دریاچه ارومیه چقدر لیتیوم دارد؟ | خشکی دریاچه تقصیر این میوه است

استاندار آذربایجان غربی به سوالات درخصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه و برنامه‌های دولت برای نجات آن، ماجرای استخراج لیتیوم و مالچ‌پاشی، کشت محصولات پرآب‌بر در حوضه آبریز این دریاچه و... پاسخ داد.

به گزارش عرشه آنلاین، محمدصادق معتمدیان دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه و استاندار آذربایجان غربیبه سوالات درخصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه و برنامه‌های دولت برای نجات آن، ماجرای استخراج لیتیوم و مالچ‌پاشی، کشت محصولات پرآب‌بر در حوضه آبریز این دریاچه و... پاسخ داد.

خلاصه حرفهای او بدین شرح است:

بر اساس بررسی های کارشناسی صورت گرفته، تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی‌ها، توسعه نامتوازن بخش کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و مصرف بیش از حد مجاز منابع آب تجدید پذیر حوضه آبریز دریاچه ارومیه به عنوان سه عامل اصلی در وضعیت کنونی دریاچه مطرح شده است.

در بحث تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی ها بررسی آماری نشان می دهد میزان بارندگی ها در دو دهه اخیر نسبت به دوره دراز مدت ۵۰ ساله بیش از ۱۸ درصد کاهش یافته که این کاهش در کنار تغییر الگوهای بارش (وقوع بارش های کمتر از ۵ میلیمتر با رواناب ناچیز) موجب کاهش شدید رواناب تولیدی در سطح حوضه شده است.

همچنین درجه حرارت در سطح حوضه آبریز در دو دهه اخیر نسبت به دوره دراز مدت ۵۰ ساله در حدود ۱ الی ۲ درجه سانتیگراد افزایش یافته که مطابق با برخی مطالعات این افزایش درجه حرارت منجر به افزایش میزان تبخیر و مصرف آب در حوضه آبریز در حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب می شود. یکی از مهمترین موضوعات این می تواند باشد که ذخایر برفی نیز نسبت به میانگین یازده ساله حدود ۸۵ درصدی کاهش داشت که این امر موجب شده رواناب‌های تولیدی نسبت به شرایط نرمال به میزان ۶۰ درصد کاهش داشته باشد.

توسعه نامتوازن بخش کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دو محور افزایش مساحت اراضی کشاورزی و تغییر الگوی کشت از کم مصرف به پرمصرف موجب افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی شده است. توجه شما را به این نکته جلب می کنم که در این بخش با تغییر کاربری اراضی زراعی آبی به باغی، تغییر کاربری اراضی دیم به اراضی آبی و تغییر کاربری اراضی ملی به اراضی آبی کشاورزی مواجه هستیم.

براساس آمارهای موجود، از زمان شروع کاهش تراز آب دریاچه ارومیه (سال ۱۳۷۷) تاکنون مساحت اراضی کشاورزی در حدود ۱۳۹,۱۸۶ هکتار افزایش پیدا کرده است .

علاوه بر مواردی که عرض کردم به این موضوع هم توجه داشته باشید که ۹۰ درصد مصارف آب حوضه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که ۵۷ درصد از این مصرف توسط سه محصول یونجه با ۳۲ درصد، سیب با ۱۷ درصد و چغندرقند با ۷.۸ درصد است. یعنی سطح زیر کشت یونجه حدود ۷۰۰۰۰ هکتار ، سطح باغات سیب حدود ۵۸۰۰۰ هکتارکه ۵۰ درصد سطح باغات سیب عمر بیش از ۳۰ سال دارند و سطح کشت چغندرقند حدود ۲۵۰۰۰ هکتار را به خود اختصاص داده است.

طبق اعلام سازمان هواشناسی پیش‌بینی‌های فصلی که عموماً بصورت سه ماهه می‌باشد با توجه به مدت زمان طولانی پیش‌بینی، از قطعیت نسبتاً پایینی برخوردار هستند. هرچند که از نظر علم پیش‌بینی در هواشناسی، عدم تحقق پیش‌بینی فصلی امری امکان‌پذیر است، لیکن دلایل آن نیز قابل بررسی هست. افزایش دمای هوا، عدم رطوبت گیری سامانه‌های بارشی، تغییرات اقلیم و عوامل غیر اقلیمی از جمله دلایل این عدم تحقق از سوی کارشناسان بیان شده است.

