفته شد، به‌ویژه در شرایطی که دونالد ترامپ در باب تداوم حمایت‌ها از اوکراین تردید دارد. به ادعای این گروه، این امر همچنین باعث پیچیدگی رقص دیپلماتیک شرکت‌کننده‌ها در اجلاس سران گروه ۲۰ می شود و پویایی پیچیده ژئوپلیتیکی این بلوک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در بحبوحه تغییر استراتژی -که جو بایدن ماه‌ها به آن فکر کرده- رئیس‌جمهوری کنونی ایالات متحده و تیمش از دیدار با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در ریو دوری می‌کنند. لاوروف به‌جای پوتین در این نشست حضور دارد.