هشدار درباره بازگشت مانسون خطرناک در تابستان جهنمی

هشدار هواشناسی درباره ورود سامانه بارشی خطرناک «مانسون» (Summer Monsoon) به ایران، طوفان، بارش باران‌های سیل‌آسا و سیلاب صادر شد.

مدیرکل هواشناسی استان تهران گفت: با توجه به احتمال تقویت (پدیده مانسون یا  مونسون ) در ماه‌های تابستان و تغییرات اقلیمی رخ‌داده طی سال‌های اخیر، امکان رخداد پدیده‌های حدی و مخاطرات هواشناسی نظیر طوفان، سیل، تگرگ و نظایر آن دور از انتظار نیست

به گزارش عرشه آنلاین، مازیار غلامی مدیرکل هواشناسی استان تهران اظهار کرد: بررسی و تحلیل داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی استان تهران بیانگر آن است که از ابتدای سال زراعی (۱ مهر ۱۴۰۲) تا ۶ خرداد استان تهران به‌صورت پهنه‌ای ۱۷۸ میلیمتر بارش دریافت کرده که در مقایسه با میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی (۲۵۲ میلیمتر) حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و این در حالی است که در مقایسه با سال قبل (۱۴۳ میلیمتر) بیانگر افزایش حدود ۲۵ درصدی است.

وی اضافه کرد: این میزان بارش توانسته ۶۳.۵ درصد بارش مورد نیاز سال آبی را تامین کند چراکه متوسط بلندمدت بارش استان تهران برای یک سال کامل آبی ۲۸۰ میلیمتر است البته بارش اردیبهشت ماه در حد نرمال در مقایسه با میانگین بلندمدت بوده است.

مونسون یا موسمی چگونه پدیده‌ای است؟

هر ساله حول و حوش اواسط ماه می‌میلادی، الگوی جریان هوا در بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا تقریباً به شکلی ناگهانی تغییر می‌یابد. این تغییر الگوی جریان هوا به شکل پلکانی از جنوب شرق آسیا آغاز می‌شود و ظرف مدتی حدود دو ماه از جنوب شرق آسیا تا مرز‌های شرقی و شمالی پاکستان گسترش می‌یابد. این درحالی است که بخش‌های جنوبی پاکستان و جنوب شرق ایران هیچ گاه در محدوده اصلی جریان موسمی قرار نمی‌گیرند. با تغییر الگوی جریان هوا، جریانات جنوبی مرطوب با منشأ اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، حجم عظیمی از رطوبت را به مناطق جنوبی آسیا تزریق می‌کنند. تسلط جریانات جنوبی بسیار مرطوب به همراه گرمای محسوس زیاد فلات تبت، سبب شکل‌گیری یک تیپ اقلیمی بسیار منحصربه فرد و پیچیده موسوم به «موسمی تابستانه» در محدوده جنوب، جنوب شرق و شرق آسیا می‌شود. این سامانه اقلیمی پیچیده که از این پس آن را «موسمی تابستانه آسیایی» می‌نامیم در حد فاصل ماه می‌تا پایان ماه سپتامبر (اردیبهشت تا شهریور) روی منطقه تسلط می‌یابد. بارش‌های بسیار سنگین و ممتد از مهم‌ترین مشخصه‌های موسمی تابستانه آسیایی است.

شدت بارش‌ها در برخی مناطق به گونه‌ای است که بالاترین رکورد‌های بارش سالانه، فصلی و ماهانه دنیا در جنوب آسیا به ثبت رسیده است. حجم عظیم رطوبت انتقال یافته به جنوب آسیا، این امکان را فراهم کرده که در منتهاالیه شمال شرق شبه قاره هند هرساله تنها ظرف چند ماه بارشی حدود ۱۲ متر به ثبت برسد و رکورد مطلق جهانی بارش سالانه با مقادیر ۲۵ و ۲۶ متر از آن ایستگاه‌های ماسینرام و چراپونچی هند شود. چنین الگویی از بارش سبب شده است فرهنگ و اقتصاد جنوب آسیا به شدت از اقلیم موسمی تابستانه تاثیر بپذیرد، به گونه‌ای که در مسیر و مصب رودخانه گنگ و بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا، نوع سکونت به شکلی که در دیگر مناطق جهان مرسوم است وجود ندارد.

