آقای باطله چندم شد؟

دو روز پس از اعلام رسمی نتایج انتخابات مجلس شورای اسلامی  و انتخابات خبرگان رهبری موضوع آرای باطله و سطح نازل مشارکت مردم به موضوع اصلی بحث و تحلیل در داخل و خارج ایران تبدیل شده است.

هنوز مشخص نیست در انتخابات اخیر چند درصد آرا، باطله هستند، اما در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰، آرای باطله رتبه دوم جدول رده‌بندی آرا را به خود اختصاص داد.

با این حال روایت ها از میزان آرای باطله در  انتخابات ۱۱ اسفند متفاوت  است وجنجالی 

بر اساس آماری که یاسر جبراییلی، فعال سیاسی اصولگرا اعلام کرده در استان تهران یک میلیون و ۸۱۳ هزار نفر رای داده‌اند. تعداد کل واجدین شرایط حدود ۱۰ میلیون و ۳۰ هزار نفر بوده و با این حساب مشارکت در استان تهران حدود ۱۸ درصد برآورد می‌شود. روزنامه اینترنتی فراز در این باره نوشته است: «با توجه به نزدیکی تعداد آرای ماخوذه با دوره قبل و کاهش بی‌سابقه رای نامزدها به نظر می‌رسد بخش بزرگی از آرا باطله بوده باشد. تا حدی که برخی شائبه پیشتاز بودن یا دوم بودن آرای باطله در حوزه انتخابیه تهران را مطرح کرده‌اند.»

گزارش رسمی بدین شرح است

‌ جزئیات آرای باطله حوزه تهران

• تعداد رای باطله ماخوذه: ۲۷۶۶۵۸
• آرا باطله ناخوانا: ۱۴۰۶۶
• آرا باطله اسامی غیر از کاندیدها: ۵۷۷۵۴
• آرا باطله سفید: ۲۰۴۶۸۲

این تعداد آرای باطله ماخوذه از شمارش بیش از ۴۹۰۰ صندوق رای در تهران ثبت شده است.

سعید شریعتی: آرای باطله در تهران هم دوم شد

سعید شریعتی با انتشار متنی گفت: آرای باطله در شهر تهران هم دوم شد سعید شریعتی، فعال سیاسی، طی انتشاری متنی در صفحه رسمی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «آرای باطله در شهر تهران هم دوم شد». او در ادامه نیز عنوان کرد: «بیش از ۵۰۰ هزار رای باطله در تهران. (۲۷ درصد آرای ماخوذه)»..

بر اساس قانون انتخابات هر نامزد باید بتواند ۲۰ درصد از کل آرای ماخوذه را به دست آورد. همچنین بر اساس ماده ۲۲ قانون آرای باطل نیز جزو آرای ماخوذه به حساب می‌آیند. البته این در صورتی است که آرای ماخوذه «ناخوانا» باشد، حاوی اسامی غیر از نامزدهای تایید شده باشد و سفید به صندوق انداخته شود. به‌طور کلی نیز آرا و صندوق‌هایی که شائبه تقلب در آنها هست و قانون به ۱۲ مورد آن اشاره کرده باطل و جزو آرای ماخوذه محاسبه نمی‌شود. البته طبق تبصره ماده ۲۲ آرای باطل ماخوذه در حد نصاب انتخاب نماینده محاسبه نمی‌شود. این یعنی هر چند پیش‌بینی می‌شود آرای باطله زیادی به صندوق‌ها ریخته شده باشد، اما این آرا در نصاب نامزدها محاسبه نخواهد شد.

دوم شدن آرای باطله در یزد بازتاب زیادی در رسانه‌ها داشته است. در یزد میزان آرای باطله ۲۹ هزار و ۳۰۳ رای اعلام و به عبارتی دوم شده است. از این شهر، محمدصالح جوکار با تعداد ۸۱ هزار و ۶۳۴ رای به مجلس راه یافته است. کاندیداهای بعدی با اختلاف زیاد، تنها از ۱۹ هزار تا سه هزار رای آورده‌اند.

بر اساس آماری که یاسر جبراییلی، فعال سیاسی اصولگرا اعلام کرده در استان تهران یک میلیون و ۸۱۳ هزار نفر رای داده‌اند. تعداد کل واجدین شرایط حدود ۱۰ میلیون و ۳۰ هزار نفر بوده و با این حساب مشارکت در استان تهران حدود ۱۸ درصد برآورد می‌شود. روزنامه اینترنتی فراز در این باره نوشته است: «با توجه به نزدیکی تعداد آرای ماخوذه با دوره قبل و کاهش بی‌سابقه رای نامزدها به نظر می‌رسد بخش بزرگی از آرا باطله بوده باشد. تا حدی که برخی شائبه پیشتاز بودن یا دوم بودن آرای باطله در حوزه انتخابیه تهران را مطرح کرده‌اند.»

