فیلترینگ شکست خورد | واتساپ و اینستاگرام رفع فیلتر می شوند؟
آمارها نشان می دهد که فیلترینگ باعث کاهش جدی استفاده از اپلیکیشن های پرکاربرد نشده، در گزارشی به بررسی جنبه های مختلف آن پرداختیم
همواره یک پرسش اساسی در میان ناظران و تحلیلگران کسب و کارهای دیجیتال، سرگرمی و حتی بسیاری از کاربران فضای مجازی مطرح است که؛ نتیجه فیلترینگ در کشور چه بوده است؟گزارش دیتاک نشان میدهد با وجود فیلتر بودن تلگرام، اینستاگرام و توییتر در ایران، هنوز جمعیت چند ۱۰ میلیونی کاربران ایرانی در این سه پلتفرم حضور دارند.
سامانه data.ai به عنوان سامانهای بینالمللی می تواند به ما بگوید که در ایران بیشترین موارد مراجعه کاربران کدام اپلیکیشن ها و نرم افزارهاست. «data.ai» در معرفی خودش می گوید: ما اولین پلتفرم هوش مصنوعی با داده یکپارچه از سیستم عاملها، اندرویدها و آیفونها و... هستیم که می توانیم دادههای مصرفکننده و تخمینهای بازار را جمع آوری و ارائه کنیم. ماموریت ما کمک به برندها، ناشران و سرمایهگذاران با راهبردهایی برای موفقیت در اکوسیستم موبایل و فضای دیجیتال است. ما با مشتریان خود به صورت شبانه روزی با تیم هایی در ۱۵ کشور در تعامل هستیم.»
از مهر ۱۴۰۱ تا خرداد ۱۴۰۲ چه خبر؟
ما برای این که دریابیم در هشت ماه گذشته که اغلب این بازه زمانی را با فیلترینگ شدیدتری سپری کردیم، بیشترین نرم افزارها و اپلیکیشنهای پرکاربرد ایرانیها کدامها بودهاند، از ابتدای مهر 1401 تا 10 خرداد 1402 را به کمک data.ai بررسی کردیم. قطعا نتایج این واکاوی که 100 مورد اول پرمراجعه توسط ایرانیها را نشان می دهد، هم می تواند تعجب برانگیز باشد و هم نه؛ چرا که ظاهرا فیلترینگ چندان اثرگذار نبوده است، ضمن این که نرم افزارهای فیلترشکن هم جزو بالانشینهای جدول هستند. به 20 مورد اول این فهرست توجه کنید:
در ادامه این فهرست در رده 42 و 43 نیز اپلیکیشنهای «نشان» و «همراه من» به چشم می خورد و البته فیلترشکن ها در ادامه مجموعه فهرست پرکاربردها همچنان نمود پررنگی دارند که این نمی تواند خوشایند باشد و نشان می دهد کاربران ایرانی برای این که به پرکاربردهای خود برسند، به دهها فیلترشکن رایگان و حتی پولی متوسل می شوند که از تونل فیلتر گذر کنند.
لایف وب: ۷۰ درصد پرکاربردها فیلترشکن ها هستند
ما برای بررسی بیشتر این آمار، از سامانه تحلیل داده «لایف وب» هم کمک گرفتیم. آمار لایف وب درباره محبوبترین اپلیکیشن های ایرانیها در پاییز 1401 می گوید: «محبوبترین اپلیکیشن ها در بین کاربران ایرانی فروشگاه گوگلپلی در پاییز 1401 نشان می دهد 71 درصد از پرکاربردترین اپلیکیشنهای این پلتفرم VPN است. پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی با 14 درصد دومین اپلیکیشن محبوب در بین کاربران ایرانی هستند. ابزارها، بازی ها، سرگرمی ها و دسته های دیگر نیز در گروههای بعدی پرکاربردترین اپلیکیشن ها قرار دارند.»
تا پایان سال ۱۴۰۱ حدود ۵۸ تا ۶۱ میلیون ایرانی کاربر تلگرام بودهاند. اینستاگرام هم ۴۲ تا ۴۶ میلیون کاربر ایرانی دارد و حدود چهار میلیون کاربر ایرانی هم در توییتر فعال هستند. البته این تعداد، تعداد کاربران یکتا نیست و مجموع اکانتهایی است که ایرانیها در این شبکهها فعال کردهاند.
در سال ۱۴۰۱، از ۵۳۰ هزار کانال ایرانی فعال در تلگرام مجموعاً ۶۹۰ میلیون پست منتشر شده است. در گزارش دیتاک در مورد میزان فعالیت کاربران ایرانی در اینستاگرام آمده: «بسیاری از کاربران ایرانی تصور داشتند با فیلترینگ اینستاگرام، این شبکه اجتماعی نیز همچون فیسبوک از ردهبندی شبکههای اجتماعی پرطرفدار ایرانی خارج میشود؛ اما دادههای دیتاک نشان میدهد که پس از اعتراضات حجم محتوای عمومی این بستر بهمرور افزایش یافت.»
