دریای خزر،سرمایه مشترک ما، برای جمعیت کشورهای ساحلی آن است

سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر چهارشنبه در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر در عشق‌آباد با استقبال از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسای جمهور کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف گفت: جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام می‌دارد.

رئیسی خطاب به سردار بردی محمدوف،  الهام علی یف،  قاسم جو مارت توکایف، و ولادیمیر پوتین افزود: مایلم مراتب خرسندی خود را از حضور در ششمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در شهر زیبای عشق‌آباد و دیدار با دوستان و همکاران گرامی، رؤسای جمهور محترم ابراز نمایم. همچنین لازم می‌دانم از میزبانی گرم و صمیمانه دوست و برادر عزیزم آقای سردار بردی محمدوف رئیس جمهور محترم ترکمنستان سپاسگزاری نمایم.

وی اظهار داشت: امروز ما در شرایطی در ششمین نشست سران خزر در شهر عشق‌آباد حضور داریم که از نشست قبلی سران در عشق‌آباد در سال ۲۰۰۲ تاکنون راهی طولانی را پیموده‌ایم. با تدوین اسناد متعدد، مبانی حقوقی مناسبی برای همکاری و بهره‌مندی از مواهب این پهنة آبی ایجاد کرده‌ایم. زبان مشترکی برای تأمین منافع متقابل یافته‌ایم. چشم‌انداز روشنی برای ادامه راه به تصویر کشیده‌ایم. همه این دستاوردها نتیجه تلاش، درایت، دوراندیشی، جامع‌نگری و در نظر گرفتن حقوق و منافع متقابل کشورهای ماست.

رئیس جمهور خاطر نشان کرد: دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک ما؛ کانون پیوند و دوستی؛ و منشا خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰ میلیون نفر جمعیت کشورهای ساحلی آن می­باشد که پنج کشور را در آینه­ی یک پهنه‌ی واحد آبی انعکاس می‌دهد. همانگونه که پدران تمدن‌ساز و مادران فرهنگ‌پرور ما برای هزاران سال در این سواحل و مناطق از آرامش و نعمت برخوردار بوده­اند، ملت‌های ما نیز به عنوان همسایگان ابدی حاشیه­ی این دریا باید با نگاه بلندمدت به دریای خزر به عنوان دریای دوستی و همکاری بنگرند تا به مسئولیت خود در قبال نسل کنونی و نسل‌های آینده نیز عمل کرده باشیم. از این منظر، همگرایی فرهنگی کشورهای ساحلی خزر یکی از اولویت‌های اساسی است که همکاری و دوستی را در بلند مدت تضمین و در دل ملت‌ها مستحکم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌دهد که با نهادسازی و برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی- اجتماعی این میراث معنوی حفظ و تقویت می‌شود.

رئیسی تاکید کرد: ما به عنوان کشورهایی که از طریق دریای خزر به هم پیوند خورده‌ایم و همسایه هستیم و با استفاده از قلمرو یکدیگر به دیگر کشورها و مناطق دسترسی پیدا می‌کنیم، در قبال این پهنه آبی و همچنین کشورهای ساحلی آن، حقوق و تکالیف زیادی داریم. حفاظت از محیط زیست شکننده، استفاده معقول از منابع زنده، فعالیت‌های مسئولانه برای بهره‌مندی از منابع معدنی دریای خزر با هدف توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه و امنیت مردمان‌مان و احترام به حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت یکدیگر در این پهنه آبی، بخشی از این حقوق و تکالیف است.

وی تصریح کرد: اصل کلیدی مورد توافقِ «صلاحیت انحصاری و اجماعی کشورهای ساحلی» برای تصمیم‌گیری راجع به دریای خزر و حل و فصل مسایل آن، چراغ روشنگر و راهنمایی است که در پرتو آن، زمینه‌های همکاری و تأمین منافع متقابل کشورهای ساحلی خزر فراهم می‌شود. این امر، و همچنین بر اساس معاهدات قبلی، راه مداخلات طرف‌های ثالث و غیرساحلی خزر در مسایل مرتبط با دریای خزر یا ارتکاب تجاوز و سایر اقدامات علیه هر یک از کشورهای ساحلی را می‌بندد و می‌تواند از وقوع حوادث ناخوشایند احتمالی، جلوگیری نماید. لذا ضروری است ما به عنوان کشورهای ساحلی دریای خزر با تاکید بر همکاری‌های پنج‌جانبه و پرهیز از اقدامات یکجانبه و با اتکاء به ظرفیت‌های موجود و گسترش همکاریها، منطقه دریای خزر را به عنوان «منطقه صلح و دوستی» حفظ کنیم و به منافع بلندمدت منطقه و کشورهای ساحلی و رعایت «اصل اتفاق آراء» در کلیه تصمیمات مربوط به دریای خزر، توجه جدی داشته باشیم.

