فعلا در ترکیه خانه نخرید!

فعالان اقتصادی توصیه می کنند که مشتریان خانه های ترکیه تا پایان انتخابات و مشخص شدن سیاست مهاجرتی و اقتصادی دولت آتی صبر کرده و از خرید مسکن اجتناب کنند.

انتخابات ترکیه در حالی وارد مرحلۀ دوم شده و بسیاری از ترک ها و خارجی ها درباره دو نامزد اصلی یعنی رجب طیب اردوغان و کمال قلیچداراوغلو گمانه زنی های مختلفی می کنند. غالب اتباع خارجی دوست دارند رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بماند. علت این است که کمال قلیچداراوغلو از مخالفان جدی مهاجرت است و وعده های مهمی درباره ترکیۀ بعد از انتخابات داده است. او بارها اعلام کرده جلوی مهاجرت ها به ترکیه را می گیرد و به خصوص، اتباع غیر قانونی افغان و سوری را از این کشور اخراج خواهد کرد.

مهاجرت‌ستیزی؛ برنامه قلیچداراوغلو

قلیچداراوغلو در یکی از نطق های انتخاباتی اش گفت: دولت باید در خصوص امنیت مرزها تلاش بیشتری به‌خرج دهد زیرا مرزها ناموس کشور هستند. نباید اجازه دهند که آوارگان وارد مرزها شوند. ورود آنها به شهرهای مختلف ترکیه چطور انجام می‌شود؟ مسئولیت این کارها با اردوغان است. نامزد انتخابات 2023 ترکیه درباره آوارگان افغانستان نیز گفت: آنها پناهجو یا آواره نیستند، آنها نظامیان افغانستان هستند. آنها 10 سال است که تحت نظارت آمریکا دوره نظامی دیده‌اند و حالا ادعا می ‌شود که با عقب‌نشینی آمریکا، با استفاده از وسایل نقلیه آمریکا به مرزهای ترکیه منتقل شده‌اند و به‌صورت هدفمند وارد ترکیه می ‌شوند.

رهبر حزب جمهوری خلق ابایی از این ندارد که او را نژادپرست بدانند. او خود را ملی گرایی می داند که قصد دارد شرایط و وضعیت اقتصادی کشورش را تغییر دهد. ترکیه یکی از مهم ترین دروازه های ورود به اروپا است. بسیاری از مهاجران به خصوص از کشورهای خاورمیانه و آفریقا خود را به مرزهای ترکیه می رسانند و از طریق گروه های قاچاق به شهرهای مهم ترکیه رفته یا به اروپا فرار می کنند. به همین دلیل، سیاست قلیچداراوغلو می تواند باعث تغییر شرایط اجتماعی منطقه شده و وضعیت مهاجرت را به شدت تغییر دهد.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری همچنین تاکید کرده که مهاجران افغان و سوری را جمع آوری کرده و به کشورشان بازخواهد گرداند. او گفته: هیچ‌کس در این خصوص کوچکترین تردید یا نگرانی نداشته باشد که آنها را به کشورهایشان باز خواهم گرداند. حداکثر 2 سال پس از انتخاب شدن در مسند قدرت اقدام خود را به انجام خواهم رساند. البته آنها را در شرایط سخت رها نخواهیم کرد بلکه زیرساختهای لازم از قبیل راه، بیمارستان و مدرسه را برای آنها مهیا خواهیم کرد.

خشم ترک ها از مهاجران/ فروش مسکن به خارجی ها متوقف می شود؟

ترکیه پر از اتباع خارجی (به خصوص اتباع سوری و افغان) است که از کشورهای خود فرار کرده و به صورت غیرقانونی در ترکیه زندگی می کنند. یکی از شروط اخذ اقامت در ترکیه خرید ملک و مسکن است. ارقام رسمی دولت ترکیه نشان می ‌دهد بیش از ۳۵۷ هزار خارجی در ۱۰ سال گذشته برای اخذ اقامت ترکیه اقدام به خرید مسکن در این کشور کرده ‌اند. این اتفاق باعث به هم ریختن نرخ مسکن شده است. بسیاری از ترک ها به مخالفت با حضور خارجی ها و خرید مسکن توسط آنان پرداخته اند. کمال قلیچداراوغلو هم یکی از مخالفان اصلی این جریان بوده است. او به صراحت اعلام کرده که جلوی فروش خانه و ملک به خارجی ها را خواهد گرفت.

قلیچداراوغلو در ویدئویی که در حساب توییتری خود منتشر کرد، جزئیات طرح خود را برای کاهش اجاره‌بها و افزایش نرخ خانه ‌دارشدن مردم ترکیه تشریح نمود. او گفت: «هر‌چه می‌خواهند بگویند، تبعیض‌آمیز یا نژادپرستانه، اگر به قدرت برسم، فروش خانه را به خارجی ‌ها ممنوع می‌کنم و تا مشکلات مردم ما در تأمین مسکن حل نشود حتی یک خارجی هم نخواهد توانست خانه بخرد. اکنون املاکی که مردم من برای سرپناه به آن نیاز دارند به خارجی‌ ها فروخته می‌شود. این رذالت تمام می‌شود.»

نامزد اپوزیسیون ترکیه افزود: «قیمت اجاره‌بها در سال گذشته ۱۹۷ درصد افزایش یافته است. در حالیکه حداقل دستمزد هشت‌هزارو 500 لیر است، میانگین اجاره ‌بهای خانه به هفت‌هزارو 400 لیر رسیده است. یک ماه تمام شبانه‌ روز کار می ‌کنید، سپس دو‌سوم درآمدتان برای اجاره خرج می ‌شود. با ادامه وضع موجود، تحت کاپیتالیسم اردوغان له می ‌شوید».