یافتههای دیتاک نشان میدهد در سال گذشته از ۶ میلیون اکانت پابلیک ایرانی در اینستاگرام ۴۵۰ میلیون پست منتشر شده و کاربران ایرانی در هر ثانیه بیش از ۲۵ هزار بار پستهای اینستاگرام را میبینند. سال گذشته، ایرانیها در هر ثانیه حدوداً ۲۳۳ توییت منتشر کردهاند و ۹۵ درصد از مجموع توییتها، ریتوییت و تنها پنج درصدشان توییت دست اول بوده است.
نکته مهم در خصوص سال ۱۴۰۱، فیلترینگ گستردهای بود که اعمال شد و هنوز هم در خصوص برخی پلتفرمها، مثل اینستاگرام، واتساپ، گوگلپلی و… این محدودیت ادامه دارد. دیتاک با اشاره به این محدودیتها نکته مهمی را به دست آورده است.
بر اساس یافتههای این گزارش، با آغاز اعتراضات ۱۴۰۱ و فیلتر شدن اینستاگرام، میزان انتشار پست در این شبکه اجتماعی بهطور واضحی کاهش یافت؛ این روند کاهشی تا اوایل دی ماه ۱۴۰۱ هم ادامه داشته است.
در تلگرام و اینستاگرام عمده محتوایی که منتشر میشود تصویری است، در حالی که در توییتر بیشتر محتوای متنی منتشر میشود.
از نظر موضوعی، بیشتر محتوای منتشرشده در تلگرام در دسته «سرگرمی و روزمره»، «هنر و رسانه» و مالی و اقتصادی» است؛ اما در توییتر کاربران بیشتر موضوعات «سیاسی»، «سرگرمی و روزمره» و «مسائل اجتماعی» را منتشر میکنند. موضوعهایی مانند «هنر و رسانه»، «سرگرمی و روزمره» و «مسائل اجتماعی» بیشترین محتوایی هستند که کاربران در اینستاگرام به اشتراک میگذارند.
کانالهای پروکسی، نرخدهی ارز، دلار، طلا و ارزهای دیجیتال ۷۶ درصد از ۱۰۰ کانال فعال تلگرام فارسی را تشکیل میدهند. منظور از کانال فعال، کانالی است که بیشترین میزان انتشار پست را در تلگرام فارسی دارد.
هشتگها یکی از ابزارهای مهم و کاربردی در شبکههای اجتماعی هستند که میتوانند مهمترین و داغترین مسائلی را که در جامعه جریان دارد، نشان دهند. در سال ۱۴۰۱، بیشترین هشتگها به موضوع اعتراضات مربوط بوده که در شبکههای اجتماعی مختلف توسط کاربران ایرانی استفاده شده است.
در اینستاگرام هشتگ ایران بیشترین تکرار را داشته و هشتگهای بلوچستان، تهران، عشق و مهسا امینی هم جزء هشتگهای پرتکرار بوده است.
نکته حائز اهمیت در مورد میزان استقبال کاربران از شبکههای اجتماعی این است که در جهان در هر ثانیه ۴.۷ کاربر جدید به شبکههای اجتماعی اضافه میشوند. فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام، واتساپ، ویچت، تیکتاک، تلگرام، اسنپچت، توییتر و پینترست محبوبترین شبکههای اجتماعی در جهان هستند و بیشترین تعداد کاربر را دارند. نکته جالب در خصوص ۱۰ شبکه پُرکاربر جهان این است که همه آنها در ایران فیلتر هستند.
در همین باره روزنامه خراسان نوشت: همواره یک پرسش اساسی در میان ناظران و تحلیلگران کسب و کارهای دیجیتال، سرگرمی و حتی بسیاری از کاربران فضای مجازی مطرح است که؛ نتیجه فیلترینگ در کشور چه بوده است؟
قبل از این که به سراغ پاسخ این پرسش برویم، ابتدا باید به این سوال هم پاسخ بدهیم که «اساسا چرا این سوال (نتیجه فیلترینگ در کشور) مطرح می شود؟»وقتی کاربران، خودشان و اطرافیانشان را مشاهده میکنند که همچنان از نرم افزارها و سکوهای فیلترشده به کمک فیلترشکن درحال استفادهاند، این سوال برایشان پیش می آید که:
- ادامه فیلترینگ چرا ؟
-چرا میلیاردها تومان به جیب فیلترشکن فروشها برود؟
-چرا مسئولان نگران ورود فیلترشکن ها به تلفن های همراه نوجوانان و جوانان نیستند؟
- آیا راه مقابله با استفادههای غیرقانونی، مسدودسازی اپلیکیشن ها و شبکه های مجازی پرکاربرد است؟
- و آیا اساسا فیلترینگ، باعث کنار گذاشتن فیلترشدهها توسط کاربران شده است یا نه؟
به طور قطع، پاسخ به بخش عمده این پرسش ها، باید توسط مسئولان و دستاندرکاران وزارت ارتباطات، مرکز ملی فضای مجازی و دیگر نهادهای مسئول صورت گیرد. اما از میان این پرسشها می توان پاسخ این سوال را یافت که «آیا فیلترینگ، باعث کنار گذاشتن فیلترشدهها توسط کاربران شده است یا نه؟» ما برای یافتن این پاسخ، به سامانه های بین المللی که می توانند به این پرسش پاسخ دهند، مراجعه می کنیم.
