چرا ایران برای پرتاب ماهواره خیام از پرتابگر آمریکایی استفاده نکرد؟
سالاریه در پاسخ به سوالی درباره چرایی انتخاب پرتابگر روسی گفت:شرکت سازنده روس بود و منطقی وجود نداشت که سراغ پرتابگر آمریکایی یا پرتابگر از کشورهای دیگر برویم علاوه بر این کشورهای متخاصم اگر پولی بدهی هم برای ما پرتاب را انجام نمی‌دهند.
حسن سالاریه رئیس سازمان فضای ایران در نشست خبری پس از پرتاب ماهواره خیام اظهار داشت: ماهواره خیام ماهواره کاربردی سنجش از راه دور است که نیاز کشور به داده‌های با دقت بالا را رفع می‌کند.
به گزارش عرشه آنلاین، وی گفت: این ماهواره برای مدیریت منابع، مدیریت شهری و محیط زیست مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
رئیس سازمان فضای ایران در توضیح کشور سازنده ماهواره گفت: ماهواره خیام در اواسط دهه ۹۰ احساس نیاز شد در آن زمان متخصصان صنعت ماهواره‌سازی کشور این نیاز را احساس کردند که باید تصاویری با دقت یک متر داشته باشیم و نیاز به ماهواره‌ای سنجشی با مشخصات مشخص داریم.
وی ادامه داد: این کار معمولاً یک کار مطالعاتی یک دو ساله است و در کشورهای دارای صنعت فضایی قوی معمولا یکسال طول می‌کشد.
سالاریه افزود: طراحی مفهومی سطح بالا (این عبارت را به صورت محتاطانه بیان می‌کنم) توسط متخصصان داخلی انجام شد و مشخصه فنی ماهواره تعیین شد.
وی توضیح داد: صنعت ماهواره این طور است که باید ماهواره سفارش‌گذاری شود و موضوعاتی از جمله توان، کنترل وضعیت، پایداری ماهواره و المان‌ها مشخص شود که این کار در کشور انجام شده است.
رئیس سازمان فضای ایران ادامه داد: تا اوسط دهه ۹۰ در این پروژه سازنده‌های ماهواره پیشرفته و حرفه‌ای در جهان با دقت شناسایی شدند و یک شرکت خوش‌نام با سابقه مثبت در این زمینه انتخاب شد.
وی ادامه داد: در این چند سال نظارت بر پروژه به لحاظ فنی ادامه پیدا کرد و تیم متخصصان سازمان فضایی به عنوان ناظر و سفارش‌دهنده و تحویل‌گیرنده پروژه حضور داشتند. این فرایند به اشراف علمی و فنی بالایی نیاز دارد و تک‌تک پارامترهای ماهواره و کلیه زیرسیستم‌ها طی این چندسال توسط متخصصان و دانشمندان ایرانی، ارزیابی و سنجش شده است.
سالاریه تأکید کرد: امروز نیاز کشور در حوزه سنجشی تصاویر یک متر و حتی دقیق‌تر است. صنعت بومی فضایی در ایران از دو دهه پیش آغاز شده و این صنعت کار خود را از ماهواره‌های ساده و با دقت ۱۰۰ متر شروع کرد و به دقت ۱۰ متر و ۵ متر رسیده است در چند سال اخیر صنعت فضایی کند شده و توانایی نداشت که این سنجه را بسازد و نیاز کشور را رفع کند و نمی‌توانستیم ۵ سال یا ۱۰ سال منتظر بمانیم که صنعت بومی به این مرحله برسد.در این شرایط هم وضعیت کشور به خاطر تحریم‌ها بگونه‌ای نیست که ارتباطات زیادی داشته باشیم که بتوانیم تصاویر مورد نیاز را بگیریم.
سالاریه گفت: عمر این ماهواره پنج سال است و از الان به فکر ساخت ماهواره بومی هستیم و تعداد ماهواره‌هایی که نیاز داریم، بسیار بیشتر است و یک ماهواره کفایت نمی‌کند.
وی توضیح داد: زیرا زمانی که تعداد ماهواره‌ها بیشتر می‌شود بازه زمانی که ماهواره را می‌بینیم کوتاه‌تر خواهد شد و در نتیجه امکان تصویربرداری در بازه‌های زمانی بیشتری فراهم می‌شود و می‌توان عکس‌های بیشتری تهیه کرد که این موضوع در مواقع بحرانی بسیار کارآمد است. در ایران در حوزه تولید ماهواره‌های ۸-۴ -۵-۲ طراحی مفهومی را در دستور کار داریم که به معنی دقت تصویربرداری تا دو متر است.