او با یادآوری این که در سال ۲۰۲۲، ۷۵ درصد خانوارها در ترکیه صاحب خانه بوده‌اند ولی این نرخ در حال حاضر به ۵۵ درصد کاهش یافته است، به مردم ترکیه وعده داد که با ساخت انبوه مسکن اجتماعی برای اقشار کم‌درآمد، ضمن کاهش نسبت اجاره‌بها به درآمد خانوارهای ساکن در مسکن‌های دولتی به ۲۰ درصد، بار دیگر نرخ خانه ‌دار بودن مردم کشورش را به ۷۵ درصد می ‌رساند.

مسالۀ توقف فروش مسکن به خارجی ها بحرانی کلی است که انتخابات پارلمانی را هم تحت تاثیر قرار داده است. بر اساس نظرسنجی مؤسسه افکارسنجی متروپل که در فوریه گذشته انجام شده، حدود ۷۹ درصد از شهروندان ترکیه با ممنوعیت فروش مسکن به اتباع خارجی موافق بوده ‌اند. حتی ۷۷ درصد افرادی که در سال ۲۰۱۸ به نامزد حزب عدالت و توسعه یعنی رجب طیب اردوغان نیز رأی داده بودند، با ادامه فروش ملک به خارجی ‌ها مخالفت کرده‌ اند. بنابراین، حتی اگر اردوغان انتخاب شود باز با بحران توقف فروش مسکن به خارجی ها مواجه خواهد شد و احتمالا مجبور خواهد بود سیاستش را در این مورد تغییر دهد.

چرا خارجی ها به خرید ملک در ترکیه رغبت دارند؟

روزنامه جمهوریت ترکیه چندی پیش اعلام کرد که اجرای سیاست‌ های رجب طیب اردوغان، اخذ تابعیت و اقامت اتباع خارجی در ترکیه در قبال خرید و یا اجازه خانه موجب شده است که قیمت خرید و اجاره مسکن به شدت افزایش یابد. بنا به گزارش این روزنامه، اتباع خارجی طی ۱۰ سال گذشته ۳۵۷ هزار و ۳۴۳ خانه در ترکیه خریداری کرده اند و همین امر سبب افزایش اجاره بها و قیمت خانه در ترکیه شده است.

بنا به اعلام رسانه‌‎های ترکیه، با اجرای سیاست جذب سرمایه خارجی ترکیه، هر تبعه خارجی می تواند با خرید مسکن به قیمت ۷۵ هزار دلار مجوز اقامت نامحدود و با خرید خانه به قیمت ۴۰۰ هزار دلار تابعیت و شهروندی ترکیه را اخذ کند. همین امر سبب شده است که اتباع کشورهای مختلف برای خرید خانه در ترکیه اقدام کنند و با ادامه این روند در سال‌های اخیر، تعادل جمعیتی در برخی محلات شهرهای ترکیه به هم خورده و سبب نارضایتی مردم محلی شده است.

البته نباید فراموش کرد که مافیای مسکن و ساخت و ساز در ترکیه موافق فروش مسکن به خارجی ها است. فعالان صنعت ساختمان و غول های مسکن اظهارات مخالفان را دروغ دانسته و بر بزرگنمایی نقش مشتریان خارجی بر افزایش قیمت مسکن در ترکیه تاکید دارند و یادآور می‌ شوند که حذف آنها به معنای قطع جریان نقدی ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلاری است.

وضعیت انتخابات باعث شده بسیاری از مشتریان خارجی مسکن فعلا از قصد خود عقب نشینی کنند. بر اساس اطلاعات رسمی، فروش مسکن به اتباع خارجی در سراسر ترکیه طی سه ماهه نخست سال ۲۰۲۳ نسبت به مدت مشابه سال پیش ۲۴ درصد کاهش یافته به ۱۰ هزار و ۹۲۶ نفر رسیده؛ هر چند که این نرخ تنها در آنتالیا همچنان روندی صعودی دارد.

چند ایرانی در ترکیه ملک خریده اند؟

بسیاری از ایرانیان نیز از جمله مشتریان اصلی مسکن در ترکیه هستند. طبق آماری که نود اقتصادی منتشر کرده خرید مسکن در ترکیه در ماه های اخیر شدت گرفته است و درحالیکه با زلزله مهیب ۶ فوریه ۲۰۲۳ در ترکیه تصور می ‌شد جریان سرمایه‌ گذاری خارجی تا مدتی به بخش املاک این کشور ورود نشود یا مقدار آن کاهش یابد، اما براساس آمارهای مرکز آمار ترکیه، ایرانی‌ در ماه فوریه تعداد ۴۴۶ فقره و در ماه ژانویه نیز ۵۲۶ خانه در ترکیه خریداری کرده‌اند.

به طور کلی، ایرانیان یکی از بزرگترین مشتریان خانه در ترکیه بوده و هستند. در سال 1400 رکوردی جالب در این زمینه به ثبت رسید. آمار اعلام شده برای اکتبر 2021 حاکی از این است که در دهمین ماه میلادی (از 9 مهر تا 9 آبان 1400) ایرانی‌ها 1265 خانه در ترکیه خریداری کرده‌اند. با این حساب، بیشترین خرید ماهانه خانه در ترکیه در اختیار ایرانی ‌ها است. این آمار هر ساله در حال بیشتر شدن است و از این نظر، انتخاب قلیچداراوغلو یا تغییر سیاست مهاجرت و مسکن ترکیه می تواند آسیب هایی جدی به ایرانیان خریدار مسکن ترکیه وارد کند. فعالان اقتصادی توصیه می کنند که مشتریان خانه های ترکیه تا پایان انتخابات و مشخص شدن سیاست مهاجرتی و اقتصادی دولت آتی صبر کرده و از خرید مسکن اجتناب کنند.