جزئیات مهم از توافق «غیرمکتوب» ایران و امریکا
کاخ سفید آخرین وضعیت مذاکرات ایران و آمریکا برای احیای برجام را اعلام کرد.
مذاکرات ایران و آمریکا در دورتحولات تازه است ؟ در روزهای اخیر، اخباری مبنی بر مذاکرات ایران و آمریکا برای احیای برجام، توافق هسته‌ای، آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران و تبادل زندانیان منتشر شده‌اند. در تازه ترین تحولات مربوط به مذاکرات ایران و آمریکا نیویورک‌تایمز نوشت: به گفته مقامات سه کشور، دولت بایدن برای محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران و آزادی آمریکایی‌های زندانی بی سر و صدا با ایران مذاکره کرده است. این گزارش درباره مذاکرات ایران و آمریکا و برجام را بخوانید
ایران بر اساس توافق جدید - که دو مقام اسرائیلی آن را "قریب الوقوع" توصیف کردند- موافقت خواهد کرد که اورانیوم را فراتر از سطح تولید فعلی خود که ۶۰ درصد است، غنی سازی نکند. ایران همچنین حملات مرگبار به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق توسط نیرو‌های نیابتی خود در منطقه را متوقف می‌کند، همکاری خود را با بازرسان آژانس گسترش می‌دهد و از فروش موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری می‌کند. در مقابل، ایران انتظار دارد که ایالات متحده از تشدید تحریم‌ها، اجتناب کند. توقیف نفتکش‌های خارجی حامل نفت، همانطور که اخیرا در آوریل انجام شد، متوقف کند. به دنبال قطعنامه‌های تنبیهی جدید در سازمان ملل یا آژانس علیه ایران به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای‌اش نباشند.
بیشتر بخوانید :خبر تازه آمریکا از احیای برجام
آخرین اخبار در خصوص مذاکرات ایران و آمریکا، برنامه هسته‌ای ایران و احیای برجام را در عرشه آنلاین بخوانید.
به گزارش عرشه آنلاین، سخنگوی کاخ سفید در یک نشست خبری گفت که با وجود حفظ کانال‌های دیپلماتیک با ایران، سیاست واشنگتن در قبال آن تغییری نکرده است و فعلا برنامه آن محدودسازی ایران از طریق «اعمال فشار» است.
کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید در یک نشست خبری که مشروح آن در وبگاه کاخ سفید منتشر شده است، در پاسخ به سوالی مبنی بر این که با توجه به موضع اخیر آمریکا مبنی بر این که برجام (توافق هسته‌ای) فعلا در دستور کار آن قرار ندارد، وجود کانال‌های دیپلماتیک با ایران چه توجیهی دارد؟ گفت: «داشتن کانال‌های باز گفت‌وگو مهم است. تکرار می‌کنم که سیاست ما در قبال ایران تغییری نکرده است. ما در این باره بسیار صریح بوده‌ایم.»
پیر با نادیده گرفتن تاثیر ثبات‌زدای حضور نظامی مداخله‌جویانه آمریکا در خاورمیانه و برخی اقدامات آن مانند فروش میلیاردها دلار تسلیحات به کشورهای منطقه که به رقابت تسلیحاتی در آن دامن زده است، گفت: «ما روی محدودسازی رفتار ثبات‌زدای ایران از طرق اعمال فشار، همکاری و هماهنگی نزدیک با متحدانمان و تنش‌زدای در منطقه متمرکز هستیم.»
مذاکرات احیای توافق هسته‌ای پس از چند ماه از آغاز آن در اوایل سال ۲۰۲۲، با وجود برخی گشایش‌های انجام شده، به دلیل برخی مسائل حل‌نشده متوقف شد.
ایران و آمریکا از طریق طرفین مذاکرات در جریان مواضع یکدیگر قرار می‌گرفتند و مذاکرات مستقیمی نداشتند.
