جزئیات بودجه آموزش و پرورش در سال 1402/ سهم صندوق ذخیره فرهنگیان چقدر است؟

 سال که به ماه‌های آخر نزدیک می‌شود، بحث بررسی و تصویب بودجه سال‌ بعد دستگاه‌های مختلف کشور مطرح می‌شود. بودجه پیشنهادی برای وزارت آموزش و پرورش در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، رقم ۲۰۶ هزار و ۶۸۰ میلیارد و ۹۰۴ میلیون تومان تعیین شده است.

 بودجه ستادی وزارت آموزش و پرورش: ۳۱،۶۹۱،۱۲۰۰ میلیون ریال، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش: ۱۵۰،۴۰۰ میلیون ریال، ادارات کل آموزش و پرورش استان ها: ۱،۸۱۰،۰۳۰،۰۰۰ میلیون ریال، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی: ۱۳،۷۹۷،۴۰۰ میلیون ریال، کمک به تأمین سرانه دانش‌آموزی و حمایت و ارتقای پوشش تحصیلی افراد لازم التعلیم: ۴۹،۶۱۸،۸۲۷ میلیون ریال، سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی: ۱،۶۵۳،۳۶۶ میلیون ریال، سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان: ۱،۲۱۷،۰۰۰ میلیون ریال و فعالیت‌های پرورشی و امور تربیتی دانش آموزان: ۴،۳۱۹،۰۰۰ میلیون ریال پیش‌بینی شده است.

همچنین برای کمک به صندوق ذخیره فرهنگیان پس از تصویب اساسنامه: ۶۰۰،۰۰۰ میلیون ریال، دانشگاه شهید رجایی: ۲،۶۵۰،۰۸۴ میلیون ریال، خرید خدمات آموزش عمومی و برون سپاری در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش: ۱۳،۸۳۶،۰۰۰ میلیون ریال، اجرای سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش: ۴،۳۶۵،۰۰۰ میلیون ریال، سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک: ۱،۹۳۹،۰۰۰ میلیون ریال، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور: ۷۵،۱۱۴،۵۰۰ میلیون ریال، دانشگاه فرهنگیان: ۴۱،۵۷۲،۶۸۱ میلیون ریال، سازمان آموزش و پرورش استثنایی: ۴،۰۰۷،۵۰۰ میلیون ریال، نهضت سوادآموزی: ۳،۲۹۳،۶۳۳ میلیون ریال و شرکت سهامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان: ۶،۹۵۳،۴۵۶ میلیون ریال مطرح شده است.

در میزگردی در خبرگزاری فارس با محمدامین جهانی دبیر تشکل جامعه اسلامی دانشجویان تربیت‌ دبیر شهید رجایی و محسن نقوی‌ مقدم دبیر واحد دبیری تشکل جامعه اسلامی دانشجویان در خصوص بودجه تربیت معلم به ویژه دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی به گفت‌وگو نشستیم.

 ** آینده‌ کشور، آینده‌ دنیای ما به تلاش امروز آموزش و پرورش وابسته است

جهانی: وزارتخانه آموزش و پرورش به نوعی بزرگ‌ترین وزارتخانه کشور است. یک میلیون معلم در آموزش و پرورش به فعالیت می‌پردازند؛ ضمن اینکه این وزارتخانه حدود ۱۵ میلیون دانش‌آموز را تحت پوشش دارد.

رهبر معظم انقلاب در جمع معلمان و فرهنگیان سراسر کشور در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴ فرمودند: «مسأله‌ عمده‌ ما امروز مسأله‌ آموزش و پرورش است؛ مسأله‌ای که برای بنده مهم است. علّت هم این است که آموزش و پرورش در واقع آن کانون اساسی برای خلق دنیای آینده است. بالاخره ما فردایی خواهیم داشت، ۲۰ سال دیگر، ۲۵ سال دیگر، نسلی روی کار خواهند آمد که امروز این نسل مشغول تولید شدن است، در حال به‌وجود آمدن است؛ مولّد آن هم معلّم و آموزش و پرورش است. شما دارید یک نسل را تولید می‌کنید؛ چگونه آن را تولید خواهید کرد؟ این خیلی اهمیت دارد. آینده‌ کشور، آینده‌ دنیای ما به تلاش امروز آموزش و پرورش وابسته است؛ این کم‌چیزی نیست. ما هیچ دستگاه دیگری را نداریم که این‌قدر حائز اهمّیّت باشد».

