همه حداقل توی بچگی یه اروپا رفتن

انتشار هزاران تصویر از کودکی کاربران ایرانی به همراه شرح عکس طنزآمیز در پلتفرم ایکس در واکنش به اظهار نظر یک کاربر در زمینه عادی‌انگاری سفر به اروپا، با نزدیک به ۴۰ میلیون بازدید، رکورد توجه به یک نوشته فارسی به ظاهر معمولی را در این رسانه اجتماعی شکست.

ماجرای بازدید نزدیک به ۴۰ میلیونی و رکوردشکنیِ کامنت یک کاربر ناشناس در توئیتر فارسی این روزها خبر ساز شده؛ کامنتی که نوستالژی خاطرات کودکی ایرانیان را با چاشنی طنز و خیالپردازی برانگیخت و حال به گفته این کاربر مشتریانی نیز برای خرید حساب کاربری او پیدا شده‌اند.

در روز‌های گذشته یک کاربر تقریبا کم مخاطب با نام کاربری مستعار در رسانه اجتماعی ایکس در متنی کوتاه در نکوهش ایرانیانی که تصویری از مسافرت خود به خارج از کشور را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند، گفت که «یک مسافرت چیز خاصی نیست» و مدعی شد که «همه در بچگی‌شان حداقل یک بار به اروپا رفته‌اند.»

در واکنش به این اظهارنظر حدود ۱۵ هزار کاربر این متن را «کوت» کردند و عکس‌هایی از کودکی خود در ایران با شرح خیالی و طنزآلود یک سفر خارجی، منتشر کردند.

نکته قابل توجه این است که این کامنت تا کنون نزدیک به ۱۴.۶ هزار کوت داشته است این در حالی است که میزان لایک‌های آن کمتر از ۲ هزار لایک است اما به نوشته بسیاری از کاربران در پای همین کامنت انقلاب و رکوردی جدید در توئیتر فارسی خلق کرده است و حتی به نوشته این کاربر که در توئیت‌های بعدی او آمده است مشتریان خوبی برای اکانتش نیز پیدا شده است.

نکته قابل توجه این است که تا پیش از این، رکورد پربازدیدترین توئیت در توئیتر فارسی در اختیار کاربری با آی‌دی «نرگسفی» بود که در توئیتی با ۱۷.۴ میلیون بازدید پرسیده بود: «بیشترین ارتباطتون با یه سلبریتی چی بوده؟»

برخی از تصاویر منتشر شده کاربران در واکنش به این اظهارنظر، که اغلب عکس‌های کودکی آنها در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی است، نشان‌دهنده کمبود امکانات تفریحی و پررنگ بودن مشکلات جاری جامعه در دهه شصت و هفتاد است. 

برخی کاربران نیز به اظهارات پیشین متناقض همین کاربر اشاره کرده‌اند که گفته بود: «حتی زورمان به خورد و خوراک نمی‌رسد، خانه و ماشین و تفریح و مسافرت که کلا خیلی وقت است فکرش را نمی‌کنیم.»

تصاویر منتشر شده در این زمینه، بیشتر مربوط به دوره‌ای از زندگی مردم در ایران است که بر اثر کمبود ارزاق عمومی، اجناس جیره‌بندی شده بود و شهروندان برای تهیه ملزومات اولیه زندگی با سهمیه کوپنی، گاه تا ساعت‌ها در صف‌های طویل منتظر می‌ماندند.

اقدام هزاران مخاطب در واکنش به این نوشته به ظاهر معمولی، موجب بالا رفتن شمار دنبال‌کنندگان این کاربر با نام مستعار شد و متن کوتاه او را به قابل توجه‌ترین نوشته به زبان فارسی در ایکس، با حدود ۴۰ میلیون بازدید تبدیل کرد.

این اتفاق باعث رواج پدیده کمیابی در توییتر فارسی شده است؛ اینکه مخاطبی مطلبی که به زعم بسیاری از افراد جامعه اشتباه است را منتشر می‌کند و در جواب به جای توهین و فحاشی، با زبان طنز که گاهی گزنده و تلخ هم می‌شود به مخاطب بفهمانند اشتباه کرده است. این ژانر اگر نگویم بی‌سابقه، دستکم در توییتر فارسی بسیار کم سابقه است. 

