ویدئو| ‌سیل‌ در بی‌آب‌ترین استان ایران

فعالیت سامانه بارشی مونسون بار دیگر در منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان آغاز شده به نحوی که روز گذشته در پی فعالیت این سامانه در ۳۴ ایستگاه هواشناسی گزارش باران به ثبت رسید و این بارش‌ها موجب جاری شدن سیلاب در بسیاری از شهرها شد.

به گزارش عرشه آنلاین، فعالیت سامانه بارشی مونسون از چهارم مردادماه در منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان آغاز شده به نحوی که تاکنون خسارت‌های زیادی به زیرساخت‌ها و کشاورزی منطقه وارد کرد و تنها در یک مورد در برآوردهای اولیه ۹۰۰ نخل بارور شهرستان فنوج از ریشه سقوط کرده و موجبات ریزش شدید خرمای ۳۵۰ هکتار از نخلستان‌های حوزه «قنات کوشک» و «زوار» و مرکز شهرستان فنوج شده است.

همچنین بارش‌های سنگین سامانه مونسون در اکثر شهرهای جنوب استان سیستان و بلوچستان از جمله ایرانشهر، سراوان، سوران، لاشار، فنوج، سرباز، مهرستان، قصرقند، راسک، نیکشهر و خاش موجب طغیان رودخانه‌های محلی و جاری شدن سیلاب شده است.

گزارش بارندگی از ۳۴ ایستگاه هواشناسی

روز گذشته در پی فعالیت این سامانه بارشی در ۳۴ ایستگاه هواشناسی و بارانسنجی استان گزارش باران به ثبت رسید که بیشترین آن به ترتیب مربوط "چاه کمال" از توابع شهرستان خاش با ۴۲ میلیمتر، "مسکوتان" از توابع شهرستان فنوج با ۳۶ میلیمتر، شهرستان مهرستان با ۱۸.۲ میلیمتر، شهرستان نیکشهر با ۱۵.۸ میلیمتر  و شهرستان راسک با ۹.۴ میلیمتر بوده است.

محسن حیدری مدیرکل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به تداوم فعالیت سامانه بارشی مونسون در بلوچستان، اظهار داشت: تا یکشنبه ۸ مردادماه در ارتفاعات جنوبی و برخی نقاط سواحل استان شرایط برای رشد ابر، رگبار و رعدوبرق، تندبادهای لحظه‌ای و گردوخاک، احتمال تگرگ و برخورد صاعقه فراهم است. در پی این شرایط جوی توصیه می‌شود مردم از اسکان در حاشیه مسیل‌ها و رودخانه‌های فصلی و چرای دام در ارتفاعات و حاشیه مسیل‌ها در زمان بارندگی خودداری کنند.

براساس اعلام مرکز مدیریت راه‌های سازمان راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای، محورهای مواصلاتی "اسپکه-فنوج، سرباز-مورتان، قصرقند-کاجو، حمیری-حاجی آباد و ایرانشهر-چابهار(محور فرعی روستای خیر آباد)" در جنوب سیستان و بلوچستان به علت بارش باران، سیلاب و عدم ایمنی کافی تا اطلاع بعدی مسدود است.

طغیان کم‌سابقه رودخانه بزرگ سرباز

طغیان شب گذشته رودخانه سرباز به زیرساخت‌ها، راه‌های ارتباطی و محورهای مواصلاتی دو شهرستان راسک و سرباز خسارات وارد کرد.

وطنخواه معاون عمرانی فرمانداری راسک در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: شاهد حجم ورودی بسیار بالای رودخانه سرباز در پی طغیان رودخانه‌های فصلی هستیم به نحوی که بعد از طوفان «گونو» در سال ۸۵ بشترین حجم بالای آب را داشت.

وی گفت: شب گذشته طغیان رودخانه سرباز به سیل‌بند حفاظتی شهر راسک و روستای «پشامگ» خسارات وارد کرد و منازل مسکونی هشتاد خانوار از اهالی روستای پشامگ دچارِ آبگرفتگی شد.