* هزینه ساخت ماهواره‌ای در کلاس خیام حدود ۵۰ میلیون دلار است
رئیس سازمان فضای ایران در پاسخ به سوالی درباره هزینه ساخت ماهواره خیام گفت: ماهواره‌ای در کلاس خیام 30 تا 40 میلیون دلار یا 50 میلیون دلار هزینه دارد که درباره قیمت باید زمان قرارداد، تکنولوژی روز و شرایط بازار توجه کنیم.
وی توضیح داد: ماهواره‌هایی در کلاس سنجشی با وزن 100 کیلوگرم و دقت تصویر 5 متر تا 10 متر زیر 10 میلیون دلار هزینه ساخت دارند و وقتی المان‌ها و افزونه‌ها به ماهواره اضافه می‌شد، قیمت بیش از 10 میلیون دلار خواهد شد و بسته به افزونه‌های ماهواره ممکن است قیمت به 100 میلیون دلار هم برسد.
سالاری اضافه کرد: در کلاس سنجشی یک نوع ماهواره دیگر هم داریم که ماهواره آماتوری، این ماهواره قابلیت اعتماد بالا ندارد و عمر عملیاتی 5 سال را ممکن است نداشته باشد. این ماهواره‌ها که این روزها مرسوم شده‌اند توسط بخش خصوصی ساخته می‌شوند و ارزان‌تر هستند. ماهواره‌های کلاس سنجشی آماتوری زیر یک میلیون دلار قیمت دارند و حتی ممکن است یک ماهواره 5-10 400 تا 500 هزار دلار هم قابل خریداری باشد. در این ماهواره‌ها المان‌ها حرفه‌ای نیست و کیفیت پایین‌تری دارند.
سالاریه گفت: در کلاس ماهواره‌های مخابراتی قیمت بیشتر و همه چیز حرفه‌ای‌تر است. این ماهواره‌ها 15 تا 20 سال عمر سرویس‌دهی دارند، وزن بالا در حد 3 تا 4 تن از دیگر ویژگی‌های این ماهواره است. این ماهواره‌ها در مدار زمین آهنگ قرار می‌گیرند و با المان‌ها و افزونه‌های فراوان برای چندین سال کار می‌کنند و چند صد میلیون دلار قیمت دارند.
رئیس سازمان فضای ایران اضافه کرد: تکنولوژی ماهواره مدام در حال توسعه است و شاید اگر امروز کسی بخواهد قرارداد ساخت ماهواره خیام را ببندد ارزان‌تر تمام شود زیرا برای مثال یک المان را که با قیمت 200 هزار دلار درخواست داده بودیم شاید امروز بتوان با قیمت 50 هزار دلار خرید اما امروز هم اگر قصد خرید ماهواره را داشته باشیم باز هم آخرین و بروزترین تکنولوژی را درخواست می‌کنیم زیرا امروز کسی برای تصویر با دقت 10 تا 15 متر هزینه نمی‌پردازد اما چند سال پیش همین تصاویر پولی بوده است.
وی گفت:بنابراین در حوزه قیمت باید به این موضوع توجه شود که چه زمانی قرارداد منعقد شده است علاوه بر این در حوزه فضایی که حوزه‌ای 100 درصد تحریمی است اصلا بحث قیمت مطرح نیست زیرا شرایط بازار بگونه‌ای نیست که گزینه‌های زیادی داشته باشیم که بین آنها انتخاب کنیم.
سالاریه در پاسخ به این سوال که متخصصان روسی تا چه زمانی پس از پرتاب در ایران حضور دارند، گفت: از زمانی که ماهواره با موفقیت پرتاب شد و در مدار قرار گرفت کنترل ماهواره به دست خودمان است. اما شرکت سازنده باید برای تحویل قرار گرفتن ماهواره در مدار حضور داشته باشد و این جزئی از قرارداد است.
وی گفت: فرآیند فعال‌سازی ماهواره یک فرآیند چند ماهه است و سازنده ماهواره باید طبق قرارداد در این مدت حضور داشته باشد و پاسخگوی اشکالات احتمالی شود تا اگر برای مثال المانی دچار مشکل شد یا به درستی کار نکرد شرکت سازنده ماهواره آن را حل و فصل کند.
وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه با توجه به این گفته‌ها پس ماهواره خیام بومی نیست، گفت: در هیچ یک از اطلاعیه‌های سازمان فضایی درباره ماهواره خیام اشاره‌ای نکرده‌ایم که ماهواره ساخت ایران است یا بومی است اما تأکید کردیم که ماهواره متعلق به ایران و در مالکیت ایران است.
رئیس سازمان فضای ایران ادامه داد: اما برخی از رسانه‌ها عنوان ماهواره بومی را برای این ماهواره استفاده کرده‌اند که البته همه ما با توجه به پیشرفت‌های خوبی که در صنعت فضایی داشته‌ایم روی این موضوع عرق ملی داریم و آرزو داریم که ماهواره‌ای حتی بهتر از مشخصات خیام ساخته شود.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه قبل از این عموما ماهواره‌هایی که پرتاب شده بود بومی بوده‌اند، القا شده بود که ماهواره بومی است.
وی گفت: تکنولوژی این ماهواره از ماهواره‌های داخلی بالاتر است و باید نیاز داخلی را رفع می‌کردیم و نمی‌توانستیم منتظر باشیم تا بومی‌سازی به این نیاز برسد اما باز هم تأکید می‌کنم که ماهواره کاملا با طراحی مفهومی که توسط ایران انجام شده ساخته شده است و در تست ناظران فضایی ایران حضور داشته‌اند و پس از چند ماه کار به روزی رسیدیم که ماهواره مونتاژ روی ماهواره‌بر برای پرتاب قرار گرفت و از یک هفته قبل هم متخصصان ایرانی در محل پرتاب حضور داشتند و در مراحل الصاق ماهواره به ماهواره‌بر هم ناظران فضایی ایران حاضر بودند.
وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه چه استفاده‌ای از تصاویر ماهواره خیام می‌شود گفت: خیام در شبانه‌روز 4 بار به دور زمین می‌گردد و 4 بار در شبانه‌روز از این ماهواره تصاویر دریافت می‌شود.
وی ادامه داد: روالی که در دنیا مرسوم است این است که تصاویر آرشیو می‌شوند و بر اساس نیاز شرکت‌های خدمات‌دهنده به آنها تصاویر ارائه می‌شود. این تصاویر هم به صورت رایگان واگذار نخواهند شد بلکه برای این تصاویر تعرفه تعیین می‌شود و تعرفه در فضای رقابتی تعیین خواهد شد و تلاش می‌کنیم تعرفه بگونه‌ای تعیین شود که شرکت‌های استارتاپی و دانش‌بنیانی که می‌توانند از این تصاویر استفاده کنند راغب به استفاده از دیتای داخلی شوند و برای آنها صرفه داشته باشد.در نهایت پردازش نهایی تصویر توسط شرکت‌های تخصصی حوزه سنجش تصاویر انجام می‌شود.
رئیس سازمان فضای ایران گفت:در حال حاضر ایستگاه‌های متعددی در کشور برای دریافت تصاویر ماهواره داریم و به نفع ما است که ایستگاه‌ها متعدد باشند تا امکان دریافت تصاویر بیشتر فراهم شود. همچنین ایستگاه سیار هم داریم.
خبرنگار پرسید: زمان پرتاب ابتدا از سوی رسانه روسی اعلام شد و سپس روسی بودن شرکت سازنده ماهواره هم توسط سفارت روسیه اعلام شد. سازمان فضایی در اطلاعیه‌های متعدد خود اگر چه مطلبی درباره داخلی بودن ماهواره خیام بیان نکرده اما درباره محل ساخت ماهواره اطلاعات شفافی ارایه نکرد و باعث ایجاد ابهام در کشور سازنده ماهواره شد، چرا وزارت ارتباطات درباره پرتاب و کشور سازنده شفاف عمل نکرد؟
وی در پاسخ به این سوال گفت: دقت ماهواره خیام بسیار بالا است و دقت یک متر خیلی خاص است امروز هم وقتی کسی از ما مشخصات طیف ماهواره را می‌خواهد می‌گوییم نمی‌توانیم ارائه دهیم ما اساسا علاقه‌ای نداشتیم تا قبل از پرتاب و استیبل شدن ماهواره در مدار در اینباره توضیحی دهیم. این‌ها مسائل فنی است ما علاقه‌ای نداشتیم که خیلی زود اطلاع‌رسانی کنیم تصمیم‌مان بر این بود که فرآیند پایداری و استیبل شدن اتفاق افتد و حتی المان‌های سنجش پایدار شوند و سپس اطلاع دهیم. 4، 5 سال است که سعی کرده‌ایم که این اتفاق را خیلی عمومی نکنیم اما سازمان فضایی روسیه قبل از اینکه با ما هماهنگ کند این موضوع را اعلام کرد. قصد ما این بود که بعد از اینکه ماهواره شرایط استیبل و شرایط قابل اعتماد را نشان داد اطلاع‌رسانی کنیم و مرحله به مرحله و گام به گام هم این موضوع را اعلام کردیم.
