دوراهی عجیب افزایش سن بازنشستگی | صندوق‌های بازنشستگی به اصلاحات پارامتریک نیاز دارند

چهار صندوق بیمه‌ای و بازنشستگی شامل سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر و صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد ارکان فعالیت‌های سیاست گذاری اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را تشکیل می‌دهند.

بیشتر بخوانید: خبر مهم درباره حقوق بازنشستگان در ۱۴۰۱ | آخرین وضعیت احکام متناسب‌سازی | حقوق بازنشستگان چقدر افزایش می‌یابد؟

این صندوق‌ها در مجموع ۶۰۰ شرکت تابعه دارند سازمان تامین اجتماعی ۳۰۵ شرکت، صندوق بازنشستگی کشوری ۱۴۵ شرکت، صندوق کارکنان و بازنشستگان فولاد ۳۴ شرکت، صندوق بازنشستگی کشوری و سازمان تامین اجتماعی ۶۸ شرکت، صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر ۳۶ و صندوق فولاد، صندوق بازنشستگی کشوری، تامین اجتماعی و صندوق روستاییان و عشایر ۱۲ شرکت زیر مجموعه خود دارند.

با وجود فعالیت‌های اقتصادی صندوق‌ها عواملی مانند کاهش ضریب پشتیبانی، کسری بودجه، به روز نشدن قوانین، کاهش سن بازنشستگی و در نتیجه کاهش منابع ورودی ضریب پشتیبانی صندوق‌های بیمه‌ای را کاهش داده است.

صندوق بازنشستگی کشوری بیش از یک‌ونیم میلیون نفر بازنشسته دارد و یک میلیون نفر شاغل در شمار بیمه پردازان آن هستند. براساس آخرین برآورد‌ها در سال گذشته بیش از ۷۵هزار میلیارد تومان حقوق بازنشستگی پرداخت می‌کند و مجموع تعهدات در این سال بالغ بر ۷۹.۵هزار میلیارد تومان بوده که ۵۸.۴هزار میلیارد تومان از این مبلغ، توسط اعتبارات دولتی تامین شده است.

بیشتر بخوانید: خبر مهم | افزایش دو ساله سن بازنشستگی فعلا منتفی شد

صندوق‌های بازنشستگی زمانی می‌توانند از چالش فاصله بگیرند که پول مورد نیاز خود را از دولت دریافت نکنند، و تمرکز مالی صندوق را به بیمه‌پردازی اعضا بگذارند و لازمه تحقق این استقلال مالی صندوق‌ها، آن است که دوره بیمه‌پردازی افراد طولانی‌تر باشد. همین ضرورت باعث شده صندوق‌های کشور‌های پیشرفته، سن بازنشستگی را تا ۶۵سال هم افزایش‌دهند.

دولت در بند «د» تبصره ۲۰ لایحه بودجه ۱۴۰۱، پیشنهاد کرده بود که سنوات خدمت موردقبول برای بازنشستگی در تمامی صندوق‌های بازنشستگی دوسال افزایش یابد و علاوه بر آن، محاسبه حقوق بازنشستگی در تمامی صندوق‌های بازنشستگی اعم از کشوری، لشکری، سازمان تامین اجتماعی، براساس متوسط حقوق سه سال آخر زمان اشتغال خواهد بود.

قانون بازنشستگی که اکنون در ایران ملاک عمل است، مصوب ۱۳۵۴است و مسئولان سازمان تامین‌اجتماعی معتقدند در آن زمان سن امید به زندگی ۵۸ سال بود و در نتیجه حداقل سن لازم برای بازنشستگی ۵۵ سال با ۳۰ سال سابقه یا ۶۰ سال با کمتر از ۳۰ سال سابقه بود، اما هم‌اکنون سن امید به زندگی افزایش یافته است.

 هفته جاری اسماعیلی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که این بند از بودجه حذف شده است.

شاخص‌هایی مانند نسبت پشتیبانی که بیانگر نسبت تعداد بیمه پردازان به مستمری بگیران صندوق‌های بازنشستگی است و نسبت منابع به مصارف را در پایداری صندوق‌ها نشان می‌دهد.

نسبت پشتیبانی صندوق‌ها باید بیشتر از ۳ باشد تا صندوق به منابع خارجی برای حفظ تعادل در منابع و مصارف نیازمند نشود. بر اساس داده‌های پایان سال ۱۳۹۹ و با توجه به میانگین نسبت پشتیبانی بیمه‌شدگان کشور، وضعیت صندوق‌های بازنشستگی این گونه است نسبت پشتیبانی در سازمان تامین اجتماعی۴.۵۱، صندوق بازنشستگی کشوری ۰.۶۵، سازمان تامین اجتماعی نیرو‌های مسلح ۰.۸۳ و این نسبت تنها در صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر ۱۱.۲۶ بوده است.

 آمارها نشان می‌دهد که سازمان تامین اجتماعی رشدی معادل ۲۵۰ درصدی را طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در مصارف داشته و سازمان بازنشستگی کشوری نیز رشد ۲۵۳ درصدی را در تنها سال ۱۳۹۸ تجربه کرده است. روند افزایشی این شاخص در صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در سال ۱۳۹۸ متوقف شده و حتی در سال ۱۳۹۹ کاهش ۷ درصدی داشته که دلیل این اتفاق، افزایش درآمد‌های صندوق در مقایسه با مصارف و هزینه‌های آن نسبت به سال ۱۳۹۸ بوده است.

کاهش ضریب پشتیبانی در صندوق‌های بازنشستگی

علی دهقان کیا رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی گفت: سیاست‌های دولت باعث ورشکستی صندوق‌های بازنشستگی لشکری و کشوری شده است و در حال حاضر پشتیبانی صندوق بازنشستگی کشوری ۶۳ صدم نفر است یعنی ۶۳ نفر کار می‌کنند و یک نفر بازنشسته می‌شود در حالی که استاندارد می‌گوید ۵ نفر باید کار کنند و یک نفر بازنشست شود در صندوق بازنشستگی لشکری ضریب پشتیبانی ۸۳ صدم است یعنی ۸۳ نفر کار می‌کنند و یک نفر بازنشست می‌شوند در صندوق فولاد هم همین وضع وجود دارد.

سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر با کسری ماهانه ۶ هزار میلیاردی رو به رو است و ۶۰ هزار میلیارد تومان با بهره ۳۵ درصد از بانک رفاه پول گرفته است این در حالی است که در بودجه ۱۴۰۱ لایحه‌ای برای سازمان تامین اجتماعی نیست علی رقم این که دولت بدهی سنگینی به تامین اجتماعی دارد اگر سازمان به مرحله‌ی فروش اموال برسد مانند صندوق بازنشستگی کشوری و لشکری دچار بحران خواهیم شد.

دولت امسال حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به صندوق کشوری و لشکری کمک کرده و ۵۰ درصد کل بودجه را این دو صندوق می‌بلعند این سیاست‌ها باید تغییر کند نه این که سن بازنشستگی را افزایش دهند.

به گفته دهقان کیا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقتی به مجلس شورای اسلامی رفت آقای حاجی بابایی نماینده مجلس گفت شما ثروتمند‌ترین وزارت خانه هستید و می‌توانید اموالتان را بفروشید و پول کارگر و بازنشسته را دهید این تفکر غلط است و باید تغییر کند.