حالا آیا برای مسؤولان، تعلیم و تربیت مسأله اول است؟ و آیا در بحث بودجه‌ریزی و آموزش و پرورش به عنوان مسأله اول دیده می‌شود؟ آموزش و پرورش مظلوم‌ترین وزارتخانه است و درصد سهم بودجه این وزارتخانه از بودجه عمومی کشور، آن چیزی نیست که انتظار داریم البته در دولت سیزدهم بهتر شده است.

** سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی کشور چقدر است؟

سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی کشور در سال ۹۹، رقم ۱۰.۲۴ درصد بود که این عدد در سال ۱۴۰۰ افت داشته و ۸.۶ درصد شده است و در سال ۱۴۰۱ با رشد به ۱۱.۶۵ درصد رسیده است. امسال هم در لایحه بودجه سهم بودجه آموزش و پرورش ۱۵ درصد بودجه دستگاه‌های دولتی است؛ البته این ۱۵ درصد با اعتبار صندوق ذخیره فرهنگیان در نظر گرفته شده است و بدون این اعتبار ۱۴ درصد است.

در هدف عملیاتی شماره ۲۰ سند تحول بر افزایش سهم بودجه آموزش و پرورش تأکید شده است. برنامه زیرنظام تأمین و تخصیص منابع مالی نظام تعلیم و تربیت عنوان کرده است که باید اعتبار آموزش و پرورش ۲۰ درصد از بودجه عمومی کشور باشد.

** دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با ۱۰ هزار دانشجومعلم

جهانی: وزارت آموزش و پرورش دو بال دارد یک بال، دانشگاه فرهنگیان و بال دیگر تربیت دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی است.

رهبر معظم انقلاب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ در جمع معلمان و دانشجومعلمات فرمودند: «راجع به مسأله‌ دانشگاه فرهنگیان و مسأله‌ تربیت‌معلّم؛ امروز مهم‌ترین نیاز آموزش و پرورش کشور، معلّم است؛ مهم‌ترین نیاز، معلّم است. این دانشگاه و دانشگاه شهید رجابی و هر نقطه‌ای که تربیت‌معلّم بر آن صدق می‌کند، بایستی هم کمّاً، هم کیفاً توسعه پیدا کند».

 دانشگاه تربیت‌دبیر شهید رجایی ۱۰ هزار دانشجو، ۱۷۳ کارگاه آموزش و ۵۲ آزمایشگاه تحقیقاتی دارد اما بودجه‌‌ای که برای‌ آن پیش‌بینی شده است ۲۶۵ میلیارد تومان است. این در حالی است که دانشگاه تربیت‌ مدرس فقط دانشجوی ارشد می‌گیرد و بودجه آن ۵ برابر دانشگاه تربیت‌ دبیر شهید رجایی است.

کمترین سهم بودجه در وزارت آموزش و پرورش به دانشگاه تربیت‌ دبیر شهید رجایی اختصاص داده شده است و به نسبت دانشگاه فرهنگیان، بودجه کمتری می‌گیرد؛ در سال ۱۴۰۲ بودجه برنامه راهبری و توسعه همکاری‌های بین‌الملل دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ۹۸۴ میلیون تومان پیش‌بینی شده است که با توجه به بودجه سال ۱۴۰۱ که ۷۷۵ میلیون تومان است، ۲۷ درصد افزایش داشته است.

** بودجه ۲۶۵ میلیارد تومانی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲

بودجه کل دانشگاه تربیت‌دبیر شهید رجایی ۲۶۵ میلیارد تومان است که این اعتبار در سال ۱۴۰۱، رقم ۱۸۰ میلیارد تومان بوده است البته همین میزان هم به طور کامل وصول نشده است.