رئیس جمهور ادامه داد: خوشبختانه همکاری‌های خوب و سازنده‌ای بین کشورهای ساحلی دریای خزر در حوزه‌های مختلف به ویژه حمل و نقل، تجارت، مدیریت منابع زنده، حفاظت از محیط زیست، تأمین امنیت و مقابله با عوامل ناامنی و جرائم در اشکال مختلف در جریان است. بدین منظور در طول سال‌های گذشته اسناد زیادی تدوین شده و مبنای همکاری قرار گرفته است.

وی گفت: در نشست قبلی سران کشورهای ساحلی  خزر در آکتائو در سال ۲۰۱۸ پس از دو دهه مذاکره، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر به عنوان سندی که مبین حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی و اصول اساسی فعالیت در دریای خزر تلقی می‌شود، نهایی و امضاء شد. قطعاً اجرایی‌شدن آن می‌تواند زمینه‌ساز همکاری­های بیشتر کشورهای ساحلی و همچنین فعالیت­های گسترده­تر در دریای خزر فراهم آورد. طبیعتا دستیابی به این نقطه مستلزم تحدیدِ حدود منصفانه­ی مناطق اِعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت کشورهای ساحلی در خصوص بخش‌های بستر و زیربستر دریا، سطح و ستون آب و همچنین فضای فوقانی دریای خزر است. در این راستا نهایی شدن «موافقت‌نامه چگونگی ترسیم خطوط مبدأ» حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران همواره، ازجمله در اعلامیه تفسیری پس از امضای کنوانسیون، تصریح کرده است که این مساله برای ایران به عنوان کشوری که دارای «شکل ساحل آن آشکارا در وضعیت نامساعدی» است، دارای اهمیت چشمگیر و تعیین­کننده است. امیداریم با ادامه مذاکرات نمایندگان کشورهای ساحلی در آینده نزدیک، این موافقت‌نامه نیز نهایی شده و راه را برای تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هموار کند.

رئیس جمهور افزود: عدالت یکی از بنیان‌های اساسی شکل‌دهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است  بر این اساس برقراری روابط عادلانه بصورت دوجانبه و همچنین شکل‌دهی به نظم عادلانه­ی چندجانبه جزو جهت‌گیری‌های اصلی سیاست خارجی ایران است. طبیعتا یکی از فواید نظم عادلانه، گسترش روابط دوستانه بین بازیگران بخصوص همسایگان است که تامین‌کننده منافع متقابل آنها نیز خواهد بود.

رئیسی اظهار داشت: در دوره اخیر و با رفع محدودیت‌های ناشی از پاندمی کرونا شاهد افزایش چشمگیر تعاملات سیاسی و اقتصادی بین ایران و کشورهای ساحلی دریای خزر بوده‌ایم. جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های مناسب خود آماده است زمینه ترانزیت و دسترسی کشورهای ساحلی دریای خزر به دیگر کشورها و مناطق بخصوص بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان را از طریق قلمرو خود فراهم نماید. همچنین، همکاری در زمینه صادرات و سوآپ نفت و گاز، برق، مواد معدنی و محصولات کشاورزی از جمله مواردی است که در ماه‌های اخیر در دستورکار مذاکرات ما با کشورهای همسایه در دریای خزر بوده است و توافقات خوبی در این زمینه‌ها شکل گرفته است که نوید دهنده دوران نوینی از همکاری‌های راهبردی می‌باشد.

وی خاطر نشان کرد: دریای خزر دریای همکاری است و این همکاری‌ها بخصوص با توجه به تحولات بین­المللی اهمیت فزاینده­ای یافته است. تعامل جمهوری اسلامی ایران با دوستان و همسایگان خود اصالت دارد و این تعامل و همکاری نه تنها موجب رونق اقتصادی و افزایش رفاه ملت‌های ما می‌شود بلکه به تقویت استقلال کشورها و صلح و ثبات منطقه‌ای و حل مسائل حوزه خزر صرفا از طریق کشورهای ساحلی می‌انجامد. این راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران، فارغ از تحولات بین‌المللی ادامه خواهد یافت.

رئیس جمهور تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسای جمهور محترم کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، گردشگری و دیگر اشکال فعالیت‌های اقتصادی استقبال و حمایت می‌نماید و بصورت خاص بر لزوم تقویت روابط فرهنگی و حفظ محیط زیست شکننده دریای خزر تاکید دارد.

رئیسی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام می‌دارد.

وی ادامه داد: در پایان جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت برگزاری هفتمین اجلاس سران خزر اعلام می دارد. امید است برپایی این اجلاس‌ها، رشد و توسعه روز افزون، امنیت، ثبات، رفاه، صلح و دوستی را برای مردم منطقه دریای خزر به ارمغان آورد. بار دیگر از سازماندهی شایسته این نشست و مهمان‌نوازی گرم رئیس جمهور، دولت و مردم کشور دوست، همسایه و برادر ترکمنستان، تشکر می‌کنم و برای همه شما آرزوی موفقیت دارم.