وی ادامه داد: درباره اینکه کشور سازنده ماهواره را اعلام نکردیم اساسا ماهواره‌های سنجشی ما اطلاعاتش موجود است و اهل فن و متخصصان حوزه فضایی این موضوع را می‌دانند و برای آنها عجیب نیست از ابتدا توانایی المان‌های سنجشی بومی در سازمان شفاف بوده و این طور نبوده که یکباره به توانایی چند متر برسیم بنابراین تأکیدی که ما داشتیم این بود که ماهواره مال ایران است اما تداعی شده که ماهواره ساخت داخل بوده است که اینطور نبوده است البته می‌توانستیم در اطلاع‌رسانی بهتر عمل کنیم و امروز هم بعد از پرتاب نشست گذاشته‌ایم تا به سوالات و ابهامات جواب دهیم.
رئیس سازمان فضای ایران ادامه داد:مرحله پایدارسازی ماهواره با موفقیت پشت سر گذاشته شده و از این به بعد هم در اطلاع‌رسانی طوری که هیجان بیش از حد نشود عمل خواهیم کرد.
سالاریه در پاسخ به سوالی درباره چرایی انتخاب پرتابگر روسی گفت:شرکت سازنده روس بود و منطقی وجود نداشت که سراغ پرتابگر آمریکایی یا پرتابگر از کشورهای دیگر برویم علاوه بر این کشورهای متخاصم اگر پولی بدهی هم برای ما پرتاب را انجام نمی‌دهند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر پرتابگر سایوز بسیار قابل اطمینان است و در پرتاب‌های اخیر شکستی نداشته همچنین در پرتاب انسان به فضا که بسیار پرتاب حساسی است اروپایی‌ها هم از پرتابگر سایوز استفاده می‌کنند.
رئیس سازمان فضای ایران اضافه کرد:حتی سازنده ماهواره گفت که از پرتابگر دیگری استفاده کنیم و ما قبول نکردیم.
سالاریه درباره نقش بخش خصوصی در برنامه ماهواره‌ای ایران گفت:در برنامه 10 ساله فضایی توسعه ماهواره‌ای کاربردی سنجی و مخابراتی دیده شده است که این برنامه از سال 1401 تا 1410 اجرا می‌شود.
وی گفت: در این برنامه تمرکز دولت در توسعه زیرساخت‌های فضایی و توسعه ماهواره‌هایی که امکان ساخت آنها در بخش خصوصی نیست خواهد بود. مثل ماهواره‌های سنگین که ساخت آنها 3 تا 4 میلیون دلار هزینه دارد.
وی گفت:سازمان فضایی ایران بخش خصوصی را به سمت ساخت زیرماهواره‌ها (منظومه ماهواره‌های کوچک) هدایت می‌کند زیرا معتقدیم اگر صنعت فضایی در حوزه پایین‌دست و خدمات‌رسانی رونق پیدا کند قطعا در حوزه بالادست هم رونق خواهد گرفت.
* نفع همکاری مشترک ایران و روسیه در حوزه فضا برای کشور
سالاریه در پاسخ به سوالی درباره اینکه ایران از همکاری مشترک فضایی با روسیه چه نفعی می‌برد، گفت: در زمان تحریم واقعا دست تنها بودیم و در این مدت تجربه‌های زیادی کسب کردیم امروز فرصتی برای‌مان پیش آمده که با کشوری که سال‌ها سابقه فعالیت فضایی دارد همکاری مشترک داشته باشیم.