بر اساس قانون انتخابات هر نامزد باید بتواند ۲۰ درصد از کل آرای ماخوذه را به دست آورد. همچنین بر اساس ماده ۲۲ قانون آرای باطل نیز جزو آرای ماخوذه به حساب می‌آیند. البته این در صورتی است که آرای ماخوذه «ناخوانا» باشد، حاوی اسامی غیر از نامزدهای تایید شده باشد و سفید به صندوق انداخته شود. به‌طور کلی نیز آرا و صندوق‌هایی که شائبه تقلب در آنها هست و قانون به ۱۲ مورد آن اشاره کرده باطل و جزو آرای ماخوذه محاسبه نمی‌شود. البته طبق تبصره ماده ۲۲ آرای باطل ماخوذه در حد نصاب انتخاب نماینده محاسبه نمی‌شود. این یعنی هر چند پیش‌بینی می‌شود آرای باطله زیادی به صندوق‌ها ریخته شده باشد، اما این آرا در نصاب نامزدها محاسبه نخواهد شد.

مقایسه آرای باطله انتخابات مجلس ۱۴۰۲ با انتخابات ۱۴۰۰ به روایت عباس عبدی

عباس عبدی با اشاره به نتایج انتخابات مجلس نوشت: رای باطله حتی در سال ۱۴۰۰ هم کمتر و حدود ۱۴ درصد بود.

عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح طلب، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جدولی دیدم از ۱.۴۴ میلیون رای خوانده شده از ۸۰ درصد صندوق های حوزه تهران که نفر اول ۳۵٪ آرا را با ۴۲۷ هزار رای آورده بود. یعنی آرای صحیح حدود ۱.۲۱ میلیون رای بوده. پس ارای باطله حدود ۱۶٪ و تا اینجا بیش از ۲۲۰ هزار بوده است. رای باطله حتی در سال ۱۴۰۰ هم کمتر و حدود ۱۴ درصد بود.»

نفر اول آرای باطله

محمد مهاجری نیز نوشت نتیجه ‎انتخابات_مجلس در اکثر شهرها حتی کلانشهرها و از جمله تهران عجیب و جالب است.

یعنی نفر اول یا دوم، ‎#آرای_باطله است. جا دارد به اعضای محترم ‎#شورای_نگهبان به خاطر این کاردستی هنرمندانه تبریک بگوییم.

فاصله ۲ هزارتایی آرا باطله در شهریار با نماینده این شهر!

در حالی که حوزه انتخابیه شهریار،قدس و ملارد نزدیک به یک و نیم میلیون جمعیت دارد نماینده اصولگرا این شهر با ۵۶۵۲۹ رای وارد مجلس شد. این در حالیست که در این حوزه ۵۴۱۹۵ رای باطله بوده است که عددی بی سابقه می‌باشد

پاسخ آذری جهرمی به ادعای گنجی درباره آرای باطله

آذری جهرمی در پاسخ به عبدالله گنجی نوشت: معنای رای ۸۰۰ هزار نفری اولین نفر خبرگان (که در هر دو لیست حضور داشته اند) از مجموع ۱/۸ میلیون رای ماخوذه چیست؟

 عبدالله گنجی، روزنامه نگار و مدیر مسئول سابق روزنامه جوان، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: « ‌اینکه رای اول تهران نسبت به کل رای نزدیک١/٩٠٠ میلیون کم است معنی اش بالا بودن رای باطله نیست که برخی فکر می کنند کشف صورت داده اند. ‌بین٣۶٠٠ رقیب از ده، پانزده تا چند هزار رای توزیع شده است.»

این توئیت با واکنش محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی روبه‌رو شد. او در پاسخ به گنجی نوشت: «معنای رای ۸۰۰ هزار نفری اولین نفر خبرگان (که در هر دو لیست حضور داشته اند) از مجموع ۱/۸ میلیون رای ماخوذه چیست؟ که آنجا تعدد کاندیدا مطرح نیست. شاید اعلام شفاف ستاد انتخابات بهترین راهکار باشد تا جلوی گمانه زنی ها را بگیرد.»

روزنامه فرهیختگان نوشت: امر عجیبی نیست، ممکن است در هر انتخاباتی «آرای باطله» میزانی از آمار را به‌خود اختصاص بدهند. وجود این آرا می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، بعضی افراد این اقدام را به‌صورت اعتراضی انجام می‌دهند یا فرد مناسبی وجود ندارد که به آن رای بدهند یا اینکه اساسا نوشتن اسامی داوطلبان اهمیت چندانی ندارد. این علت‌ها می‌توانند مواردی باشند که میزانی از آرای باطله در انتخابات را به‌خود اختصاص می‌دهند.

