ظریف شنود شد؟ افشای یک فایل صوتی جنجالی از جواد ظریف

انتشار یک فایل صوتی منتسب به محمد جواد ظریف، وزیر سابق امورخارجه ایران در فضای مجازی سروصدا به پا کرده است. برخی روزنامه‌ها این موضوع را دستمایه گزارشی کردند. مثل روزنامه «صبح نو». 

رویه افشای یک فایل صوتی از محمد جواد ظریف در ایام نزدیک به انتخابات، تبدیل به یک رویه تکراری شده است و اصل این موضوع که هدف گردآورندگان این فایل‌ها و انتشار معنادار آنها در ایام منتهی به انتخابات یا ایام پسا انتخاباتی، نکته دیگری است که باید به آن توجه شود. از طرفی در روز‌های اخیر یک فایل صوتی دیگر از محمدجواد ظریف در فضای مجازی منتشر شده که اگرچه بخش‌هایی از آن حمله آقای ظریف به چهره‌های مخالف خود است اما قسمت‌هایی دیگر از آن حاوی اعترافات و نکات جالب ظریف درباره جریان طرفدار و همسو با خود اوست.

این فایل صوتی که مثل گذشته باز هم توسط جریان رسانه‌ای خارج کشور منتشر شده یک بار دیگر نشان می‌دهد که محمد جواد ظریف ملاحظه لازم در بیان نظراتش را ندارد. 

نکاتی که از زبان چهره‌های اصلاح‌طلب دیگر نیز شنیده می‌شد و در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم به اصلی ترین چالش اردوگاه اصلاحات هم تبدیل شده بود. البته که شکاف بین جریان اصلاحات شکافی عمیق و چندین ساله است اما در سال جاری و با مطرح شدن برخی از چهره‌های رادیکال در قلب این جریان، زخم کهنه این شکاف بین رادیکال‌ها و میانه رو‌ها تازه شد. نکته‌ای که در فایل صوتی ظریف هم بیان شده و این  موضوع نشان می‌دهد که ریشه این شکاف ابعاد جدی تری دارد و مدعیان دیروز این جریان را به گله و شکایت انداخته است. 

بازیگری رادیکال‌ها

آقای ظریف در سخنان خود ضمن اعتراف به انحصارطلبی جریان چپ می‌گوید: «به نظر من جناح چپ توی انحصارطلبی، دست جناح راست رو از پشت می‌بنده. یه بار من به آقای خاتمی گفتم. گفتم این رفیق‌های شما وقتی که تند بودن، با ما مخالف بودن؛ می‌گفتن این لیبراله. الان هم که اومدن، از ما لیبرال‌تر شدن، هنوز هم با ما مخالفن.» خاطره ظریف از خاتمی نشان می‌دهد که مسیر ابتدایی تندورهای اصلاحات از هسته سخت دوم خردادی‌ها می‌گذرد و اکنون خاتمی که ظریف در خاطره اش او را یک لایه از رادیکال‌ها جدا کرده است، خود به چهره‌ای راد یکال بدل شده است. چهره‌ای که با همکاری یاران اتحاد ملتی کاملا و رسما به  جرگه تحریم کنندگان انتخابات  پیوست . حالا آوانگارد رادیکال‌های اصلاحات محسوب می‌شود. این طیف دقیقا همان طیفی هستند که به گفته ظریف دست دیگر جریان‌ها را در انحصار طلبی از پشت بسته اند. 

رویکرد اصلاح‌طلبان یا به قول آقای ظریف «جناح چپ» در انتخابات اخیر را می‌توان نمونه‌ای بارز از این اظهارات دانست. دقیقا همان برهه‌ای که رادیکال‌های اتحاد ملت سعی داشتند تا با وارد آوردن فشار بر چهره‌های میانه‌رویی که در انتخابات شرکت کرده بودند، آنها را مجبور به انصراف کنند. همین رویکرد در تقابل با احزاب ندای ایرانیان، کارگزاران سازندگی و اعتماد ملی با دبیرکل جبهه اصلاحات و رادیکال‌های نزدیک به او دید. 