زومیت: فیلترینگ حریف نشد
جدا از این واقعیت منطقی که تمامی کشورها در هنگام التهابات اجتماعی و سیاسی، محدودسازی اینترنت و فضای مجازی را در دستور کار خود قرار می دهند، تجربه فیلترینگ تلگرام در سال 1397 عملا نشان داد، بخش زیادی از کاربران، این پیامرسان را کنار نگذاشتند. زومیت که سایت تخصصی حوزه دیجیتال است، سه روز قبل نوشت: در سال ۱۴۰۱، از ۵۳۰ هزار کانال ایرانی فعال در تلگرام درمجموع ۶۹۰ میلیون پست منتشر شده است. در گزارش دیتاک درباره میزان فعالیت کاربران ایرانی در اینستاگرام آمده است: «بسیاری از کاربران ایرانی تصور داشتند با فیلترینگ اینستاگرام، این شبکه اجتماعی نیز همچون فیسبوک از ردهبندی شبکههای اجتماعی پرطرفدار ایرانی خارج میشود؛ اما دادههای دیتاک نشان میدهد که پس از التهابات، حجم محتوای عمومی این بستر بهمرور افزایش یافت. همچنین یافتههای دیتاک نشان میدهد در سال گذشته از ۶ میلیون اکانت پابلیک ایرانی در اینستاگرام ۴۵۰ میلیون پست منتشر شده و کاربران ایرانی در هر ثانیه بیش از ۲۵ هزار بار پستهای اینستاگرام را میبینند...».
با این اوصاف، آیا فیلترینگ بهترین راهکار است؟
بنابراین همانطور که تاکنون بسیاری از کارشناسان و بخشی از نمایندگان مجلس به ناکارآمد بودن فیلترینگ تصریح کردهاند، به نظر می رسد تداوم فیلترینگ بهترین راهکار برای محدودسازی پلتفرم های خارجی نیست. بماند که روحا... مومن نسب دبیرکل جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی که خود از طرفداران محدودسازی است، اخیرا گفته است: «بودجهای که تنها در یکی از فازهای اجرای این سیاست صرف فیلترینگ هوشمند اینستاگرام شده حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بوده؛ که آن هم با تغییری که این شرکت در الگوی کدهای خود اعمال کرده، عملا بیاثر شده است.» بی شک، تقویت سکوهای داخلی و ایجاد اعتمادسازی، پایش یا مانیتور فضای مجازی، افزایش سواد رسانهای و... راهکارهایی هستند که می توانند فیلترشکن های بی رحم را از مشت نوجوانان و جوانان ما خارج کنند
وقتی دولت میلیارد ها پول از فروش فیلتر شکن در بیاره چرا فیلتر رو برداره؟ فیلتر یکی از منابع درامد جمهوری کثیف اسلامیه.
😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😅😆😆😆😆😆😆😆😆😆😆😆😆😁😁😁😁😁😁😁😁😁
فیلترینگ شکست نخورد طبق معمول مردم از آقازاده های فیلترشکن فروش شکست خوردند
تو رو جون ارواح خاک ننه باباتون
دست از این کارا بردارین آخه مرد حسابی بگو این اپلیکیشن ها چه فیلترینگ باشه چه نباشه چه فرقی میکنه بازم مردم استفاده میکنن
پس بهتره که لج و لجبازی رو بزارین کنار و فیلترینگ ها رو بردارین . تا بقیه بتون بهتر استفاده کنن
بدترین سیاست فیلترکردنه اونم برنامه های که کل دنیا ازش استفاده می کنن
از اول هم معلوم بود فیلترینگ؛ فقط خودزنی و گل به خودیه
فیلتر می کنید بعد یکی مثل اقا زاده انسیه خزعلی مجوز برای ورود وفروش فیلتر شکن داده میشود تا پیشتر پول به جیب برند
خواهشا فکر اینو هم کنین که ما عزیزامون خارج از کشورن و برنامه ایرانیم ندارن و ما مجبوریم از برنامه های خارجی باهاشون در تماس باشیم ما رو خون به چیگر نکنین اینا به خدا تقاص داره هااا
به خدا، خدا بالاترین قدرته و ماهم چشم امیدمون به خداس......
دیگه از فیلتر بودن همه برنامه ها دست بردارید من با هیچ جوره نمی توانم دسترسی به اینستاگرام داشته باشم