تپسی - اسنپ‌، نبرد گلادیاتورها،قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

مصطفی آرانی در هفت صبح نوشت   تپسی سوپراپلیکیشن می‌شود. این خبری بود که مدیرعامل جدید این شرکت شامگاه یکشنبه اعلام کرد. سوپراپلیکیشن یعنی چه و این ماجرا به زندگی من و شما چه ارتباطی دارد؟

سوپراپلیکیشن‌ها، نرم‌افزارهای اینترنتی یا موبایلی هستند که با آن می‌توانید چند کار انجام دهید. وقتی تپسی می‌گوید می‌خواهم سوپراپلیکیشن شوم یعنی قرار است نرم‌افزار فعلی که فقط کار اجاره موقت اتومبیل و راننده یا پیک موتوری را انجام می‌دهد؛ به نرم افزاری تبدیل شود که خدمات دیگری هم به مخاطبان خود ارایه می‌کند. در حال حاضر اسنپ یک سوپراپلیکیشن است. هم می‌توانید با آن تاکسی و پیک موتوری بگیرید؛ هم غذا سفارش بدهید، هم پزشک می‌تواند به صورت آنلاین شما را ویزیت کند، هم می‌توانید بلیت قطار و اتوبوس و هواپیما بخرید و هم می‌توانید از سوپرمارکت خرید کنید. 

چه شد که تپسی به این فکر افتاد که سوپر اپلیکیشن شود؟ ماجرا از زمستان پارسال شروع شد. در آن زمان شرکت گلرنگ، همان که با شامپو شناخته می‌شود ولی حالا هلدینگی بزرگ است که از پاساژ کورش در تهران و فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوروش در کل کشور تا پلتفرم فیلم‌نت و انواع و اقسام برندها در صنعت خوراکی را در اختیار دارد؛ دو بلوک از سهام شرکت تپسی که در مجموع ۴۱.۳۸ درصد کل سهام شرکت را شامل می‌شد را خرید. گلرنگ پیش از آن هم سه اپلیکیشن اُکالا، اُفود و الوپیک را خریده بود و در حوزه سوپرمارکت رقیب اسنپ مارکت، در حوزه غذا رقیب اسنپ فود و در حوزه پیک موتوری رقیب اسنپ بایک شده بود و حالا قرار است همه این‌ها در یک سوپراپلیکیشن به همدیگر وصل شود. 

حرف‌های مدیر تپسی در این خصوص را بخوانید:

۱. اُفود به زودی تغییر برند داده به تپسی فود تبدیل می‌شود. کار افود با مشهد آغاز خواهد شد و تا پایان تابستان به تهران می‌رسد.

۲. برند دارتیل به زودی تبدیل به تپسی شاپ خواهد شد و به سوپراپ افزوده می‌شود.

۳. اُکالا در نیمه دوم سال ۱۴۰۳به زودی ری برند می شود. با توجه به اینکه این برند اندازه‌ بزرگ‌تری دارد و لیدر بازار سوپرمارکت محسوب می شود با ملاحظات بیشتری انتقال آن به تپسی دنبال می‌شود. گلرنگ البته همانطور که گفتیم مالک سه اپلیکیشن مهم ارسال سریع مسافر و بار یعنی زپ، الوپیک و موتوپیک هم هست، در حوزه سرگرمی مالک پلتفرم فیلم‌نت است، در حوزه وام‌های خرد اپلیکیشن تارا را دارد و در حوزه اقامت و هتلینگ اپلیکیشنی به نام «شب».

خب حالا ماجرا چه ارتباطی به ما دارد. به دو دلیل این ماجرا می‌تواند برای ما مهم باشد و روی زندگی ما تاثیر بگذارد. 

۱. دلیل اول موضوع رقابت است. در حوزه سفارش آنلاین غذا، در حال حاضر اسنپ هیچ رقیبی ندارد. تمام رقبای قبلی یا توسط اسنپ خریداری شدند یا به دلیل نداشتن سهم خوبی از بازار، تعطیل شدند (ریحون، چیلوری و ...). بنابراین اگر کسی حالا بخواهد در ایران به صورت آنلاین غذا سفارش بدهد تقریبا چاره‌ای جز اسنپ فود ندارد. اسنپ‌فود طبق آخرین گزارش گروه اسنپ که کمتر از یک ماه پیش منتشر شد؛ حدود ۲۱ میلیون کاربر دارد که در سال گذشته ۷ و نیم میلیون نفر از آن‌ها فعال بودند.

اسنپ نگفته چقدر سفارش در سال می‌گیرد ولی گفته به طور میانگین روزانه ۵۲ هزار و ۲۰۹ نفر در این اپلیکیشن کباب سفارش دادند، ۵۰ هزار و ۹۰۱ نفر پیتزا و ۴۴ هزار و ۹۲۵ نفر ساندویچ. اگر قیمت هر سه این غذاها را به طور میانگین ۱۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم به عددی معادل حدودا ۱۵ میلیارد تومان در روز می‌رسیم. سهم اسنپ فود از این میزان با در نظر گرفتن کمیسیون ۹ درصدی، حدود یک و نیم میلیارد تومان در روز است که یعنی در سال حدودا ۵۰۰ میلیارد تومان. 