وی گفت:روسیه کشور پیشرو در صنعت فضایی است و بسیاری از کشورهایی که در صنعت فضا وارد شده‌اند از این کشور الگو گرفته‌اند امروز مانند کسی هستیم که یکبار درسی را خوانده‌ایم و سوال داریم. امروز به یکباره می‌توانیم به صنعت فضایی شتابی دهیم که قبلا برای‌مان ممکن نبوده است.
وی گفت: اکنون در آغاز همکاری استراتژیکی با روسیه هستیم که آورده زیادی برای‌مان داریم سال‌ها در حوزه اپراتوری فعالیت کرده‌ایم و خدمات اپراتوری با دقت پایین‌تر ارائه می‌دادیم و امسال همین خدمات را با دقت بالاتر ارائه می‌کنیم.
وی در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت برنامه اعزام انسان به فضا که زمانی در دستور کار سازمان فضایی بود گفت:برنامه اعزام انسان به فضا یکی از زیرمجموعه‌های برنامه زیست فضا است که زیست فضا یک برنامه کاملا مشخص است در اینباره بحث آزمایشگاه زیست فضا را در دستور کار داریم و تجربه فرستادن میمون به فضا یک تلاش بود که بگوییم پتانسیل این کار در کشور وجود دارد.
وی در پاسخ به سوالی درباره بحث‌هایی که مبنی بر جاسوسی و استفاده در جنگ اوکراین درباره ماهواره خیام مطرح شده گفت: بحث‌های جاسوسی و همکاری در جنگ اوکراین از پایه کودکانه است زیرا اساسا ماهواره جاسوسی با مدارات و اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شود و قرارداد این ماهواره زمانی بسته شده که در اوکراین جنگی نبوده است.
وی تأکید کرد: دیتاهای این ماهواره طبق نیازی که کشور دارد به شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها داده می‌شود و طبق آنچه که اعلام شده در همکاری با روسیه تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های بخش خصوصی در حوزه فضا است.
وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه گفته شده قرارداد این ماهواره در دولت قبلی امضا شده و اشکالاتی شده که قرارداد اجرایی نشده است و در دولت سیزدهم اجرایی شده گفت: خیر این طور نبوده است قرارداد ماهواره اساسا قراردادی مدت‌دار، داینامیک و قابل تغییر است و تا آخر کار به صورت دوسویه با نظارت فعال انجام می‌شود.
وی گفت: طبیعی است که این قراردادها دائما تغییر کند که اتفاقا این تغییرات بد نیست زیرا اینطور معنی می‌دهد ما چشم و گوش بسته نیستیم که هر چیزی به ما تحویل دادند بپذیریم.
رئیس سازمان فضای ایران گفت: هر تغییر فنی در حوزه‌های حقوقی هم تغییر ایجاد می‌کند و همین روال کار را طولانی کرده است.
وی گفت:اینکه سازمان فضایی ایران در دوره‌های قبلی نتوانست این پروژه را انجام دهد یا این پروژه را انجام نداد این طور نیست در یکسال اخیر تلاش شده و قبلا هم تلاش شده والا پروژه کلا مسکوت می‌ماند اما خودمان هم احساس می‌کنیم که در یکسال اخیر سماجت بیشتری کردیم.
وی گفت:اما اینطور نبوده این پروژه کشتی به گل نشسته‌ای بوده که آن را بلند کرده‌ایم نباید به فعالیت‌های فضایی بار منفی بدهیم برای مثال یکی از موضوعاتی که تغییر کرد پرتابگر و محل پرتاب بود و قرار بود از پایگاه دیگری پرتاب شود ولی معادلات در برخی کشورها عوض شد و پایگاه پرتاب هم تغییر کرد.
سالاریه گفت: الحاقیه‌های متعددی به قرارداد خورده که بار پیچیده داشته است و کار را طولانی کرده است.
وی گفت: نافی زحمات مسؤولان قبلی نیستیم زیرا بدنه سازمان فضایی همان بدنه قبلی و همان متخصصان قبلی و امروز که شاهد به ثمر رسیدن ماهواره خیام هستیم مجموعه اقداماتی در حوزه فنی و دیپلماسی انجام شده که به ثمر رسیده است. اما این را تأیید می‌کنم که تلاش‌های دیپلماتیک اخیر در عملیاتی‌شدن پروژه بسیار موثر بوده است.
منبع: جماران
ارسال نظر