برنامه تأمین، تربیت، ارزیابی، ارتقای شایستگی‌ها و حمایت از منابع انسانی مبتنی بر ساحت‌های ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ردیف جدیدی است که امسال برای آن ۷۶ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ همچنین امسال در خصوص دبیرفنی عنوان شده است که از هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش وارد دانشگاه تربیت‌ دبیر شهید رجایی می‌شوند یعنی می‌خواهند فارغ‌التحصیلان مدارس فنی و کاردانش را به این دانشگاه سوق دهند.

بودجه برنامه تربیت دبیر فنی مورد نیاز آموزش و پرورش مبتنی بر ساحت‌های ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ۳۰ میلیارد تومان است که این رقم در سال ۱۴۰۱، ۷۸ میلیارد تومان است و با کاهش ۶۱ درصدی همراه بوده است. ردیف سوم، برنامه آموزش نیروی انسانی متخصص است که در سال ۱۴۰۲، ۶۸ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است؛ در صورتی که سال ۱۴۰۱، ۵۶ میلیارد تومان اختصاص یافت و شاهد افزایش ۲۲ درصدی هستیم.

دانشگاه شهیدرجایی به لحاظ کارگاه‌های صنعتی جزو دانشگاه‌های درجه یک است و اینکه بودجه مناسبی برای آن اختصاص نیافته است باید از متولیان امر سؤال شود که آیا متولیان بودجه‌ریزی دستگاه تعلیم و تربیت به فکر کارگاه‌های دانشگاه تربیت‌دبیر شهیدرجایی نیستند؟

برای برنامه ارائه خدمات رفاهی، فرهنگی، ورزشی و فوق برنامه دانشجویان در لایحه بودجه ۶۱ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است و این اعتبار در بودجه سال ۱۴۰۱، ۲۴ میلیارد تومان است و شاهد رشد ۵۵ درصدی آن هستیم یعنی این اعتبار ۲.۵ برابر شده است. البته این مقدار همچنان هم کم است. برای بحث برنامه پژوهش‌های علمی، کاربردی و فناوری و فن‌آفرینی در لایحه بودجه ۲۶ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که در سال ۱۴۰۱، ۲۰ میلیارد تومان به آن اختصاص یافته است و شاهد رشد ۲۷ درصدی آن هستیم.

دانشگاه شهیدرجایی به لحاظ کارگاه‌های صنعتی جزو دانشگاه‌های درجه یک است و اینکه بودجه مناسبی برای آن اختصاص نیافته است باید از متولیان امر سؤال شود که آیا متولیان بودجه‌ریزی دستگاه تعلیم و تربیت به فکر کارگاه‌های دانشگاه تربیت‌دبیر شهیدرجایی نیستند؟

درآمد حاصله از امکانات فرهنگی و آموزشی دانشگاه برای سال 1402، 43 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است در حالی که این درآمد برای سال 1401، 35 میلیارد تومان بوده است و رشد 8 میلیارد تومانی برای آن در نظر گرفته شده است احساس ما این است که این اعتبار به دست نمی‌آید.

سال گذشته کسر از حقوق نداشتیم البته بعضی از استان‌ها کسر از حقوق را رد کردند اما در کل دانشگاه تربیت‌دبیر شهید رجایی کسر از حقوق ندارد. نگرانی این است که روی جیب دانشجومعلمان دانشگاه تربیت‌دبیر حساب باز شود چرا که از مرداد امسال با درصدهای مختلف کسر از حقوق از دانشجویان کم شد و عنوان شد که روی بحث تغذیه و رفاهی دچار مشکل شده‌اند در حال حاضر نیز 4، 5 استان کسر از حقوق را کم می‌کند که البته عنوان شده است این‌ها لغو می‌شود.

** بودجه دانشگاه شهید رجایی 47 درصد و دانشگاه فرهنگیان 52 درصد رشد داشته است

نقوی: همانطور که اشاره شد دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دو بال وزارت آموزش و پرورش هستند. در لایحه بودجه برای دانشگاه فرهنگیان جهت برنامه اجرای دوره‌های تربیت معلم، دوره‌های آموزشی حرفه‌ای معلمان موضوع ماده 28 اساسنامه و دوره های آموزشی ضمن خدمت بلند مدت فرهنگیان مبتنی بر ساحت‌های ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، 190 میلیارد تومان اختصاص داده شده است این در حالی است که در بودجه سال 1401، 1256 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است و با کاهش 85 درصدی مواجه است.

