افشاگری درباره رقم عجیب خسارت تحریم به ایران که همه را شوکه می‌کند

دیپلمات سابق و رییس‌کل پیشین بانک مرکزی درباره رقم عجیب خسارت تحریم به ایران افشاگری کرد.

 محمدحسین عادلی سیاستمدار، اقتصاددان و دیپلمات ایرانی  در کارنامه کاری پربار خود به عنوان دیپلمات، سابقه حضور در سفارتخانه‌های ایران در ژاپن، کانادا و بریتانیا را داشته است. او که دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد بین‌الملل از دانشگاه تهران و دکتری مدیریت کسب‌وکار از دانشگاه وست کاست کالیفرنیا است در فاصله سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ رییس کل بانک مرکزی ایران بوده و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ نیز به عنوان دبیر کل مجمع کشورهای صادرکننده گاز فعالیت کرده است.

خلاصه حرفهای او با سارا معصومی خبرنگار جماران را بخوانید 

 تحریم اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علمی و حتی شخصیتی است و شان، منزلت و عزت ایرانی را زیر سوال می برد. الان عزت ایرانی تحت تحریم قرار گرفته است.

طبق برآورد برخی کارشناسان هزینه مبادله ما ۳۳ درصد  است. در سال ۱۴۰۲ مجموع تجارت خارجی ایران واردات و صادرات با احتساب فروش نفت،  ۱۵۳ میلیارد دلار بوده است که ۳۳ درصد آن می شود ۵۰ و نیم میلیارد دلار که به زبان ساده تر می شود سه میلیون همت. ( سه میلیون میلیارد تومان ) .

برای اینکه بدانید سه میلیون همت چقدر است باید توجه داشت که بودجه ۱۴۰۳ ، ۲.۸ میلیون همت است. این نشان می دهد که بیش از بودجه یک سال ما، هزینه مبادله می شود و اگر هزینه مبادله های ما اینقدر زیاد نبود به اندازه بودجه یک سال می توانستیم صرفه جویی کنیم. 

این آمار و ارقام فقط در بخش تجارت است. در بخش تکنولوژی و فناوری، علمی، گردشگری و سایر بخش ها این هزینه ها را داریم و از همه اینها مهمتر باید هزینه فرصت هایی که در تحریم از دست می رود را هم لحاظ کنیم.

زمانی که توافق برجام حاصل شد فروش نفت ایران از حدود یک و هفت دهم میلیون بشکه در روز به دو و هفت دهم میلیون بشکه رسید ( در سال های ۹۵ و ۹۶ ). زمانی که آمریکا از برجام خارج شد و نیروهایی هم در داخل کشور علاقه مند به رفع تحریم نبودند و به زبان ساده هم نظر ترامپ بودند و یا زمینه های بازگشت تحریم را فراهم کردند، فروش نفت ایران از دو و هفت دهم میلیون بشکه در روز به نیم میلیون بشکه ( پانصد هزار بشکه) کاهش پیدا کرد.

با خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید، دوره ریاست جمهوری جو بایدن که علاقه مند به احیای برجام بود آغاز شد. دولت بایدن به تدریج چراغ سبز نشان داد و فروش نفت ایران در یک روند تدریجی صعودی قرار گرفت. فروش نفت ایران از ۵۰۰ هزار بشکه به ۷۰۰ هزار بشکه رسید و در نتیجه همین روند تخمین زده می شود که فروش نفت کشور  در سال گذشته به  متوسط یک و نیم میلیون بشکه در روز رسیده است .

نکته مهم دیگر مشتری های نفت ایران پیش و پس از تحریم های امریکا است.  در زمانی که بیش از دو میلیون بشکه در روز فروش نفت داشتیم ، حدود ۴۰ درصد آن را به چین،  ۳۰ درصد آن را به هند،  ۲۰ درصد آن را به اروپا و ۱۰ درصد آن را به سایر کشورها می فروختیم. این بدان معنا است که مقاصد و بازار فروش نفت ما متنوع بود.  در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد از نفت ایران به چین و ۱۰ درصد آن  به سایرین فروخته می شود.  برخی کارشناسان نفتی هم معتقدند که آن سایرین هم شرکت هایی هستند که با واسطه نفت ما را باز هم به چین می رسانند. در واقع می توان گفت که ما کاملا برای فروش نفت به یک کشور وابسته شده ایم.

تجارت ما در حال تک بعدی شدن و وابستگی به امارات است.  اگر آمار صادرات و واردات در سال ۱۴۰۲ را مقایسه کنیم به نتیجه قابل توجهی می رسیم. ما چند کشور چین ، امارات،  ترکیه و هند را در لیست داریم. در حوزه صادرات وابستگی ما به این کشورها ۷۳ درصد و در حوزه واردات وابستگی ما به این کشورها ۷۵ درصد بوده است.  وابستگی کشور به چند کشور محدود به دلیل همین است که در سیاست خارجی گزینه های متعددی پیش روی خود ندارید. امارات همسایه ما است اما به گلوگاه ایران تبدیل شده و اگر مقداری ما را در تنگنا قرار دهد از نفس ایران کاسته می شود.​

من نمی دانم که قبول کردن یک سری از استانداردها چه مسئله سیاسی دارد. در برخی از مواقع حرف هایی زده می شود که هیچ ارتباطی با FATF  ندارد.  مثلا گفته می شد که اگر لوایح باقی مانده اف ای تی اف را بپذیرید یعنی قبول کردید که برخی از مقام های سیاسی یا امنیتی کشور را تحویل بیگانگان بدهید. متأسفانه در داخل کشور ما مسأله FATF  بیش از تحریم به مسئله جناحی تبدیل شده و واقعا قربانی بازی های جناحی شده است. لذا من تصور می کنم که هرکسی که رئیس جمهور شود بهتر است که تصویب لوایح باقی مانده FATF  را در دستور کارهای نخستین خود قرار دهد.