پادکست / زندگینامه محمدرضا شفیعی کدکنی

این کتاب خودنگاره‌ای است از زندگی و آثار «دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی» (متولد ۱۳۱۸) فقیه، ادیب، نویسنده، استاد ادبیات دانشگاه تهران، پژوهشگر و شاعر با تخلص «م. سرشک». «محمدرضا شفیعی کدکنی» در نوزدهم مهرماه ۱۳۱۸ در «کدکن» از روستاهای قدیمی بین «نیشابور» و «تربت حیدریه» به دنیا آمد. شفیعی کدکنی هرگز به دبستان و دبیرستان نرفت و از شکودکی نزد پدر خود (که روحانی بود) و «محمدتقی ادیب نیشابوری» (ادیب نیشابوری دوم) زبان و ادبیات عرب را آموخت. (در هفت‌سالگی تمام الفیهٔ ابن مالک را از حفظ بود) و فقه، کلام و اصول را نزد «شیخ هاشم قزوینی» (معروف به «فقیه آزادگان») فراگرفت. اما پس از مرگ شیخ هاشم، تا آخرین مراحل درس خارج فقه را نزد «سید محمدهادی میلانی» خواند و در این دوره با «آیت‌الله خامنه‌ای» هم‌درس بود. او به پیشنهاد دکتر «علی‌اکبر فیاض» در «دانشگاه فردوسی مشهد» نام‌نویسی کرد و در کنکور آن سال نفر اول شد و درجه‌ی کارشناسی خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی مشهد و دکتری را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت. او مدتی در «بنیاد فرهنگ ایران» و «کتابخانه‌ی مجلس سنا» کار کرد و از سال ۱۳۴۸ در سمت استاد «دانشکده ادبیات تهران» در رشته‌ی «سبک‌شناسی و نقد ادبی» کار خود را آغاز کرد. دکتر شفیعی همچنین مدتی، به دعوت دانشگاه‌های «آکسفورد انگلستان» و «پرینستون» آمریکا و ژاپن، به تدریس و تحقیق اشتغال داشت. شفیعی از استادان بارز و متبحر ادبیات معاصر ایران و از محققان بزرگ به شمار می‌رود که در نقد شعر و ادب فارسی صاحب نظر است و در شعر و شاعری نیز مقام والایی دارد و صاحب سبک و شیوه‌ی خاصی است که او را به عنوان شاعری پیش‌رو می‌شناسند. همچنین او دل‌بستگی و گرایش فراوان به آیین و فرهنگ ایرانی، به‌ویژه «خراسان» دارد. وی در ‌جوانی ‌به ‌شعر و شاعری ‌پرداخت و ‌نام مستعار ‌(م‌. سرشک‌) را برگزید. شفیعی کدکنی سرودن شعر را از جوانی به شیوه‌ی قدمایی آغاز کرد و پس از چندی به سبک نو مشهور به شعر نیمایی روی آورد. شفیعی کدکنی با انتشار دفتر شعر «در کوچه‌باغ‌های نشابور» نام‌آور شد. آثار شفیعی را می‌توان به سه گروه انتقادی و نظری و مجموعه اشعارش تقسیم کرد. آثار انتقادی این نویسنده شامل تصحیح آثار کلاسیک فارسی و نگارش مقاله‌هایی در حوزه‌ی نظریه‌ی ادبی می‌شود که بخشی از آنها در زیر آورده شده‌اند. در میان آثار نظری شفیعی کدکنی کتاب «موسیقی شعر» جایگاهی ویژه دارد. کتاب‌های دیگر او مثل «موسیقی شعر، صور خیال، ادوار شعر فارسی، زمینه‌های اجتماعی شعر فارسی، از جامی تا روزگار ما و با چراغ و آینه، در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران» امروزه از کتاب‌های کلاسیک نقد ادبی محسوب می‌شوند. او علاقه‌مند به شعر فارسی است و علاقهٔ او به عرفان و نقد ادبی هم از همین‌جا نشأت می‌گیرد. شفیعی کدکنی از سال ۱۳۴۸ تا کنون استاد دانشگاه تهران است. «بدیع‌الزمان فروزانفر» زیر برگه‌ی پیشنهاد استخدام وی نوشته بود: «احترامی است به فضیلت او». شفیعی از جمله دوستان نزدیک «مهدی اخوان ثالث» به‌شمار می‌رود و دل‌بستگی خود را به اشعار وی پنهان نمی‌کرد. در مهر ۱۳۹۸ در هفتمین دوره‌ی جشنواره‌ی بین‌المللی هنر برای صلح، «نشان عالی هنر برای صلح» به سببِ بیش از نیم قرن تلاش در اعتلای فرهنگ و ادب پارسی به محمدرضا شفیعی کدکنی اهدا شد. مجموعه اشعار محمدرضا شفیعی کدکنی عبار‌ت‌اند از: زمزمه‌ها و شبخوانی (۱۳۴۴)، از زبان برگ (۱۳۴۷)، در کوچه‌باغ‌های نیشابور (۱۳۵۰)، بوی جوی مولیان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران (۱۳۵۶) و هزاره‌ی دوم آهوی کوهی (۱۳۶۷). روایت زندگی این بزرگ‌مرد عرصه‌ی فرهنگ و ادبیات فارسی از آن‌رو جذاب و شنیدنی است که وی مسیر پر پیچ و خم شعر و ادبیات را خودآموخته آغاز کرد و در فضای آکادمیک توسعه و قوام بخشید. همچنین در زمینه‌ی فرهنگ شفاهی تاریخ ایران، او از استادان نادر زبان فارسی است که به‌معنای واقعی کلمه نظریه‌پرداز به حساب می‌آید و این امر به غنای فرهنگی حوزه‌ی تمدن زبان فارسی شخصیت و هویتی ارزشمند می بخشد.