این موضوع در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری به‌مراتب کمتر و در انتخابات‌هایی مثل مجلس و شورای‌شهر- که تعداد افراد بیشتری حضور دارند- بیشتر دیده می‌شود. اگر انتخابات را یکی از اصلی‌ترین شئون مشارکت مردم در انتخاب افراد در نظام حکمرانی بدانیم، می‌شود با نگاهی به افرادی که انتخاب شده‌اند یا نشده‌اند، نگاه و نظر مردم نسبت به شرایط فعلی کشور و افراد داوطلب انتخابات را تحلیل کرد، حتی گاهی آرای باطله می‌تواند نشان‌دهنده نظر و نگاه مردم نسبت به انتخابات و شرایط فعلی کشور باشند و مردم در سایه نبود نامزد مورد نظر خود ترجیح داده‌اند رای باطله دهند. گاهی بالا رفتن میزان آن هم می‌تواند پیامی برای نظام حکمرانی داشته باشد. در این میان گاهی آنچه در انتخابات می‌گذرد و تحلیل رفتار انتخاباتی مردم از نتیجه‌ای که انتخابات‌ها و پیروزی یا عدم پیروزی افراد دارد، پراهمیت‌تر به‌شمار می‌رود.

آرای باطله؛ وجه تمایز انتخابات مجلس‌های یازدهم و دوازدهم؟

بعد از انتخابات ۱۱ اسفند و اعلام میزان مشارکت ۴۰ درصدی آنچه در تحلیل‌ها گفته می‌شد، این بود که انتخابات مجلس دوازدهم در بهترین حالت مانند انتخابات مجلس یازدهم برگزار شد و تفاوت چندانی نداشت. اما به‌نظر می‌رسد انتخابات مجلس دوازدهم تفاوت‌هایی با انتخابات مجلس یازدهم داشته باشد. میزان «آرای باطله» در انتخابات مجلس دوازدهم در برخی حوزه‌های انتخابیه قابل‌توجه بود تا آنجا که حتی نامزدهای برخی حوزه‌ها نتوانستند حدنصاب لازم آرا را به‌دست بیاورند و باید برای ورود به بهارستان در دور دوم رقابت کنند، برای مثال در استان یزد برمبنای آمار اعلامی وزارت کشور نفر اول درحوزه انتخابیه یزد ۸۱ هزار و ۶۳۴ رای آورد اما رای نفر دوم در این انتخابات فاصله قابل‌توجهی با نفر اول داشت و تقریبا ۱۹هزار رای آورد. در این میان نزدیک به ۲۹ هزار رای باطله در این حوزه انتخابیه شمرده شد که در مقایسه با نفر دوم می‌توان گفت آرای باطله رتبه دوم را در این حوزه انتخابیه به‌دست آورده است. از این نظر می‌توان انتخابات مجلس ۱۴۰۲ را ادامه انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ در پیشتازی آرای باطله در انتخابات دانست که البته میزان آن در استان تهران بیشتر است.

آرای باطله در تهران به‌اندازه یک نماینده مجلس است؟

برمبنای آرایی که در تهران شمرده‌ شده، به‌نظر می‌رسد میزان آرای باطله قابل‌توجه است تا آنجا که می‌توان آن را در کشیده شدن انتخابات مجلس در تهران به دور دوم موثر دانست. اگرچه میزان مشارکت در انتخابات مجلس در تهران تقریبا به میزان مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم نزدیک است اما در انتخابات یازدهم، نفر اول تهران یک‌میلیون و ۲۶۵ هزار رای آورد، این میزان در انتخابات مجلس دوازدهم به ۴۰۰ هزار نفر رسید و به‌جز ۱۳ نفری که حدنصاب ۲۰ درصد آرا را کسب کردند، بقیه نامزدها در دور دوم برای ورود به بهارستان رقابت خواهند کرد. این امر نشان می‌دهد در یک سمت آرای مردم در تهران بین نامزدهای انتخابات پخش شده و اصطلاحا مردم لیستی رای ندادند و آرای باطله توانسته تا حدی میزان آرا نامزدها در تهران را بشکند. در این میان گمانه‌زنی‌هایی در مورد میزان آرای باطله در تهران مطرح شده برخی این میزان را به‌اندازه یک کرسی در انتخابات، ۵۰۰ هزار نفر، برخی آن را کمتر از ۱۲ درصد اعلام کرده است. بر این اساس می‌توان گفت این میزان بیش از دوره‌های گذشته بوده است. بااین‌حال برمبنای تصمیمی که در سال ۹۸ گرفته شد، قرار نیست آمار رسمی از میزان آرای باطله اعلام شود.