دولت آمریکا با وجود این که می‌گوید دیپلماسی اولویت اول آن برای رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران است، در چند ماه اخیر با اتخاذ رویکردی مداخله‌جویانه درباره امور داخلی ایران و ادعای نقض حقوق بشر، همچنین ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین-ادعایی که از سوی مقامات ایران و روسیه رد شده است، گفته است که احیای برجام فعلا در دستور کار آن قرار ندارد.
واشنگتن در این مدت سعی کرده است ایران را مقصر مطرح کردن مسائل فرابرجامی در مذاکرات وین جلوه دهد و آن را عامل مهمی در روند کند و ایجاد وقفه در مذاکرات جلوه دهد.
در حالی که مقامات ایران با انتقاد از این رویکرد آمریکا و شرکای غربی توافق اعلام کرده‌اند، در صورتی که غرب اراده سیاسی لازم را نشان دهد، آماده نهایی کردن توافقی «خوب» در وین برای لغو تحریم‌ها هستند که در راستای منافع ملت ایران باشد.
با وجود این که مقامات ایران تاکید کرده‌اند تولید و به‌کارگیری تسلیحات اتمی جایی در برنامه دفاعی ایران ندارد و برنامه هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز است، سخنگوی کاخ سفید گفت که سیاست واشنگتن برای اطمینان‌یابی از این که ایران هیچ گاه به یک سلاح اتمی دست پیدا نکند، تغییری نکرده است.
او در این راستا افزود: «بنابراین، ما همواره در حال رصد دقیق فعالیت‌های ایران در زمینه غنی‌سازی اورانیوم هستیم.»
سخنگوی کاخ سفید در ادامه این نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره آزادسازی زندانیان آمریکایی در خارج از کشور، از جمله ایران با بیان این که اطلاعات جدیدی برای ارائه در این باره ندارد، گفت: «دولت آمریکا موضوع زندانی شدن غیرقانونی یا گروگان‌گرفته شدن آمریکایی‌ها در خارج از کشور را بسیار جدی می‌گیرد. این موضوع برای این دولت در اولویت قرار دارد.»
اظهارات درباره آزادسازی زندانیان در حالی مطرح می‌شود که مقامات ایران بارها برای رسیدگی به موضوع تبادل زندانیان در چارچوبی جدا از مذاکرات توافق هسته‌ای اعلام آمادگی کرده‌اند.
برجام نزدیک است؟
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران، گفت: «هدف اصلی تعاملات در هفته‌های اخیر، چه توسط ایالات متحده و چه توسط E۳، جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع است. اگر این امر باعث فرصت بیشتر در بحث هسته‌ای یا پرونده‌های دیگر شود، می‌تواند راه را برای گفتگو‌های بیشتر باز کند.»
به گزارش عرشه آنلاین، وال استریت ژورنال نوشت: به گفته افراد نزدیک به مذاکرات، دولت بایدن بی سر و صدا گفتگو‌ها با ایران را در تلاش برای آزادی زندانیان آمریکایی و مهار برنامه هسته‌ای رو به رشد تهران آغاز کرده است.
در ادامه این مطلب آمده است: به گفته مقامات آمریکایی و عراقی، با از سرگیری تماس‌ها بین دو طرف، واشنگتن همچنین ۲.۵ میلیارد یورو معادل ۲.۷ میلیارد دلار را به عنوان مبلغ واردات برق و گاز ایران توسط دولت عراق تایید کرد. این پول به دلیل تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده مسدود شده بود.
مقامات آمریکایی انتقال وجوه را امری عادی و بی ارتباط با گفتگو‌ها توصیف کردند. وجوه مشابهی در گذشته آزاد شده بود، اگرچه این بار به یورو انجام شد نه ارز‌های محلی.
منابغ می‌گویند پس از آغاز گفتگو بین مقامات ارشد آمریکایی و ایرانی در نیویورک در ماه دسامبر، مقامات کاخ سفید حداقل سه بار برای تماس‌های غیرمستقیم بیشتر [با تهران]به عمان سفر کرده اند. مقامات عمانی پیام‌هایی را بین دو طرف رد و بدل کردند.
