طرح مهم اتصال آذربایجان به نخجوان از خاک ایران +جزییات مهم

اوایل مهرماه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، افتتاح مسیر زمینی کریدور ادعایی زنگزور در جنوب قفقاز را مسأله‌ای راهبردی برای ترکیه خواند و این را هم گفت که «اگر ارمنستان از باز شدن دالان زنگزور جلوگیری کند، این کریدور می‌تواند از ایران عبور کند».

جمهوری آذربایجان اعلام کرده است که خواهان ایجاد کریدور موسوم به زنگزور است که از ارمنستان می‌گذرد و آذربایجان را به منطقه نخجوان آنکه منطقه‌ای بین ارمنستان و ترکیه است، متصل می‌کند. طرح کریدور شامل ساخت بزرگراه و راه آهن است.

پیش از این نیز، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در مسیر بازگشت از نخجوان به کریدورهای «زنگزور» و «لاچین» اشاره کرده و گفته بود: آرزوی ما این است که این مسیرها را به عنوان دالان‌های صلح باز کنیم. نمی‌توان به کریدوری که همواره تحت شرایط جنگی قرار داشته باشد، فکر کرد. تلاش لازم برای افتتاح کریدور «زنگزور» را انجام خواهیم داد. ایجاد کریدور «زنگزور» به نفع کشورها و امنیت منطقه خواهد بود. روند جاری در مسیر باکو تهران مثبت است. ممکن است تحولات مهمی (در این ارتباط) رخ دهد. (در مورد عبور از ارمنستان) اگر ارمنستان راه را برای کریدور «زنگزور» هموار نکند، این کریدور از ایران می‌گذرد. ایران نظر مثبتی به عبور کریدور از خاکش دارد.

این در حالی است که رئیس شورای راهبردی روابط خارجی راهبرد جمهوری اسلامی ایران را در قبال بحران قفقاز تشریح و تصریح کرد: ایران تغییر مرزهای کنونی بین کشورهای منطقه را برنمی‌تابد. 

سید کمال خرازی در پاسخ به این سوال که راهبرد ایران در قبال بحران قفقاز چیست؟ گفت: بدون تردید با حل مساله قره باغ معادلات قفقاز تغییر کرده است و باید دید اینک چگونه می‌توان به حل سایر مسایل این منطقه حساس کمک کرد. جمهوری اسلامی ایران که روزگاری این منطقه جزو خاکش بود با پذیرش شرایط پس از فروپاشی شوروی سابق، همواره همچون پدری خیرخواه نسبت به تحولات این منطقه، به خصوص تغییر جغرافیای این منطقه حساس بوده است.

وی افزود: به همین جهت، ایران از ابتدا ناحیه قره باغ را جزو خاک جمهوری آذربایجان دانسته، بر آزادسازی اراضی اشغالی آن کشور تاکید داشته است، به طوری که حتی در زمان رئیس جمهور سابق جمهوری آذربایجان، مرحوم حیدر علی اف پیشنهاد کمک تسلیحاتی به آن کشور برای آزادسازی اراضی اشغالی داده بود. به همین ترتیب، ایران هرگونه اشغال اراضی ارمنستان توسط آذربایجان را نیز بر نمی‌تابد و بر حفظ مرزهای کنونی بین کشورهای منطقه تاکید دارد. 

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی سرنوشت کریدور زنگزور چه می‌شود؟، گفت: باکو، کریدور زنگزور را به نحوی که در حاکمیت جمهوری آذربایجان باشد و اتصال نخجوان را به خاک اصلی آن تامین کند، در قبال کریدور لاچین مطرح می‌کرد که در اختیار ارمنستان بود و قره باغ را به خاک ارمنستان متصل می ساخت. اینک که مساله قره باغ حل و طبعا کریدور لاچین بلااثر شده است، دیگر توجیهی برای درخواست چنین کریدور متقابلی وجود ندارد. البته، کشورها می‌توانند در قالب همکاری ترانزیتی راه‌های ارتباطی خود را در اختیار همسایگان خود قرار دهند و چنین همکاری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان هم قابل دفاع است، ولی لازمه برقراری چنین ارتباطی تهدید و اشغال نیست.

به گفته وی، جمهوری اسلامی از آنجا که بر اهمیت اتصال نخجوان به خاک جمهوری آذربایجان واقف است، حتی در صدد است چنین اتصالی را از خاک ایران برای جمهوری آذربایجان فراهم سازد و لذا با باکو برای ساخت جاده و راه آهنی به طول ۵۵ کیلومتر از روستای آق بند در منطقه منطقه زنگیلان در جنوب کشور آذربایجان و در مجاورت مرز ایران و ارمنستان، تا شهر اردوباد در نخجوان، به توافق رسیده است که در دست پیگیری است.

خرازی در پاسخ به این سوال که در شرایط حساس کنونی چگونه می‌توان صحبت از برقراری آشتی کرد؟ گفت: وقتی گرد و خاک جنگ فرو می‌نشیند، وظیفه همسایگان کمک به ایجاد صلح و آرامش در منطقه است، زیرا ادامه بحران و ادعاهای ناصواب دامن آنها را نیز سرانجام خواهد گرفت. بر همین اساس، از آنجا که جمهوری اسلامی ایران خواستار برقراری صلح و آرامش در منطقه قفقاز است از سال‌ها قبل خواستار تشکیل نشست کشورهای این منطقه، در قالب ۳+۳، یعنی سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان و سه کشور همسایه قفقاز یعنی ایران، روسیه و ترکیه، برای بررسی راه‌های حل اختلافات و ایجاد آرامش در قفقاز بوده است.

وی افزود: اخیرا نیز ایران در راستای ایفای نقش خیرخواهانه خود در تلاش است چنین نشستی را توسط وزارت امور خارجه در تهران برگزار کند. تشکیل چنین نشستی می‌تواند قطعا به رفع اختلافات و اتخاذ تصمیماتی که منافع کل منطقه قفقاز در آن نهفته باشد، کمک کند.

بر همین اساس، محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مشاور امنیت ملی ارمنستان و نماینده ویژه رئیس‌جمهور آذربایجان در ملاقات‌هایی با رئیس جمهور، گزارش‌های مفصلی درباره قفقاز ارائه دادند. رئیس جمهور در هر دو دیدار تاکید کرد که کریدور زنگزور بستر حضور ناتو در منطقه و تهدیدی ضد امنیت ملی کشورهاست که جمهوری اسلامی قاطعانه با آن مخالفت می‌کند.»