با اعلام نتایج انتخابات ترکیه ، ارزش لیر ترکیه سقوط کرد

ارزش واحد پول ترکیه (لیر) به دلیل شرایط انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی به پایین‌ترین حد خود طی دو ماه گذشته رسیده است.

هر دلار آمریکا ۱۹.۵۶ لیر معامله شد که از زمان روی کارآمدن لیره جدید در ترکیه در سال ۲۰۰۵ این میزان بی سابقه بوده است.

هر دلار آمریکا در آغاز سال ۲۰۲۳ میلادی ۱۸.۸ لیر و هر یورو نیز ۲۰ لیر معامله شد تا واحد پول ترکیه در سال جاری نسبت به سال ۲۰۲۲ حدود ۳۰ درصد از ارزش خود را از دست بدهد.اوایل سال ۲۰۲۲ هر دلار آمریکا ۱۳.۵ لیر معامله می شد.

قیمت لیر از دیروز تا الان یعنی تقریبا همزمان با برگزاری انتخابات ترکیه در بازار آزاد خودمان ۵۰ تومان ریخته است. ظهر امروز در بازار آزاد ارز فروشنده‌ها رقمی نزدیک به دو هزار و ۶۲۰ تومان را به خریداران پیشنهاد می‌دادند درحالی که دیروز لیر ترکیه دو هزار و ۶۷۰ تومان فروخته می‌شد. البته طبق بررسی‌های خبرنگار فرارو در ۲۴ ساعت قبلی قیمت لیر ترکیه برای چند ساعت به زیر محدوده دو هزار و ۶۰۰ تومان رفته و ارزش آن تا دو هزار و ۵۹۰ تومان پایین رفته است. از طرفی بیشترین قیمت لیر ترکیه در ۲۴ ساعت قبلی همان عدد دو هزار و ۶۷۰ تومان بوده است.

کاهش ۱.۵ درصدی قیمت لیر از ابتدای سال

قیمت لیر ترکیه مثل اغلب ارز‌های رایج از ابتدای سال نوسان محدودی داشته است. درحدفاصل ۱۴ فروردین امسال تا امروز، دلار آزاد از نیمه کانال ۵۱ هزار تومان به نیمه محدوده ۵۰ هزار تومان عقب‌نشینی کرده، یورو در محدوده ۵۵ هزار تومان نوسان داشته و قیمت لیر با کاهش ۴۰ تومانی همراه شده است. الان که می‌گوییم قیمت لیر ترکیه به دو هزار و ۶۲۰ تومان رسیده، باید اشاره کنیم که همین اسکناس را روز ۱۴ فروردین که خریدوفروش‌های بازار آزاد حالت رسمی گرفت، دو هزار و ۶۶۰ تومان می‌فروختند. به‌این ترتیب قیمت لیر ترکیه از ابتدای سال دقیقا ۴۰ تومان که معادل ۱.۵ درصد است، کاهش پیدا کرده. البته در این هفت هفته‌ای که از معاملات بازار ارز آزاد می‌گذرد، بیشترین قیمت لیر ترکیه در تهران دو هزار و ۸۷۰ تومان بوده است. آن روز لیر ترکیه تحت تاثیر افزایش قیمت دلار آزاد قرار گرفت و به بالاترین سطح خود در سال جاری رسید. آن طرف باید اشاره کنیم که کمترین قیمت لیر ترکیه در این مدت دو هزار و ۶۱۰ تومان بوده و این رقم روز ۱۹ فروردین ۱۴۰۲ بابت هر لیر رد و بدل شده است. حالا همزمان با انتخابات ترکیه و کاهش ارزش پول این کشور، لیر ترکیه دو هزار و ۶۲۰ تومان یعنی حوالی کمترین سطح خود در سال جاری معامله می‌شود.

رشد ۳۱ درصدی قیمت لیر ظرف یک سال گذشته

قیمت لیر ترکیه در یک سال قبلی درحالی حدود ۳۰ درصد رشد داشته که دلار و یورو به‌تریتب جهش قیمت ۸۳ و ۸۸ درصدی را تجربه می‌کنند. روز ۲۵ اردیبهشت پارسال خرید لیر ترکیه از بازار آزاد ارز تهران هزار و ۹۹۰ تومان تمام می‌شد، دلار را حدود ۲۸ هزار تومان و هر اسکناس یورو را تقریبا ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان می‌فروختند. حالا که قیمت دلار دقیقا ۸۳ درصد و ارزش یورو ۸۸ درصد درمقایسه با اردیبهشت پارسال افزایش پیدا کرده، شاهد رشد ۳۱ درصدی قیمت لیر هستیم. چون در این مدت ۶۳۰ تومان به قیمت لیر ترکیه در بازار آزاد اضافه شده و حالا لیر ترکیه را دو هزار و ۶۲۰ تومان می‌فروشند. وقتی نمودار لیر ترکیه را نگاه می‌کنیم، بیشترین قیمت آن در یک سال قبلی سه هزار و ۷۰ تومان بوده است. این رقم روز چهارم اسفند پارسال و تقریبا همزمان با سرکشی‌های دلار آزاد، روی تابلو صرافی‌ها دیده می‌شد. در طرف مقابل کمترین قیمت لیر ترکیه از اردیبهشت پارسال تا اردیبهشت امسال هزار و ۵۹۰ تومان بوده و از آن روز تا الان حدود هزار تومان به قیمت لیر ترکیه اضافه شده است.

