آماده برای اعلام روز مرگ برجام /رئیس سیا به تهران پیام فرستاد؟

 با انتشار خبر دستگیری چهارمین آمریکایی در ایران، مقامات غربی مسیر دست‌یابی به تفاهمی غیررسمی میان تهران و واشنگتن را صعب‌العبور توصیف کردند.

روز پنجشنبه، ویلیام برنز، رئیس سازمان سی‌آی‌ای در مورد روابط امنیتی تهران و مسکو، خصوصاً ارسال جت‌های جنگی روسیه به ایران، هشدار داد. در همین حین، این هفته ایالات متحده یک یگان تفنگداران دریایی، جنگنده‌های اف۱۶ و اف۳۵ و یک ناوشکن موشکی را در خلیج‌فارس مستقر کرده است.

به گزارش خبرنگار المانیتور، سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در واکنش به این اقدام گفت: «ما به بازدارندگی پایدار و کارآمد دست یافته‌ایم تا از حمله نظامی جلوگیری کنیم».

جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، قبل از دیدار با همتای اسرائیلی خود، اسحاق هرتزوگ، مجدداً تأکید کرد که بین ایالات متحده و اسرائیل درباره جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای هیچ اختلاف نظری وجود ندارد. بایدن گفت: «تعهد آمریکا به اسرائیل محکم و آهنین است و ما نیز متعهد هستیم که ایران هرگز به سلاح هسته ای دست پیدا نکند.»

با شکست مذاکرات احیای برجام، دولت بایدن و ایران در حال گفتگو بر سر یک تفاهم نانوشته هستند. طبق این تفاهم ایران غنی‌سازی اورانیوم را محدود کرده و به همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد. در عوض، برخی از تحریم‌های آمریکا علیه تهران برداشته خواهند شد. همچنین ایالات متحده انتظار دارد که حملات به پرسنل و پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه را متوقف شود.

اظهارات برنز درباره روابط ایران و روسیه نشان‌دهنده اولویتی است که ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای اوکراین قائل هستند. این مسئله در اکتبر، زمانی که طبق برجام، محدودیت‌های سازمان ملل بر تحقیق، توسعه و تولید موشک‌های بالستیک ایران و واردات و صادرات فناوری‌های مرتبط با موشک‌ها و پهپادها تمام می‌شود، به اوج خود برسد. همچنین قرار بود ایران پروتکل الحاقی را برای تصویب به مجلس ارائه داده که طبق آن، آژانس اجازه می‌یابد که بازرسی و نظارت بیشتری بر برنامه‌های هسته‌ای تهران داشته باشد.

از آنجایی که هیچکدام از این دو اتفاق نمی‌افتند، روزی که در برجام به عنوان «روز انتقال» (Transition Day) تعیین شده، ممکن است در نهایت، روز اعلام رسمی مرگ این توافق باشد.

ایالات متحده و اتحادیه اروپا می‌خواهند با حفظ فشار بر ایران برای کاهش فروش پهپاد به روسیه، از تقابل با ایران در ماه اکتبر یا تهدید به استفاده از مکانیزم ماشه در برجام اجتناب کنند.

روز پنجشنبه، اتحادیه اروپا اعلام کرد که «چارچوب جدیدی برای اقدامات محدودکننده» به منظور ممنوعیت صادرات قطعات پهپاد از اتحادیه اروپا به ایران، ایجاد کرده است. اتحادیه اروپا مدعی است که از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه علیه اوکراین و همچنین برای حمایت از دولت سوریه استفاده می شود و تهران این ادعاها درباره جنگ اوکراین را رد می کند.

یک مقام ارشد ایرانی در فوریه به المانیتور گفت که تهران مذاکره با کی یف و بروکسل در مورد نقش ایران در مناقشه اوکراین را بررسی خواهد کرد، اما این گفتگوها جدا از مذاکرات هسته ای خواهد بود.

اظهارات برنز در این هفته نشان داد که ایران ممکن است پیامی را درباره روسیه دریافت کند. برنز در نشست امنیتی آسپن گفت: «ما نشانه هایی را دیده ایم - و برخی از این ها علنی بوده است - که نشان می دهد مقامات ایرانی در مورد ارسال موشک های بالستیک به روس ها دچار تردید شده اند... تا حدی به این دلیل که آنها نه تنها درباره واکنش ما، بلکه درباره واکنش اروپا نیز نگران هستند.»

ه گفته چند منبع آگاه، ممکن است مسیر تفاهم پسابرجام با ایران این هفته با انتشار اخباری مبنی بر بازداشت چهارمین شهروند آمریکایی در ایران دشوارتر شود. طبق گزارش‌ها، ایران همچنان سه ایرانی‌آمریکایی را در بازداشت نگه داشته است.

ریچارد مور، رئیس «ام‌آی۶»، نیز این هفته گفت، فروش پهپاد به روسیه باعث ایجاد «اختلافات داخلی در بالاترین سطح حکومت در تهران» شده است.

همانطور که چندین منبع مطلع تایید کرده اند، مسیر تفاهم پسابرجامی جدید ایران و امریکا، معروف به «کمتر در برابر کمتر»، ممکن است با انتشار اخباری مبنی بر بازداشت چهارمین شهروند آمریکایی در ایران، سخت تر شده باشد. ایران همچنان سیامک نمازی، عماد شرقی و مراد طاهباز، سه شهروند ایرانی-آمریکایی را به اتهاماتی در بازداشت نگه داشته که مقامات آمریکایی مدعی هستند بی اساس است.