بایدن با تعهد به احیای برجام که محدودیت‌هایی را بر برنامه‌های هسته‌ای ایران در ازای برداشتن تحریم‌های اقتصادی اعمال می‌کرد، روی کار آمد. ایالات متحده در زمان دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، از این پیمان خارج شد.
آخرین تلاش‌های دیپلماتیک حاکی از یک موازنه سیاسی توسط بایدن و متمرکز بر کاهش تنش‌ها است، تنش‌هایی که در سال جاری به دلیل ارائه پهپاد‌های ایران به روسیه برای جنگ در اوکراین، پیشبرد غنی‌سازی اورانیوم و توقیف تانکر‌های نفت افزایش یافته است.
تهران در ازای آزادی زندانی و محدودیت در فعالیت هسته‌ای به دنبال دسترسی به میلیاردها دلار درآمد نفتی بلوکه شده اش است که در خارج از کشور به دلیل تحریم‌های ایالات متحده توقیف شده است. مقامات ایرانی بارها آزادی زندانیان را به دسترسی به ۷ میلیارد دلار از وجوه ایران که در کره جنوبی نگهداری می‌شوند گره زده و خواستار دسترسی به میلیاردها دلاری که در عراق برای تحویل گاز و نفت نگهداری می‌شود، شده‌اند.
مقامات دولت سابق کره جنوبی که از این موضوع مطلع بودند گفتند که مذاکرات با ایران و ایالات متحده بر سر آزاد کردن این پول برای اهداف بشردوستانه ادامه دارد.
دولت بایدن مشتاق است که با توجه به نزدیکی مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری، مذاکرات با ایران را در صدر دستور کار سیاسی قرار ندهد. هرگونه توافق رسمی یا حتی یک تفاهم کمتر رسمی، که به نظر بسیار محتمل‌تر به نظر می‌رسد، می‌تواند جهت بازنگری به دست کنگره بازنگری بیفتد، جایی که جمهوری‌خواهان و برخی دموکرات‌ها به شدت مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند.
حتی تفاهم غیررسمی با ایران که شامل امتیازات آمریکا در ازای گام‌های محدود و برگشت‌پذیر ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش می‌شود، با انتقاداتی مواجه خواهد شد، زیرا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل روز سه‌شنبه گفت دولتش به چنین توافقی متعهد نخواهد بود.
این توافق همچنین یک انحراف از توافق هسته‌ای به اصطلاح قوی‌تر و طولانی‌تر است که بایدن گفته بود در مورد آن مذاکره خواهد کرد.
از زمان اعمال مجدد تحریم‌های ایالات متحده در سال ۲۰۱۸، ایران فعالیت هسته‌ای خود را گسترش داده و بیش از دو سال است که اورانیوم ۶۰ درصدی را انباشته کرده است. مقامات آمریکایی می‌گویند که ایران در حال حاضر ۶۰ درصد مواد کافی برای حداقل دو سلاح هسته‌ای دارد و می‌تواند آن را در عرض چند روز به اورانیوم غنی شده با درجه تسلیحات تبدیل کند.
مقامات غربی نگران هستند که اقدام ایران برای تولید مواد شکافت‌پذیر با درجه تسلیحات منجر به یک بحران دیپلماتیک شود. اسرائیل گفته است که سطح تولید هسته‌ای می‌تواند منجر به حمله نظامی شود.
یک مقام ارشد دولت بایدن گفت: «اقدامات خاص ایران می‌تواند ما را به وضعیت بسیار خطرناکی برساند، ایران و جهان این را می‌دانند، بنابراین ما به صراحت گفته‌ایم که باید از اقدامات تنش زا برای جلوگیری از بحران اجتناب کنند. برکسی پوشیده نیست که ما به طور همزمان از ایران خواسته ایم که پس از چندین ماه تحولات منفی، مسیر تنش زدایی را در پیش گیرد.»
از تابستان گذشته، زمانی که ایران دست رد به توافق پیشنهادی زد، هیچ مذاکره رسمی درباره توافق صورت نگرفته است. در بحبوحه نوع رفتار با اعتراضات در تهران و تشدید حمایت ایران از روسیه در جنگ با اوکراین، تماس‌های واشنگتن و ایران کاهش یافته است.
