حقایقی عجیب درباره قدرت شگفت‌انگیز مارها که نمی‌دانستید

نتایج تحقیقات جدید دانشمندان دانشگاه کوئینزلند نشان می‌دهد مار‌ها توانایی شنیداری داشته و می‌توانند صدای فریاد انسان را بشنوند.

به گفته محققان، مار‌ها نه تنها می‌توانند صدا‌هایی را که در هوا حرکت می‌کنند، بشنوند، بلکه گونه‌های مختلف نیز به آنچه می‌شنوند واکنش متفاوتی نشان می‌دهند.

کارشناسان مدت‌هاست متوجه شده‌اند که مار‌ها می‌توانند ارتعاشات صوتی را از طریق زمین احساس کنند، چیزی که ما آن را حس «لمسی» می‌نامیم، اما در مورد اینکه آیا آن‌ها می‌توانند ارتعاشات صوتی در هوا را نیز بشنوند، به ویژه در مورد نحوه واکنش آن‌ها به صدا‌ها متحیر می‌شویم.

در مقاله جدیدی که در PLOS ONE منتشر شده است، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که مار‌ها از شنوایی برای کمک به تفسیر جهان استفاده می‌کنند و در نهایت این افسانه را که مار‌ها در برابر صدا‌های موجود در هوا ناشنوا هستند، از بین می‌برند.

تحقیقات انجام شده بر ۱۹ مار مختلف از هفت گونه، نشان می‌دهد که نه تنها مار‌ها توانایی شنوایی در هوا دارند، بلکه گونه‌های مختلف به آنچه می‌شنوند واکنش متفاوتی نشان می‌دهند.

اگرچه دیدن و چشیدن (هوا) از اصلی‌ترین راه‌هایی است که مار‌ها محیط خود را حس می‌کنند، اما مطالعه دانشمندان نشان می‌دهد شنیدن هنوز نقش مهمی در مجموعه حسی مار‌ها دارد.

این از منظر تکاملی منطقی است. مار‌ها در برابر شکارچیان از جمله مارمولک‌های مانیتور، گربه‌ها، سگ‌ها و سایر مار‌ها حساس هستند. شنوایی یک حس مهم برای اجتناب از شکارچی و اجتناب از آسیب (مانند زیر پا گذاشتن) است.

دانشمندان برای آزمایش‌های خود، با دانشکده تمرین خلاق دانشگاه فناوری کوئینزلند همکاری کردند تا یک اتاق عایق صدا را ساخته و هر بار یک مار را آزمایش کنند.

دانشمندان با استفاده از سکوت به‌عنوان کنترل، یکی از سه صدا را پخش کردند که هر کدام شامل طیفی از فرکانس‌ها است: ۱ تا ۱۵۰ هرتز، ۱۵۰ تا ۳۰۰ هرتز و ۳۰۰ تا ۴۵۰ هرتز. برای مقایسه، محدوده صدای انسان حدود ۱۰۰ تا ۲۵۰ هرتز است و پرندگان در حدود ۸۰۰۰ هرتز صدای جیر جیر می‌زنند.

در یک مطالعه قبلی، محققان مار زنگی غربی (Crotalus atrox) را در یک سبد مشبک فولادی آویزان کردند و رفتار‌های محدود آن‌ها را در پاسخ به فرکانس‌های صوتی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هرتز مشاهده کردند، در نمونه دیگر، محققان با جراحی الکترود‌هایی را در مغز مار‌هایی که تا حدی بیهوش شده بودند کاشتند و پتانسیل‌های الکتریکی را در پاسخ به صدا تا ۶۰۰ هرتز تشخیص دادند.

اما تحقیق ما اولین تحقیقی است که بررسی می‌کند چگونه گونه‌های مختلف مار به صدا‌ها در فضایی که می‌توانند آزادانه حرکت کنند، پاسخ می‌دهند، آن‌ها همچنین از یک شتاب سنج برای تشخیص اینکه آیا صدا‌ها باعث ایجاد ارتعاش در زمین می‌شوند یا خیر استفاده کردند. به این ترتیب نتایج آزمکایش‌ها نشان داد مار‌ها واقعا صدا‌های موجود در هوا را ثبت می‌کنند و فقط ارتعاشات زمین را احساس نمی‌کنند.