نوسانات شدید لیر ترکیه

در شرایط نابسامان دولت ترکیه، لیر این کشور نیز دچار نوسانات شدیدی شده است. معامله‌گران لیر، خود را برای ناآرامی پس از انتخابات ماه آینده آماده می‌کنند و همین مساله نوسانات این ارز را به بالاترین سطح در جهان رسانده است. نوسانات ضمنی یک ماهه لیر ترکیه در برابر دلار طی دو روز دو برابر شده است.

صرف‌نظر از نتیجه انتخابات، بانک‌های وال استریت به تازگی با اشاره به نگرانی‌ها در مورد میزان پایداری تلاش‌های دولت برای کنترل ارز در چند سال گذشته، انتظارات خود را درباره احتمال تضعیف بیشتر لیر مطرح کرده‌اند.

لیر در سال گذشته با ۲۵ درصد کاهش نسبت به دلار، به پایین‌ترین سطح خود رسیده. تحلیلگران جی‌پی مورگان هفته گذشته در یادداشتی گفتند که انتظار دارند پس از انتخابات حتی در صورت معکوس شدن سیاست‌های غیرمتعارف اردوغان، هر دلار آمریکا به ۲۵ لیر برسد.

اردوغان با بزرگترین گروه احزاب اپوزیسیون و سخت‌ترین رقابت دوران سیاسی خود مواجه است، چرا که کشور با آشفتگی اقتصادی و بهبودی پس از دو زلزله ویرانگر در ماه فوریه دست‌وپنجه نرم می‌کند. رقیب اصلی او، کمال قیلیچداراوغلو، که وعده بازگشت به سیاست‌های اقتصادی متعارف را داده، در اکثر نظرسنجی‌ها پیشتاز است.

برنامه اقتصادی رقبای اردوغان چیست؟

در این روزهای حساس که رقبای رجب طیب اردوغان برنامه‌های اقتصادی خود را مطرح کرده و وعده اصلاح سیاست‌های اقتصادی را می‌دهند، لیر ترکیه شدیدترین نوسانات خود را تجربه می‌کند.

در حالی که کمتر از یک هفته تا انتخابات حساس ۱۴ مه ترکیه باقی مانده، نوسانات لیر این کشور به بالاترین حد خود رسیده است. به تازگی احزاب مخالف رجب طیب اردوغان نشستی برگزار کردند که در آن به اقدامات اقتصادی لازم برای سامان‌بخشی به وضعیت کنونی اشاره شد.

در نشست اپوزیسیون متشکل از ۶ حزب که از سمت هر کدام دو اقتصاددان حضور داشتند، مسائل مهمی مطرح شد که مدتی است جهان اقتصاد و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را درگیر خود کرده است. بعضی از این مسائل شامل رهایی بانک مرکزی از نفوذ سیاسی برای مبارزه با تورم، حاکمیت و امنیت قانون و استقلال قضائی، محیط تجاری و سرمایه‌گذاری مطمئن و اهداف واقع‌بینانه، کار با کادری مجرب، شایسته، صادق و با تجربه، تشکیل کمیسیون ارزیابی وضعیت و خسارت برای شناسایی شکاف‌های پنهان در بخش عمومی، جلوگیری از اتلاف در بخش عمومی و سیاست مالیاتی جدید بودند.

در مقدمه بیانیه پس از این نشست اشاره شده که این برنامه برای اجرای اقدامات اقتصادی پس از انتخابات تعیین شده است.

«بیلگه یلماز»، یکی از اعضای حزب IYI (حزب خوب)، که کمال قلیچداراوغلو، از رقبای اصلی اردوغان، احتمالاً در صورت پیروزی در انتخابات، وی را به‌عنوان وزیر خزانه‌داری وارد کابینه می‌کند، پیشنهاد کرد که دولت باید از قبل اعلام کند که در صورت بروز احتمالی نوسانات نرخ بهره و شوک‌های ارزی در بازارها، چه اقداماتی انجام می‌شود.

هشدار به بورس!

به نظر می‌رسد که قلیچداراوغلو هشدار یلماز را جدی گرفته است و در پیامی که پس از جلسه ستاد اقتصادی خود در توئیتر منتشر کرد، به کسانی که در بورس استانبول دست می‌برند و به سرمایه‌گذاران خرد ضربه می‌زنند، هشدار داد و گفت که اگر در انتخابات ۱۴ مه برنده شود، دستور تحقیق در مورد بورس را صبح روز ۱۵ مه صادر خواهد کرد.

بورس استانبول، تحت کنترل صندوق ثروت ترکیه است و توسط «اریشاه آریجان»، معاون این صندوق اداره می‌شود. قلیچداراوغلو همچنین وعده داد که اگر او و اتحاد ملیت در انتخابات پیروز شوند، صندوق ثروت ترکیه را منحل می‌کند.

بورس استانبول در ماه گذشته با وجود دستور نورالدین نباتی وزیر خزانه‌داری و دارایی مبنی بر هدایت شهروندان به سمت بازار سهام، ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و این کاهش ارزش از ابتدای سال ۲۰۲۳ به ۲۰ درصد رسیده است.

در همین حال و در آستانه انتخابات، اردوغان دستمزد ۷۰۰ هزار کارمند دولت ترکیه را ۴۵ درصد افزایش داد و اعلام کرد که این افزایش دستمزدها در ماه پس از انتخابات به مدت ۶ ماه ادامه خواهد یافت. البته با توجه به اینکه ترکیه حدود پنج میلیون نفر کارمند دولتی را در استخدام خود دارد، این افزایش حقوق درصد زیادی از کارمندان را در بر نمی‌گیرد.