با رونمایی اخیر اپل از آی‌فون‌های یک ترابایتی، حالا پای گوشی‌های ۹۰ میلیون تومانی نیز به بازار ایران باز شده است؛ گوشی‌هایی که طرفداران خاص خود را دارد و فقط تعرفه گمرکی آنها معادل خرید یک گوشی هوشمند با امکانات متعارف از برندی مانند شیائومی است.

گوشی‌های پرچمدار برندهای مختلف معمولا قیمتی بین ۸۰۰ تا ۱۸۰۰ دلار دارند اما نرخ بالای ارز در ایران باعث‌شده این گوشی‌های جدید بسیار بالاتر از توان خرید عموم جامعه قرار بگیرند و به کالایی نسبتا لوکس تبدیل شوند. البته قیمت دلاری این گوشی‌ها تنها دلیل گران تمام‌شدن آن برای مصرف‌کننده نیست، زیرا بررسی‌های «دنیای‌ اقتصاد» نشان می‌دهد برخی از این گوشی‌ها بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان گران‌تر از معادل ارزش دلاری‌شان در بازار ایران فروخته می‌شوند.

حضور آی‌فون ‌۱۳ در بازار ایران

اواخر شهریورماه بود که اپل از سری جدید آی‌فون‌های خود یعنی آی‌فون ‌۱۳ رونمایی کرد. هر ساله پس از رونمایی مدل‌های جدید آی‌فون تا اواسط آبان‌ماه واردات مدل‌های مختلف این گوشی‌ها آغاز می‌شود و این آی‌فون‌های جدید در سطح انبوه در اختیار خریداران قرار می‌گیرند. با این حال برای پاسخ به تقاضای طرفداران پروپاقرص اپل که برای رونمایی از مدل‌های جدید و خرید فوری آن لحظه‌شماری می‌کنند، همیشه تعداد معدودی در فاصله کوتاهی از رونمایی به بازار کشور وارد می‌شود و با قیمتی ‌اندکی بالاتر در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. اکنون آی‌فون‌های ۱۳ نیز در بازار ایران چنین وضعیتی دارند و برخی فروشندگان با واردکردن تعدادی معدود، آنها را عرضه می‌کنند. حتی گمرک نیز با آگاهی از چنین تقاضایی هزینه تعرفه گمرکی این گوشی‌های جدید را رسما اعلام کرد.

طبق اعلام شرکت اپل، آی‌فون‌های ۱۳، بسته به مدل و ظرفیتی که دارند، بین ۷۰۰ تا ۱۴۰۰ دلار قیمت‌گذاری شده‌اند. آی‌فون ‌۱۳ پرومکس با ظرفیت یک ترابایت، امسال گران‌ترین مدل آی‌فون ‌۱۳ به‌ حساب‌ می‌آید. اکنون قیمت یک گوشی آی‌فون ‌۱۳ با ظرفیت ۱۲۸ گیگابایتی در بازار ایران، چیزی در حدود ۳۶ میلیون تومان است و آی‌فون ‌۱۳ پرومکس یک ترابایتی که شاید انگشت‌شمار در بازار موجود باشد، بیش از ۹۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود.

پرچمداران دیگر برندها

برندهای دیگر مانند سامسونگ، شیائومی و هوآوی نیز با چند مدل گوشی پرچمدار در بازار ایران حضور دارند. پرچمداران فعلی سامسونگ را می‌توان گوشی‌های گلکسی زد فولد ‌۲، گلکسی زد فلیپ ‌۲ و گلکسی S21 Ultra به‌ حساب آورد. زد فولد ۲ که گران‌ترین گوشی حال‌ حاضر سامسونگ است و بسته به ظرفیت و مشخصات، بین ۱۱۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار قیمت دارد، با قیمت حدود ۴۵ میلیون تومان در بازار ایران به فروش می‌رسد. گوشی اس ۲۱ اولترا نیز حدود ۳۴ میلیون تومان در بازار ایران قیمت دارد.

پرچمداران برند شیائومی را می‌توان MiMixFold و  Xiaomi Mi 11 Ultra به‌ حساب آورد. گوشی اول که در رده گوشی‌های تاشو این برند است و در بازار ایران بسیار کم‌تعداد است، حدود ۴۱ میلیون تومان قیمت دارد و دومی با قیمت حدود ۴۳ میلیون تومان به فروش می‌رسد. حضور برند هوآوی در مدت اخیر نسبت به قبل‌ اندکی کمرنگ‌تر شده است. پرچمدار فعلی برند هوآوی در ایران را می‌توان گوشی  P40 Pro 5G  به‌ حساب آورد. این گوشی با قیمتی حدود ۲۳ میلیون تومان در بازار ایران به فروش می‌رسد.