به گفته افرادی که در جریان گفتگو‌ها قرار گرفتند، در اواخر سال ۲۰۲۲، رابرت مالی، نماینده ایالات متحده در ایران در نیویورک با سفیر ایران در سازمان ملل متحد دیدار کرد، امری که مجموعه‌ای از دیدار‌ها را کلید زد که تا ماه آوریل ادامه یافت.
در فوریه، مارس و می‌در مسقط پایتخت عمان، مقامات عمانی پیام‌هایی را بین برت مک گورک، مشاور ارشد کاخ سفید در خاورمیانه و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، در به اصطلاح «مذاکرات نزدیک سازی» ارسال کردند. مالی در فوریه و مارس نیز در عمان بود.
به گفته دیپلمات ها، مک گورک در اواخر ماه مه نیز کمی قبل از سفر سلطان هیثم بن طارق حاکم عمان به تهران، به عمان رفت. باقری کنی در نشست ۲۸ اردیبهشت ایران و عمان حضور داشت. Axios از مذاکرات نزدیک سازی ماه می‌در عمان در هفته گذشته خبر داد.
به گفته افراد مطلع از این مذاکرات، قطر همچنین در بحث مربوط به زندانیان آمریکایی میانجیگری کرده است.
به گفته مقامات ارشد عراقی، پرداخت‌های عراق که از دسامبر گذشته توسط دولت بایدن مورد تایید قرار گرفت، بدهی دیرینه گاز و برق فروخته شده ایران به بغداد را که به دلیل تحریم‌ها پرداخت نشده بود، تا حدی تسویه می‌کند.
مقامات عراقی گفتند که ایالات متحده به عراق اصرار داشت که این پول به صورت مستقیم به طلبکاران ایران به یورو منتقل شود، رویه‌ای با هدف اطمینان از عدم دسترسی ایران به ارز ایالات متحده و هدایت وجوه برای اهداف دیگر.
این مقامات گفتند که این پرداخت‌ها شامل ۸۸۶ میلیون یورو به ترکمنستان است که بخشی از بدهی ایران را تسویه می‌کند. بغداد همچنین ۸۰ میلیون یورو از طرف ایران به بانک توسعه اسلامی، یک موسسه چندجانبه مستقر در عربستان سعودی که تهران را به عنوان سومین سهامدار بزرگ خود شامل می‌شود، پرداخت کرد.
۱۲۰ میلیون یوروی دیگر برای پرداخت هزینه‌های حجاج ایرانی که برای سفر حج به مکه سفر می‌کنند به عربستان سعودی تعلق گرفت. این مقامات گفتند که عراق اخیراً هزینه واردات غذا و دارو از ایران را نیز پرداخت کرده است.
سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا در بیانیه‌ای گفت: «این‌ها معاملات عادی بشردوستانه و مشابه با مقررات و رویه دیرینه ایالات متحده است.»
هنری روم، کارشناس ارشد اندیشکده واشنگتن، گفت: «در حالی که ایالات متحده قبلا مجوز‌های مشابهی داده، جدا کردن این تصمیمات اخیر از این موضوع واشنگتن به دنبال تنش زدایی با ایران است، دشوار است.»
ایران به کاهش تنش در برخی زمینه‌ها، از جمله برداشتن گام‌هایی برای همکاری با آژانس انرژی اتمی نیز روی آورده است.
باقری کنی روز دوشنبه در ابوظبی با مقامات ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان، کشورهای موسوم به E۳ که به مذاکره بر سر توافق هسته‌ای کمک کردند، دیدار کرد.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران، گفت: «هدف اصلی تعاملات در هفته‌های اخیر، چه توسط ایالات متحده و چه توسط E۳، جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع است. اگر این امر باعث فرصت بیشتر در بحث هسته‌ای یا پرونده‌های دیگر شود، می‌تواند راه را برای گفتگو‌های بیشتر باز کند.»
ارسال نظر