همچنین براساس آمار دریافتی از ایستگاه‌های هواشناسی استان در ۳ ماهه پاییز ۱۴۰۲ در مقایسه با آمار بلندمدت مشابه در حوضه دریاچه ارومیه ۵۰ درصد کمتر از نرمال گزارش شده است و این آمار حاکی از عدم صحت پیش‌بینی‌های بلندمدت تنها در مرکز استان است و پیش بینی های فصلی با توجه به مدت زمان طولانی پیش بینی، در تمامی کشورهای عضو سازمان جهانی هواشناسی از قطعیت نسبتاً پایینی در حدود ۶۰ درصد برخوردار هستند. لذا عدم تحقق پاییز پربارش در مناطقی از کشور از جمله استان اذربایجان غربی، از نظر علم پیش بینی در هواشناسی امری عادی تلقی می شود.

براساس آمار موجود سطح زیر کشت محصول سیب حوضه آبریز دریاچه ارومیه حدود ۵۸۰۰۰ هکتار بوده و توسعه این محصول پرمصرف به دلیل عدم سیاست‌گذاری صحیح در سنوات قبل صورت گرفته است. کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه پیرو تاکیدات ریاست محترم جمهوری در دولت سیزدهم با آگاهی از این موضوع، تغییر الگوی کشت از محصول پرمصرف به محصول کم مصرف را در دستور کار قرار داده است.

بر اساس مصوبات کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو اقدامات و برنامه ریزی‌های لازم برای اجرای الگوی کشت کم مصرف در سطح حوضه را انجام داده‌اند. براساس یک برنامه ۵ ساله مقرر گردیده جهاد کشاورزی باغات سیب با قدمت بالای ۳۰ سال را حذف و با الگوهای کم مصرف ولی با درآمد بالا نظیر گردو، پسته و بادام جایگزین کند.

در شمال استان با توجه به وجود آب و خاک مناسب با توجه به استفاده از ظرفیت سرمایه گذاران بخش کشاورزی در بخش الگوی کشت محصولات کم آب بر در حوزه کشت گردوی گرمسیری و پسته در حال حاضر حدود ٣٠٩٠ هکتار در مراحل مختلف کار می باشند که ٣٤٠ هکتار مزرعه پسته در منطقه قورشاقلو مورد بهره برداری قرار گرفته ٢٩٠ هکتار در دشت یاراوغلی شامل مزارع پسته و گرد و آماده بهره برداری است و ٢٢٠٠ هکتار دشت زیدون تا انتهای سال بصورت کامل بهره برداری خواهد شد و شروع عملیات اجرایی در ٢٦٠ هکتار در دشت قیاس شاهد هستیم. باتوجه به اقدامات انجام شده در شمال استان، در صورت بهره برداری از این طرح اقدمات ترویجی برای ظرفیت سازی کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام خواهد شد.

لیتیوم در حالت خالص فلزی نرم و به رنگ سفید خاکستری است که به سرعت در معرض آب و هوا اکسید می شود و به همین دلیل هرگز در طبیعت به صورت آزاد (خالص ) یافت نمی شود. این عنصر بصورت ترکیب با سایر مواد بخصوص آب به طور طبیعی در سنگ ها، خاک ها و آبهای سطحی یافت می شود.

مطالعات سازمان زمین شناسی کشور در دریاچه ارومیه طی سال های گذشته نشان داد که میزان لیتیوم برآورد شده دریاچه ارومیه برابر با ۳۰ PPM است. در حالی که حداقل مقدار اقتصادی برای استحصال این ماده از شورابه باید بیشتر از ۱۰۰۰ PPM ‌باشد. در واقع هیچگونه لیتیومی قابل برداشت و استحصال در این دریاچه وجود ندارد.

بطور خلاصه عرض کنم خدمت شما، استخراج لیتیوم از دریاچه ارومیه با توجه به وضعیت ویژه آن، نه از نظر علمی منطقی بوده و نه از نظر اقتصادی به صرفه است، می توان گفت توجیه اقتصادی برای برداشت لیتیوم از دریاچه ارومیه به سبب مقدار بسیار ناچیز کمتر از ۳۰ پی پی ام عملا امکان پذیر نمی باشدو آنچه در فضای رسانه ای طرح شده کذب است.

یکی از روش های موثری که در راستای کانون های بحرانی گردوغبار نمکی توسط منابع طبیعی در حال اجرا می باشد، ایجاد سازه بادشکن های زنده و غیر زنده است که از سیاست ها و اولویت های کارگروه ملی دریاچه ارومیه در سال آتی نیز خواهد بود و اقدام در جهت مدیریت گردو غبار های نمکی بوده و جهت سلامت مردم منطقه موثر خواهد بود .

آنچه بر اساس گزارش های خبری اظهار شده در طی روزهای گذشته یک گروه تحقیقاتی در شهرستان عجب شیر آذربایجان شرقی بدون هر گونه هماهنگی با کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه سازمان حفاظت از محیط زیست خودسرانه اقدام به مالچ پاشی بیولوژیک در ۶۰ متر مربع از بستر دریاچه ارومیه نموده بود که با پیگیریهای سازمان حفاظت از محیط زیست از ادامه کار جلوگیری شد.

منبع: ایرنا