تقابلی که نه در یک مرحله بلکه در وهله‌های متعدد زنگ اختلاف را در اردوگاه اصلاح‌طلبان به صدا درآورد و این اختلاف تا جایی پیش رفت که حتی شایعه جدایی ندای ایرانیان، کارگزاران سازندگی و اعتماد ملی از جبهه اصلاحات در هفته‌های منتهی به انتخابات منتشر شود و بعد هم با تکذیب یکی در میان چهره‌های میانه رو این شایعه خاتمه یافت. این رویکردی بود که سالها توسط کارشناسان مختلف مطرح می‌شد و حالا باردیگر با انتشار ناخواسته فایل صوتی ظریف، صدای این نظریه انحصار طلبی و فرد محور در اردوگاه اصلاحات این بار از لسان یکی از نزدیک ترین افراد نزدیک به این طیف یعنی محمدجواد ظریف شنیده شود. 

رادیکالیسمی که البته نه تنها شکست خورد و تحریم انتخابات توسط چهره‌های انحصار‌طلب به نتیجه نرسید، بلکه رای دادن یا ندادن سردمداران ان هم تاثیری در مشارکت مردمی نداشت و از طرفی تاثیری در رای آوردن یا نیاوردن معتدلین و مستقلین نداشت و حالا خاتمی و دوستان تحریمی باید در مقابل انتخاب مردم نظاره گر و پاسخگو باشند. 

نظریه محبوب کاندیدای اجاره ای

در بخش دیگری از این فال صوتی ظریف استقبال جریان چپ از خودش برای نامزدی ریاست‌جمهوری را صرفا یک تاکنیک برای کسب قدرت عنوان می‌کند و می‌گوید: «درسته که من در سال۱۴۰۰ بالاترین رای رو آوردم در جبهه اصلاحات واسه رییس جمهوری. ولی اونم نه به خاطر عشق به من بود، به خاطر این بود که باور داشتن تنها کسی که شانس رای آوری داره، منم.» با این اظهارات ظریف می‌توان باز هم به علاقه دیرین اصلاح‌طلبان به کاندیدای اجاره‌ای در انتخابات پی برد. نظریه‌ای که از زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی، ایده آل این جریان شده و همواره با یک نمودار سینوسی حمایت قبل از انتخابات و انتقاد پس از دوران دولت آن کاندیدا همراه است. دقیقا مثل اتفاقی که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تجربه شد، حمایت تمام قد اصلاح‌طلبان از روحانی در سال‌های  92 و 96 یکی از دلایل راه یافتن روحانی به پاستور بود و با گذشت چند سال و در سالهای واپسین دولت روحانی، کمتر اصلاح طلبی پیدا می‌شد که او را اصلاح‌طلب بداند و فاز نهایی «گردن نگرفتن» توسط این جریان به مرحله اجرا در آمد. 

احتمالا هدف‌گذاری در خصوص ظریف هم با همین دست فرمان انجام شده بود و البته پیداست که ظریف هم به خوبی به این مورد پی برده است و تجربه سالها همکاری او و همقطارانش با این جریان به انها آموخته است که اصلاح‌طلبان فردی را که امکان رای آوردن بیشتری دارد، مورد نظر دارند تا با کنش‌ها  و حمایت‌های شب انتخاباتی بتوانند پیروزی در انتخابات را با کاندیدای اجاره‌ای تجربه کنند.

نکته مهم تری که از اظهارات ظریف در خصوص انتخابات 1400 استنباط می‌شود، چالش بدنه و وزن اجتماعی اصلاحات است. چالشی جدی که تا جایی پیش رفته که مهره اصلاح طلبی که شرایط و پایگاه رای مناسب انتخابات را دارا باشد، وجود ندارد و در همین مرحله است که رابطه عشق و نفرت اصلاح‌طلبان با آلترناتیو‌های اجاره‌ای آغاز می‌شود. در واقع عدم محبوبیت و از دست رفتن پایگاه اجتماعی و وزن سیاسی اصلاح‌طلبان را می‌توان یکی از اصلی ترین خاستگاه‌های نارضایتی‌های مردمی از دولت‌های اصلاح‌طلب دانست. 