از نظر فیزیکی با توجه به این که میزان جذب رطوبت در هوا تابعی از دماست بنابراین، در دما‌های بالا و در دوره گرم سال به دلیل ظرفیت رطوبتی بالای هوا، در صورت تغذیه رطوبتی مناسب و رسیدن هوا به سطح تراکم و اشباع، ما شاهد وقوع بارش‌های سنگین و رگباری خواهیم بود. به همین علت، بارش‌های تابستانه در مناطق داخلی فلات ایران، صرف نظر از این که رطوبت بارش‌ها از کدام دریا تامین شده باشد، سنگین، رگباری و سیل آساست. در شرایط نرمال هم به دلیل نبود رطوبت کافی و همچنین استقرار نوعی از سامانه جوی موسوم به پرفشار جنب حاره، در بخش‌های داخلی ایران امکان صعود هوا و تشکیل ابر‌ها در طول فصل تابستان وجود ندارد

کاهش بارش انباشته شده موضوعی مهم و جدی است

مدیرکل هواشناسی استان تهران تاکید کرد: علیرغم افزایش بارش نسبت به سال قبل، کماکان کاهش بارش انباشته شده موضوع مهم و جدی است. بنابراین لازم است ضمن صرفه‌جویی در بخش‌های عمومی مانند مصارف خانگی و بخش‌های تخصصی مانند کشاورزی و صنایع نسبت به مدیریت منابع و مصارف آب با دقت بیشتری اقدام شود. به منظور مدیریت بهتر شرایط و برنامه ریزی بهینه، به پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت هواشناسی در خصوص بارش به‌ویژه برای اقداماتی مانند آبیاری فضای سبز شهری، آبیاری‌های کشاورزی، میزان بهره‌برداری از آب سدها توجه بیشتری شود

گرم‌تر شدن هوا بیش از حد نرمال

وی با بیان اینکه متوسط دمای هوا از ابتدای سال زراعی تا ۶ خرداد در مقایسه با دوره آماری بلندمدت ۱.۶ درجه سلسیوس و نسبت به سال قبل یک درجه افزایش یافته است، گفت: متوسط دما در فروردین بیش از نرمال و در اردیبهشت در حد نرمال بوده است. افزایش دما ۱.۶ درجه‌ای نسبت به میانگین بلندمدت از نظر افزایش میزان تبخیر سطحی ناشی از افزایش دما و تاثیر منفی بر منابع آب و کشاورزی حائز اهمیت است اما بارش‌های به‌هنگام رخ داده طی ۳ ماه اخیر تا حد زیادی سبب حفظ رطوبت خاک شده و از تاثیر منفی تبخیر سطحی کاسته است و از منظر کشاورزی، مدیریت منابع آب و منابع طبیعی و جلوگیری از شکل گیری کانون های گردوخاک بسیار مفید بوده است.

مدیرکل هواشناسی استان تهران اضافه کرد: متوسط دما طی ۳ ماه آینده حدود یک درجه سلسیوس و در بعضی شهرستان‌ها ۱ تا ۱.۵ درجه سلسیوس بیشتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود. این موضوع از منظر تامین انرژی برق و مصرف آب حائز اهمیت فراوان و لازم است و دستگاه‌های اجرایی تمهیدات لازم را بیندیشند. از سوی دیگر افزایش دما منجر به افزایش تبخیر سطحی می‌شود و بر کشاورزی و منابع طبیعی همچنین شکل گیری کانون های گردوخاک تاثیرگذار است و احتمالا طی ماه‌های تابستان بتدریج سبب افزایش فراوانی گردوخاک در منطقه خواهد شد.

پیش‌بینی کاهش میانگین بارش در ۳ ماه آینده

غلامی در پایان اظهار کرد: متوسط بارش استان تهران طی ۳ ماه آینده با تمایل به کمتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود. با توجه به احتمال تقویت مانسون در ماه‌های تابستان و تغییرات اقلیمی رخ داده طی سال های اخیر، امکان رخداد پدیده‌های حدی و مخاطرات هواشناسی نظیر طوفان، سیل، تگرگ و نظایر آن دور از انتظار نیست.