البته ما خیلی دست پایین حساب کردیم و فقط سه قلم کالا را در نظر گرفتیم. «امین سلامی پرگو» مدیرعامل و بنیانگذار افود دو سال پیش در پستی که در شبکه اجتماعی لینکدین خود منتشر کرده بود اندازه بازار سفارش غذا در ایران را ۳.۵ میلیارد دلار تخمین زده بود. سلامی حجم بازار آنلاین غذا از این مارکت را ۱۷ درصد (۲۵۰ تا ۲۸۰ هزار سفارش در روز) دانسته بود یعنی حدود ۶۰۰ میلیون دلار و گفته بود ۸۵ درصد از این میزان در دست اسنپ فود است یعنی حدود ۵۱۰ میلیون دلار که با دلار امروز معادل حدودا ۳۰ هزار میلیارد تومان است.

خب حالا ورود یک بازیگر جدید به این عرصه مطمئنا باعث خواهد شد که مشتری که ما مردم عادی باشیم؛ از خدمات بهتر و قیمت‌های معقول‌تری برخوردار شویم. البته اسنپ در حوزه سوپرمارکت بی رقیب نیست و اسفند سال پیش، اٌکالا توانسته بود با ثبت ۱۲۷ هزار و ۴۰۰ فاکتور طی ۲۴ ساعت رکورد قبلی که با ۱۱۵ هزار فاکتور در روز در دست اسنپ بود را بشکند. ولی اسنپ در گزارش اخیر خود می‌گوید که فارغ از این رکوردشکنی روزانه، به طور کلی دو سوم از این بازار در دستش است و سال گذشته ۲۸۶ میلیون قلم جنس از طریق این اپ به مردم فروخته شده است. یعنی هر روز ۷۸۴ هزار قلم و هر ساعت ۳۲ هزار قلم و هر دقیقه ۵۴۴ قلم. این بازار یک رقیب بزرگ دیگر هم دارد. دیجی‌کالا با سرویس جت خود.

۲. دلیل دوم یک نکته جالب در حوزه اقتصاد سیاسی است. اسنپ و تپسی ساختارهای کاملا متفاوتی از نظر سهامداری دارند. سهامداران اسنپ عبارتند از ۶۰ درصد متعلق به ایرانسل که خود شراکتی است بین شرکت MTN آفریقای جنوبی و بنیاد مستضعفان و شرکت راکت اینترنت که سهامداران عربستانی – آلمانی دارد و شرکت هایپر استار که یک شرکت فرانسوی با سهامداران اماراتی است. بنابراین عملا اسنپ یک شرکت با سرمایه‌گذاری خارجی و البته با شراکت یکی از مهم‌ترین نهادهای عمومی غیردولتی ایران یعنی بنیاد مستضعفان است. 

تپسی اما شرکتی است که وارد بورس شده و بخشی از سهام آن (حدود ۳۱ درصد) در دست سهامداران بورسی است و حدود ۶۹ درصد از آن از طریق شرکتی به نام شرکت گروه نوآوران تجارت الکترونیک هستی در دست هلدینگ گلرنگ است. 

بنابراین عملا در اسنپ ما با ترکیب سرمایه‌گذاری نهادهای عمومی و سرمایه‌گذاری خارجی روبرو هستیم و در تپسی با ترکیب یک غول خصوصی با سهامداران خرد بورسی. جالب خواهد بود اگر ببینیم در ادامه مسیر، کدام یک از این دو ساختار سرمایه‌گذاری – مدیریتی خواهند توانست سهم بیشتری از بازار را به دست بیاورند. ساختارهایی که هر کدام موافقان و مخالفان جدی در حوزه اقتصاد دارند که در این نمونه‌های موردی به شکل‌های متناقضی هم کنار هم نشسته است. مثلا اصلاح‌طلبان خیلی با سرمایه‌گذاری نهادهای عمومی موافق نیستند ولی با سرمایه‌گذاری خارجی موافقند و در عوض اصولگرایان خیلی به سرمایه‌گذاری خارجی خوش‌بین نیستند ولی سرمایه‌گذاری نهادهای عمومی خیال آن‌ها را راحت می‌کند. 

در ابتدای این رقابت بزرگ فراموش نکنید که فعلا اسنپ در بازار تاکسی آنلاین دست بالا را دارد و مدعی است ۹۲ درصد از بازار تاکسی آنلاین در اختیار این شرکت است، در مورد غذا رقیبی ندارد و در مورد سوپرمارکت هم گفتیم مدعی است دو سوم از بازار زیر دستش می‌چرخد. تا پایان امسال باید مشخص شود که سازوکاری که در گلرنگ توانست برای غولی مثل فیلیمو در بازار نمایش خانگی، رقیبی جدی مثل فیلم‌نت بسازد؛ آیا می‌تواند در عرصه‌های دیگر و به خصوص این سه حوزه تاکسی آنلاین، غذا و سوپرمارکت هم چنین کاری کند یا نه.