۱۳۳ سیل‌زده بلوچستان امدادرسانی شدند

سجادی سرپرست جمعیت هلال‌احمر سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بر اثر بارندگی‌های اخیر و وقوع سیل و آبگرفتگی از اوایل مردادماه تاکنون در هشت روستای شهرستان‌های نیکشهر و فنوج خدمات امدادرسانی به ۱۳۳ نفر در قالب ۳۶ خانوار توسط نیروهای امدادگر هلال احمر انجام شد.

وی افزود: از این تعداد ۴۵ نفر در چادرهای هلال احمر اسکان یافتند و اقلامی از قبیل چادر امدادی، موکت، پتو، نایلون و سبدهای غذایی بین آسیب دیدگان توزیع شد.

خسارت سیل به منازل مسکونی در لاشار

علوی رئیس جمعیت هلال احمر نیکشهر گفت: بر اثر بارش‌های عصر روز گذشته در شهرستان لاشار ۸ واحد مسکونی دچار خسارت و آبگرفتگی شد که با تلاش نیروهای امدادی هلال احمر اسکان اضطراری داده شدند. حدود ۲۰ خانواده درگیر سیل نیز که برای برداشت خرما به شهرستان قصرقند مهاجرت کرده بودند به جای امن منتقل و اسکان داده شدند.

کدخدایی رئیس راهداری و حمل و نقل جاده‌ای قصرقند نیز گفت: بر اثر بارش‌های پیاپی در ارتفاعات شمالی قصرقند، رودخانه "کاجو" طغیان کرده و احتمال طغیان مجدد این رودخانه وجود دارد. بنا به دستور مدیریت بحران شهرستان قصرقند، پل منتهی به شهر قصرقند که شب گذشته سدود شده بود بازگشایی شده اما مسافرینی که از محور نیکشهر-قصر قند قصد تردد دارند بهتر است از تردد روی این پل اجتناب کنند.

هشدار مدیریت بحران استان به مردم

مجید محبی مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سستان و بلوچستان نیز با اشاره به صدور اطلاعیه ستاد مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان در پی هشدار سطح نارنجی هواشناسی، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: به استناد هشدار هواشناسی سطح نارنجی بر اساس آخرین الگوهای پیش‌یابی شرایط جوی پیش‌بینی شده در منطقه بلوچستان تقویت جریانات جنوبی و بارش‌های رگباری شدید را شاهد باشیم که این شرایط جوی تا بعد از ظهر امروز تداوم دارد.

وی افزود: نوع مخاطره رگبار شدید و رعد و برق، تندبادهای شدید لحظه‌ای و گرد و خاک، احتمال برخورد صاعقه و منطقه اثر نیمه جنوبی استان به ویژه شهرستان‌های فنوج، قصرقند، لاشار، نیکشهر، سراوان، سرباز، سیب و سوران، مهرستان، راسک، ایرانشهر، بمپور، دلگان، ارتفاعات خاش و تفتان بوده و اثر مخاطره آبگرفتگی معابر و احتمال سیلاب شهری و روستایی، طغیان رودخانه‌های فصلی، لغزندگی جاده‌ها، برخورد صاعقه و احتمال خسارت به محصولات کشاورزی و نخیلات است.

محبی خاطرنشان کرد: توصیه ما تا پایان فعالیت این سامانه خودداری از رفتن به ارتفاعات و چرای دام در مناطق مرتفع، خودداری از اسکان و تردد در حاشیه مسیل‌ها و رودخانه‌های فصلی، محافظت از محصولات کشاورزی و باغی، ممانعت از ترددهای مرزی و آمادگی فرمانداری‌ها و نیروهای امدادی است.