از نظر بودجه، به طور کلی هر دو دانشگاه افزایش بودجه دارند. بودجه دانشگاه تربیت‌ دبیر شهید رجایی 47 درصد و بودجه دانشگاه فرهنگیان 52 درصد رشد داشته است. ضمن اینکه ردیف بودجه برنامه پژوهش‌های علمی، کاربردی، فناوری و فن‌آفرینی در دانشگاه فرهنگیان در سال 1401، 14 میلیارد تومان و در لایحه بودجه 1402، رقم 15 میلیارد تومان است. امسال در دانشگاه فرهنگیان یک ردیف بودجه اضافه شده است که برنامه تأمین، تربیت، ارزیابی، ارتقای شایستگی‌ها و حمایت از منابع انسانی مبتنی بر ساحت‌های ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است؛ البته بودجه اختصاص داده شده به آنها کم شده است.

بودجه اختصاص تعلیم و تربیت و ارزیابی به ازای هر دانشجو در دانشگاه تربیت‌دبیر شهیدرجایی 7 میلیون و 300 هزار تومان است که این عدد در دانشگاه فرهنگیان 12 میلیون و 850 هزار تومان است.

** اهمیت سهم هزینه‌های کیفیت‌بخشی

جهانی: تعداد دانشجویان دانشگاه فرهنگیان 12 برابر دانشجویان شهیدرجایی است. بر این اساس بودجه رفاهی، فرهنگی و فوق برنامه دانشگاه فرهنگیان را باید به نسبت دانشگاه تربیت‌دبیر شهید رجایی 12 برابر کنیم. چطور این اعتبار در دانشگاه فرهنگیان 38 برابر دانشگاه تربیت‌ دبیر شهیدرجایی است؟ بودجه باید عدالت داشته باشد و آیا این عدالت درباره دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی صورت گرفته است.

نکته بعدی اهمیت سهم هزینه‌های غیرپرسنلی یعنی هزینه‌های کیفیت‌بخشی است؛ در بند 4 ـ 20 راهکارهای سند تحول افزایش سهم هزینه‌های غیرپرسنلی در بودجه آموزش و پرورش به میزان مناسب برای ارتقای آموزش و تربیت تأکید شده است. همچینن در جلسه 946 شورای عالی آموزش و پرورش عنوان شده است که با چابک‌سازی ساختار اداری و ساماندهی نیروی انسانی، سالانه حداقل یک و نیم درصد به سهم غیرپرسنلی اضافه کنیم اما در بودجه این موضوع را نمی‌بینیم.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد لایحه بودجه 1401 آمده است: «در لایحه بودجه 1401 سعی بر آن شده که برنامه‌های بخش آموزش و پرورش در راستای سند مذکور باشد. اما متأسفانه باید گفت که آنچه در عناوین برنامه‌ها مشاهده می‌شود نوعی ساده‌انگاری و سطحی‌نگری در اجرای سند تحول بنیادین است، زیرا تقریباً برنامه‌های آموزش و پرورش همان برنامه‌های سال‌های پیش است که در برخی موارد در هم ادغام شده‌اند و برای هم‌راستایی با سند تحول بنیادین، عباراتی همچون «مبتنی بر ساحت‌های ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «در چارچوب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» به عناوین برنامه‌ها اضافه شده است.

در این خصوص باید گفت که اجرای سند تحول بنیادین از مسیر قانون بودجه، بیش و پیش از تغییر در عناوین برنامه‌ها، نیازمند تغییر در اولویت‌های بودجه مبتنی بر زیرنظام‌های ششگانه سند تحول است، زیرا این اولویت‌های موجود پیش‌تر به محک گذاشته شده‌اند.

در حال حاضر حکمی که برای یک دانشجومعلم زده می‌شود 6 میلیون و 600 هزار تومان است که بدون کسری حقوق 5 میلیون و 600 هزار تومان دریافت می‌کند و اگر کسر از حقوق از دانشجومعلم انجام شود 4 میلیون و 400 یا 4 میلیون و 600 هزار تومان دریافت می‌کند.