قیمت واقعی گوشی‌ها

با آن که اضافه‌شدن عوارض و تعرفه‌های گمرکی،‌ درصدی به قیمت نهایی گوشی مصرفی ایرانیان می‌افزاید اما قیمت‌های فعلی گوشی‌های موبایل (خصوصا آی‌فون‌های جدید) در بازار ایران بیش از چیزی است که انتظار می‌رود. هزینه تعرفه‌های گمرکی و مالیات ‌ارزش‌ افزوده را می‌توان معقول‌ترین سربار قیمت موبایل در بازار ایران به‌ حساب آورد. در محاسبه تعرفه واردات، به میزان چهار ‌درصد قیمت ثبت‌شده گوشی در سامانه گمرک بابت حقوق و عوارض گمرکی لحاظ می‌شود و یک‌درصد اضافه نیز حق هلال‌ احمر در نظر گرفته می‌شود. یعنی در مجموع ابتدا یک هزینه معادل پنج درصد قیمت دلاری گوشی بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی لحاظ می‌شود. از سوی دیگر برای محاسبه ۹ ‌درصد ارزش‌ افزوده نیز باید مجموع قیمت دلاری گوشی و هزینه نقل و انتقال درج‌شده در فرم‌ها را در نظر گرفت و سپس بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی محاسبه کرد. برای برخی واردکنندگان تازه‌کار ممکن است هزینه دو تا چهار ‌درصدی دیگری نیز بابت مالیات کارت بازرگانی لحاظ شود اما واردکنندگان باسابقه از این ‌درصد معاف هستند. در مجموع طبق اعلام واردکنندگان گوشی موبایل، تمامی هزینه‌های سرباری که به قیمت یک گوشی اضافه می‌شود، ماکزیمم به ۱۶‌ درصد قیمت دلاری گوشی می‌رسد. این هزینه با ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخت می‌شود.

قرار بود از ابتدای سال‌ جاری، پنج ‌درصد عوارض گمرکی (یا به بیان بهتر همان چهار به‌علاوه یک درصد) به ۱۲‌ درصد افزایش پیدا کند ولی این امر هنوز عملی نشده است. از سوی دیگر نیز قرار بود مبنای محاسبه قیمت، قیمت ارز درج‌شده در سامانه خاصی قرار گیرد و این طرح نیز هنوز عملی نشده و واردکنندگان علی‌الحساب به روال قبل واردات را انجام می‌دهند و احتمالا مابه‌التفاوت این موارد از آنها اخذ شود.

اختلاف قابل‌ توجه هزینه واقعی با قیمت بازار

همان‌ طور که در بالا ذکر شد، حداکثر هزینه سرباری که ممکن است به یک گوشی موبایل وارد شود ۱۶‌ درصد است که این هزینه بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردکنندگان اخذ می‌شود. مشاهده می‌شود حتی اگر هزینه سربار را با قیمت ارز روز محاسبه و به قیمت دلاری گوشی اضافه کنیم، باز هم عدد به‌دست‌آمده چیزی بسیار پایین‌تر از قیمت فروش در بازار ایران به‌حساب می‌آید.

برای این که بتوان قیمت آی‌فون ‌۱۳ در بازار را محاسبه کرد، باید حدود ۱۶‌درصد به معادل ریالی قیمت آی‌فون ‌۱۳ اضافه کرد. مثلا طبق اعلام اپل، آی‌فون ‌۱۳ با ظرفیت ۱۲۸ گیگ، ۸۴۹ دلار قیمت دارد. اگر ۱۶‌ درصد شامل انواع تعرفه‌های گمرکی، حمل و ... به این مبلغ اضافه شود، ۹۸۵ دلار می‌شود. با ضرب قیمت روز دلار (مثلا ۲۸ هزار تومان)، قیمت نهایی آی‌فون ‌۱۳ با ظرفیت ۱۲۸ گیگ در بدترین حالت (با احتساب ۱۶درصد سربار بر اساس نرخ ارز روز) چیزی در حدود ۲۷ میلیون و ۵۰۰‌ هزار تومان می‌شود. با این‌ حال اکنون این گوشی در بازار فعلی به دلیل کم‌بودن تعداد و خاص‌بودن شرایط، با قیمتی در حدود ۳۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به‌ فروش می‌رسد.

برای محاسبه قیمت آی‌فون ‌۱۳ که به روش مسافری وارد شود نیز باید دقیقا به روشی مشابه آن چه بالا ذکر شد، عمل شود. پیشتر در واردات گوشی به روش مسافری، مالیات ‌ارزش‌افزوده اخذ نمی‌شد اما اکنون تمامی هزینه‌های سربار، مانند واردات رسمی از طریق واردکنندگان خواهد بود و معافیت گمرکی واردات مسافری گوشی از بین رفته است.

در مجموع برای محاسبه قیمت آی‌فون ‌۱۳ مسافری نیز باید حدود ۱۶‌ درصد قیمت دلاری گوشی بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی، به قیمت نهایی آی‌فون ‌۱۳ اضافه شود. طبق اعلام گمرک، هزینه عوارض گمرکی گوشی‌های جدید آی‌فون بسته به مدل و ظرفیت بین سه و نیم میلیون تا ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است.

برخی فروشندگان، اختلاف قیمتی موجود در قیمت واقعی گوشی‌ها و قیمت آنها در بازار ایران را ناشی از لزوم تامین این کالا از طریق چندین واسطه می‌دانند. آنها معتقدند با توجه به تحریم ایران امکان خرید مستقیم از فروشندگان رسمی وجود ندارد و با هدف دورزدن این تحریم‌ها باید مثلا پنج واسطه در این میان قرار گیرند. با این‌ حال برخی دیگر معتقدند این اختلاف قیمتی معقول نیست و حاصل موج‌سواری و سودجویی برخی فروشندگان از تقاضا در بازار است.