سالاری فنودی رئیس اداره هواشناسی دریایی چابهار در رابطه با سامانه بارشی مونسون در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: هر ساله از اوایل خردادماه، بادهای مرطوب موسمی تحت عنوان سامانه «مونسون» از جنوب شبه قاره هند به سوی سواحل جنوب استان سیستان و بلوچستان حرکت می‌کنند که مواج شدن دریا و سپس با جریان بادهای مرطوب موسمی را به دنبال دارد. بر اساس خروجی مدل‌ها ، پیش‌بینی می‌شود بارش‌های مونسون امسال در جنوب شرق کشور کمتر از نرمال باشد.

فعالیت مونسون در کشورهای جنوب آسیا

سامانه بارشی مونسون یک الگوی هواشناسی است که عمدتاً در جنوب آسیا شامل هند، پاکستان، بنگلادش، نپال، بوتان و جنوب غرب چین رخ می‌دهد. این سامانه معمولاً از حدود ژوئن شروع می‌شود و تا سپتامبر یا اکتبر به پیک اقبال خود می‌رسد. اصطلاح "مونسون" از کلمه "موانس"(ماه اقبال) به معنای فصل باران در هندی گرفته شده است.

بازه زمانی فعالیت سامانه بارشی مونسون در جنوب استان سیستان و بلوچستان بر اساس تقویم شمسی به طور تقریبی از حدود تیر ماه یا مرداد ماه تا مهر ماه یا آبان ماه بوده و این بازه زمانی ممکن است متغیر باشد و بسته به شرایط هواشناسی هر سال تغییر کند. اما به طور کلی، بارش‌های فصلی مونسون در این مناطق در تابستان اتفاق می‌افتد و در اواخر تابستان و پاییز نیز ممکن است ادامه داشته باشد.

به زبان ساده سامانه مونسون یک پدیده طبیعی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان نیز رخ می‌دهد. در این منطقه، هوا در فصل تابستان به شدت گرم می‌شود و در فصل زمستان به شدت سرد می‌شود. این تغییرات دما باعث ایجاد فشار هوا متفاوت بین مناطق مختلف می‌شود.

در فصل تابستان، هوا در منطقه جنوبی استان سیستان و بلوچستان بسیار گرم می‌شود. این گرما باعث ایجاد فشار کمتری در این منطقه می‌شود. در همین حال، هوا در مناطق شمالی و شرقی ایران و همچنین در اقیانوس هند خنکتر است و فشار بیشتری دارد. به عبارت دیگر، فشار هوا در منطقه جنوب استان سیستان و بلوچستان کمتر از مناطق اطراف است.

با توجه به این تفاوت فشار هوا، بادهای خنک ورودی از مناطق شمالی و شرقی و اقیانوس هند به سمت جنوب استان سیستان و بلوچستان جابجا می‌شوند. این بادها، به همراه رطوبتی که از اقیانوس هند به داخل می‌آورند، باعث بارش باران در این منطقه می‌شوند. به عبارت دیگر، سامانه مونسون باعث بارش باران در جنوب استان سیستان و بلوچستان می‌شود.

در فصل زمستان، هوا در منطقه جنوب استان سیستان و بلوچستان بسیار سرد می‌شود. این سرما باعث ایجاد فشار بیشتری در این منطقه می‌شود. در همین حال، هوا در مناطق شمالی و شرقی ایران و همچنین در اقیانوس هند گرمتر است و فشار کمتری دارد. به عبارت دیگر، فشار هوا در منطقه جنوب استان سیستان و بلوچستان بیشتر از مناطق اطراف است.

با توجه به این تفاوت فشار هوا، بادهای گرم ورودی از مناطق شمالی و شرقی و اقیانوس هند به سمت جنوب استان سیستان و بلوچستان جابجا می‌شوند. این بادها، به همراه رطوبتی که از اقیانوس هند به داخل می‌آورند، باعث خشک شدن هوا در این منطقه می‌شوند. به عبارت دیگر، سامانه مونسون باعث خشک شدن هوا در جنوب استان سیستان و بلوچستان می‌شود.