اکثر مار‌ها در آزمایشات صوتی در مقایسه با گروه کنترل، رفتار‌های بسیار متفاوتی از خود نشان دادند.

مار پیتون (Aspidites ramsayi)، یک مار غیر سمی که در سراسر مناطق خشک استرالیا یافت می‌شود، به طور قابل توجهی حرکت خود را در پاسخ به صدا افزایش داد و در واقع به آن نزدیک شد. آن‌ها رفتار جالبی به نام «پریسکوپی» از خود نشان دادند که در آن مار‌ها یک سوم بدن خود را به گونه‌ای بالا می‌برند که حاکی از کنجکاوی است.

در مقابل، سه جنس دیگر با نام‌های Acanthophis، Oxyuranus (taipans) و Pseudonaja احتمال بیشتری داشت که از صدا دور شوند که نشان دهنده رفتار اجتناب بالقوه است.

مرگ آوران، شکارچیان کمین هستند. آن‌ها منتظر می‌مانند تا طعمه‌هایشان با استفاده از طعمه روی دم (که با تکان دادن آن شبیه کرم به نظر برسد) به سمت آن‌ها بیاید و نمی‌توانند به سرعت سفر کنند؛ بنابراین منطقی است که آن‌ها از صدا فاصله بگیرند. برای آن‌ها بقا به معنای اجتناب از زیر پا گذاشتن مهره داران بزرگ مانند کانگوروها، وامبت‌ها یا انسان است.

مار‌های قهوه‌ای و تایپان‌ها علوفه جویان فعالی هستند که در طول روز به سرعت به دنبال شکار خود می‌روند. این بدان معنی است که آن‌ها ممکن است در برابر شکارچیان روز مانند شکارچیان آسیب پذیر باشند. در آزمایش‌های دانشمندان هر دوی این مار‌ها به نظر می‌رسید که حواس حاد داشته باشند. به‌ویژه تایپانی‌ها احتمالا در واکنش به صدا رفتار‌های دفاعی و محتاطانه از خود نشان می‌دهند.

مطالعه ما بیشتر این افسانه را که مار‌ها ناشنوا هستند، رد می‌کند. آن‌ها می‌توانند بشنوند، نه به خوبی انسان؛ مار‌ها فقط می‌توانند فرکانس‌های پایین زیر ۶۰۰ هرتز را بشنوند، در حالی که انسان‌ها می‌توانند محدوده بسیار وسیع‌تری را بشنوند. احتمالا مار‌ها نسخه‌های خفه‌ای از کار‌هایی که ما انجام می‌دهیم، می‌شنوند؛ بنابراین آیا مار‌ها می‌توانند صدای ما را بشنوند؟ فرکانس صدای انسان بسته به جنسیت حدود ۱۰۰ تا ۲۵۰ هرتز است. صدا‌هایی که ما در آزمایش‌های خود پخش می‌کردیم شامل این فرکانس‌ها بود و در فاصله ۱.۲ متری از مار‌ها با ۸۵ دسی‌بل پخش می‌شد. این در مورد دامنه صدای بلند است.

مار‌های مورد مطالعه دانشمندان به این صدا پاسخ دادند و بسیاری از آن‌ها به طور قابل توجهی پاسخ دادند؛ بنابراین احتمالا می‌توان گفت که مار‌ها می‌توانند صدای بلند صحبت کردن یا جیغ زدن افراد را بشنوند، این بدان معنا نیست که آن‌ها نمی‌توانند صحبت کردن را بشنوند (یک مکالمه معمولی حدود ۶۰ دسی بل است) و دانشمندان هنوز صدا را در این سطح نویز آزمایش نکرده‌اند.

منبع: scientificamerican