برکناری همتی به اتهام شرکت در انتخابات 

آقای ظریف در تحلیل خود از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ آقای جهانگیری و لاریجانی را فاقد محبوبیت و اقبال عمومی عنوان می‌کند و می‌گوید:«[سال ۱۴۰۰]جهانگیری رای نمی‌آورد. اشتباهی که اینا[شورای نگهبان] کردن، این بود که جهانگیری و لاریجانی را رد صلاحیت کردن. هیچ کدوم‌شون رای نمی‌آورد.» اعتراف ناخواسته ظریف باز هم به عدم اقبال پایگاه رای مردمی نسبت به چهره‌های اصلاح‌طلب اشاره دارد. 

طیفی از چهره‌ها که در انتخابات محک می‌خورند و معمولا در پایان با مقبولیت کم اجتماعی‌شان روبرو می‌شوند و این عدم مقبولیت را هم می‌توان در نتیجه همان سیاست‌های انحصارطلبانه تعریف کرد که البته در شماره‌های پیشین «صبح نو» به این ارتباط معنا دار اشاره کرده بودیم.  

در بخش دیگری از این فایل صوتی مذکور، آقای ظریف همچنین درباره اقدام خودسرانه همتی برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ و برخورد روحانی با او می‌گوید: «[همتی] سرخود ثبت نام کرد. دیگران باهاش صحبت کرده‌ بودن که بره ثبت‌نام کنه ولی آقای روحانی باهاش برخورد کرد که چرا بدون هماهنگی رفتی. برکنارشم کرد.» که این موضوع باز هم الگو و سبقه‌ای تکراری در جریان اصلاح‌طلب است. در همین انتخابات اخیر و در زمانی که اتحاد ملت رویه تحریم انتخابات را دنبال می‌کرد، چند تن از اعضای این حزب به دلیل ثبت و نام و شرکت در انتخابات از سمت خودشان برکنار شدند و این نکته نشان می‌دهد که رفتار روحانی با همتی و رفتار رادیکال‌ها در انتخابات 1402 نیای مشترکی به نام «انحصارطلبی» دارند. 

مدافع دیروز برجام

ظریف در پایان این فایل صوتی اعتراف می‌کند که از بهار ۹۷ به بعد حتی مردم نیز شروع به انتقاد از برجام و بی‌فایده دانستن آن کرده بودند: «مردم از بهار ۹۷ شروع کردن می‌گفتن «برجام» هم که پایه‌ای نداشت. مردم می‌گفتنا! حاکمیت هم می‌گفت ولی مردم هم می‌گفتن.» اعترافی سخت برای ظریفی که در یک دهه اخیر تئوریسین و مدافع برجام بوده و حالا چنین راحت ارزش ده ساله خود را کنار می‌گذارد. 

جدای از ارزش، گره زدن 8 ساله مسائل مردم به برجم را کنار می‌گذارد و تنها برآیند دولت روحانی یعنی برجام را از معنا تهی می‌داند و این بار برخلاف ادعاهای قبلی که برجام را قبله گاه آمال مردم معرفی می‌کرد، تصویر واقعی و نا امید مردم نسبت به برجام را شرح داد.اظهارات اخیر ظریف در این فایل صوتی بیش از قابل تاسف بودن، قابل تامل است و یک سیر ایدئولوژیک در طیف سیاسی نزدیک به وی را نمایان می‌سازد که برای بررسی رفتارهای اجتماعی در برونداد سیاسی ایران، بسیار مهم است.  آقای ظریف، از این پس تاریخ انتشار قسمت بعدی سریال فایل‌های صوتی افشا شده شان را اعلام کنند تا بتوان خط داستانی بهتری برای این اظهارات متصور شد.