به طور خلاصه، سامانه مونسون در جنوب استان سیستان و بلوچستان با تغییرات فصلی دما و فشار هوا، باعث بارش باران در تابستان و خشک شدن هوا در زمستان می‌شود.

نحوه فعالیت سامانه بارشی مونسون

 به‌طور کلی مونسون دارای دو فاز است؛ اول "فاز خشک که این فاز در ابتدای اجتماع مونسون رخ می‌دهد و همراه با بادهای خشک و گرم است. این فاز معمولاً از اوایل ژوئن تا اوایل ژوئیه دیده می‌شود. دوم "فاز بارندگی" که پس از فاز خشک، فصل بارش‌های فصلی به وجود می‌آید. هوا رطوبت می‌گیرد و بادها به سمت مناطق بارشی می‌وزند. این فاز معمولاً از اواخر ژوئیه تا سپتامبر یا اکتبر ادامه دارد.

سامانه بارشی مونسون از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا به‌عنوان منبع اصلی بارش‌های سالانه در این مناطق شناخته می‌شود و برای کشاورزی و اقتصاد این مناطق بسیار حائز اهمیت است. همچنین، بارش‌های فصلی مونسون می‌تواند به دلیل شدت بالا، سیلاب‌ها را نیز در این نواحی به‌وجود آورد که می‌تواند چالش‌ها و مشکلاتی را برای مردم و زیرساخت‌ها ایجاد کند.

در مقابل، بارش‌های فصلی مونسون نقش بسیار مهمی در تأمین آب برای کشاورزی و نیازهای آبی مردم این مناطق ایفا می‌کند و برای اقتصاد این نواحی بسیار حیاتی است.

بارش‌های مونسون به تعادل اکوسیستم‌ها از طریق تأمین آب مورد نیاز برای جانداران و گیاهان کمک می‌کند و به حفظ تنوع زیستی در این مناطق کمک می‌کند. در کل، سامانه مونسون یک پدیده هواشناسی منحصر به فرد است که اهمیت زیادی برای مردم و اقتصاد مناطق آسیای جنوبی دارد و با ویژگی‌ها و تأثیرات خاص خود، جذابیت‌های فراوانی دارد.

تأثیرات مثبت مونسون در بلوچستان

سامانه بارشی مونسون برای مردم جنوب استان سیستان و بلوچستان تأثیرات مهم و بی‌بدیلی دارد. این تأثیرات عمده شامل "تأمین آب برای آبیاری، تأمین آب آشامیدنی، تأثیرات اقتصادی، کنترل خشکسالی و تنوع زیستی" است.

تأمین آب برای آبیاری: بارش‌های فصلی مونسون منبع اصلی آبیاری مزارع و زمین‌های کشاورزی در جنوب بلوچستان به ویژه چابهار محسوب می‌شوند. این بارش‌ها کمک می‌کنند تا آب نیاز مزارع و محصولات کشاورزی در فصل‌های خشک تأمین شود و به کشاورزان این منطقه امکان کشت محصولات مختلف را می‌دهد.

تأمین آب آشامیدنی: در مناطق خشک و بیابانی، تأمین آب آشامیدنی امری بسیار حیاتی است. بارش‌های مونسون که به‌صورت پراکنده و شدیدی رخ می‌دهند، می‌توانند به تأمین آب آشامیدنی مردم منطقه کمک کنند و مردم این منطقه معمولاً آب حاصل از بارش‌های مونسون را در گودال‌های بزرگی که در زبان محلی به آن "هوتگ" گفته می‌شود، ذخیره می‌کنند.

تأثیرات اقتصادی: مونسون‌ها باعث ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای مردم این مناطق می‌شوند. افزایش آب و علوفه‌ها در مرتع‌ها ممکن است افزایش تعداد دام‌ها و دامداری را به همراه داشته باشد که این امر می‌تواند به تحرک اقتصادی و رونق تجارت کمک کند.