یا حتی گاهی پیش آمده که فردی در توییتر برای جلب توجه و جذب دنبال‌کننده، مطلبی که می‌داند اشتباه است و حتما واکنش‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت منتشر می‌کند تا از این طریق، دنبال‌کنندگان خود را افزایش دهد. در این مورد نیز افراد حاضر در این شبکه اجتماعی معمولا روی خوش نشان نمی‌دهد و گاها با فحاشی، اعتراض و ن

ماجرای پربازدیدترین توئیت توئیتر فارسی چیست؟

ماجرا از این قرار است که کاربری ناشناس به نام «جاردینو» پای توئیت کاربری دیگر به نام «شبز» نوشته بود که «ایرانی بس کن! واقعا یه مسافرت چیز خاصی نیست همه تو بچگیشون حداقل یه اروپا رفتن»؛ این توئیت واکنش‌های بسیاری را برانگیخت و بسیاری از کاربران با کوت کردن آن عکس‌هایی از کودکی خود منتشر کردند و به نوعی این کامنت را به تمسخر گرفتند. اما این همه ماجرا نیست، این توئیت جریان خبری را شکل داد که به واکنش جامعه‌شناسان و رسانه‌ها نیز منجر شد.

از خیال تا واقعیت؛ ایرانیان چقدر به مسافرت خارجی می‌روند؟ 

محمدرضا جوادی یگانه جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران در صفحه شخصی خود با استناد به یافته‌های «موج سوم پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» آماری را در مورد سفرهای خارجی هموطنان منتشر کرد و نوشت: بر اساس این پیمایش که در سال ۱۳۹۴ منتشر شده بود، ۹۳ درصد ایرانیان تا آن زمان به هیچ سفر خارجی‌ای نرفته بودند. بیشترین تعداد سفرهای خارجی نیز متعلق به مردم استان‌های یزد (۱۸ درصد)، خوزستان (۱۵ درصد) و تهران (۱۴ درصد) بود. در مقابل، مردم استان‌های کرمانشاه (۶ دهم درصد)، سیستان و بلوچستان (۱.۵ درصد) و لرستان (۲.۴ درصد) کمترین تجربه سفر خارجی را داشتند.

این پیمایش اشاره‌ای به مقصد سفرهای خارجی ایرانیان نمی‌کرد اما جوادی‌یگانه در توئیت خود نوشته است که «قاعدتا» بیشتر آنها «زیارتی» بوده‌است. 

همچنین موج چهارم این پیمایش در دیماه سال ۱۴۰۲ انجام شده است اما داده‌های آن به صورت کامل در اختیار رسانه‌ها قرار نگرده است. در عین حال، در مدت اخیر پژوهش‌هایی انجام شده است که حاوی آمار و اطلاعاتی از سفرهای ایرانیان است. برای مثال، پیمایش «سنجش سبک زندگی ایرانیان» نشان می‌دهد که ۳۴ درصد از ایرانیان در پنج سال گذشته حداقل پنج بار به سفر تفریحی [داخلی و خارجی] رفته‌اند و ۷۰.۳ درصد نیز هیچ سفر خارجی نداشته‌اند.

از اولویت شبکه‌های اجتماعی به اولویت رسانه‌های جمعی

از آمارها و ارقامی که به موجب این توئیت دوباره بازخوانی شدند بگذریم، این کامنت توئیتر موجب شد که موضوع موردتوجه رسانه‌های اجتماعی به اولویت رسانه‌های جمعی تبدیل شود که بار دیگر اهمیت کنش مردم عادی بر اولویت‌سازی در رسانه‌های جریان اصلی را نشان می‌دهد؛ تا جایی که تقریبا رسانه‌ فارسی زبانی چه داخلی و چه خارجی نبود که به تیتر «۷۰ درصد ایرانی‌ها به سفر خارجی نرفته‌اند» نپردازد. 

اگر روزی اساتید علوم ارتباطات از نظریه برجسته‌سازی سخن می‌گفتند و معتقد بودند که رسانه‌ها تاثیر شگرفی بر شناخت، نگرش و تعیین اولویت‌های ذهنی با بزرگ‌کردن بعضی از رویدادها دارند، امروز شاهد محکمی برای تاثیر عکس این جریان‌سازی خبری در کشورمان به وجود آمده است که البته تنها نمونه نیز نیست.

رکورد قبلی در دست که بود؟

نکته قابل توجه این است که تا پیش از این، رکورد پربازدیدترین توئیت در توئیتر فارسی در اختیار کاربری با آی‌دی «نرگسفی» بود که در توئیتی با ۱۷.۴ میلیون بازدید پرسیده بود: «بیشترین ارتباطتون با یه سلبریتی چی بوده؟»

اگرچه مشاهده تعداد بازدید توئیت‌ها از ابتدای دی‌ماه سال ۱۴۰۱ برای عموم کاربران ممکنه شده است و اطلاعاتی از بازدید توئیت‌های پیش از این تاریخ وجود ندارد، اما بعید بنظر می‌رسد که تا پیش از این هیچ توئیتی در توئیتر فارسی به این رکورد دست یافته باشد.