کنترل خشکسالی: در مناطق خشک و بیابانی، مشکل خشکسالی می‌تواند برای مردم مشکل‌ساز شود. بارش‌های مونسون می‌توانند این مشکل را به حداقل برسانند و از کاهش منابع آبی و موجب شدن کمبود آب جلوگیری کنند.

تنوع زیستی: بارش‌های فصلی مونسون به تنوع زیستی و پوشش گیاهی در این مناطق کمک می‌کنند و مناطق مختلف را به‌طور طبیعی زیباتر می‌کنند.

بنابراین، سامانه بارشی مونسون به‌عنوان یک نعمت برای مردم جنوب استان سیستان و بلوچستان به شمار می‌آید و نقش مهمی در تأمین آب و توسعه اقتصادی و اجتماعی این مناطق ایفا می‌کند.

"مونسون" نعمتی که در کمبود زیرساخت خسارت‌بار می‌شود

همین سامانه بارشی که در موارد ذکر شده به فواید متعدد آن اشاره شد، در نبود زیرساخت‌های آبخیزداری بعضاً خسارت‌های زیادی را برای مردم بلوچستان به دنبال دارد. مونسون باعث بارش فصلی و فراوان در این منطقه می‌شود؛ اما ذخیره‌سازی و بهره‌برداری مناسب از این بارش‌ها به منظور آبیاری مزارع و محصولات کشاورزی کم است. این مشکل باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی و تبعات اقتصادی و اجتماعی منطقه می‌شود. مهمترین آسیب‌های فعالیت سامانه بارشی مونسون در جنوب استان سیستان و بلوچستان به شرح زیر است.

سیلاب‌ها و طغیان رودخانه‌ها: بارش‌های شدید مونسون ممکن است باعث سیلاب‌ها و طغیان رودخانه‌ها در جنوب سیستان و بلوچستان شود. این امر می‌تواند مناطق روستایی و شهری را آسیب‌دیده کرده و زیرساخت‌ها را تخریب کند.

فرسایش خاک و کاهش کیفیت خاک: بارش‌های شدید مونسون ممکن است باعث فرسایش خاک و کاهش کیفیت آن شود. این امر باعث کاهش باروری خاک و کاهش تولید محصولات کشاورزی می‌شود.

خسارت به بناها و زیرساخت‌ها: بارش‌های شدید مونسون می‌تواند خسارت جدی به بناها و زیرساخت‌های منطقه وارد کند. سیلاب‌ها و طغیان رودخانه‌ها ممکن است باعث تخریب جاده‌ها، پل‌ها و ساختمان‌ها شود و در نتیجه باعث ایجاد مشکلات اقتصادی و اجتماعی برای مردم شود.

کاهش امنیت زیرساخت‌های آبی: بارش‌های شدید مونسون می‌تواند باعث کاهش امنیت زیرساخت‌های آبی شود. سیلاب‌ها و طغیان رودخانه‌ها ممکن است سد‌ها و تأسیسات آبی را خراب کرده و تهدیدی برای امنیت آب‌های سطحی و زیرزمینی منطقه باشد.

اختلال در حمل و نقل: بارش‌های شدید مونسون ممکن است باعث اختلال در حمل و نقل شود. آب‌گرفتگی جاده‌ها و بروز سیلاب‌ها می‌تواند منجر به بسته شدن مسیرها و دسترسی ناپذیر شدن برخی مناطق شود.

به منظور مقابله با این آسیب‌ها، لازم است برنامه‌ها و طرح‌های مناسبی برای مدیریت آب و ایجاد زیرساخت‌های مقاوم در برابر سیلاب‌ها و بارش‌های شدید اجرا شود. همچنین، ارتقاء آگاهی‌های عمومی و آموزش‌های مرتبط با مدیریت بحران‌های طبیعی و کاهش آسیب‌ها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. / تسنیم