سونامی جدید در ایران | 26 درصد ایرانیان مجرد به زودی پیر می شوند

ایران در مسیر سونامی پیری قرار دارد و این بحران تا چند سال دیگر کشور را فرا می گیرد.در این شرایط، در حال حاضر تنها ۲۵۰ مرکز نگهداری از سالمندان با ظرفیت تنها ۱۵ هزار نفر را در بهترین حالت داریم و عمق فاجعه زمانی سهمگین تر خواهد شد که بدانیم بیش از ۸۰ درصد این افراد فاقد بیمه هستند یا بیمه آنها قطع شده است.

امروز حدود ۱۲ درصد جمعیت  بالای ۶۰ سال کشور میانسال محسوب می‌شوند که به سوی سالمندی جمعیت در حرکت است  و تا دو دهه آینده با حدود ۳۰ درصد جمعیت بالای ۶۰ سال به یکی از کشورهای بسیار سالمند تبدیل می‌شویم.

پیری جمعیت در ایران را می توان جزء ابرچالش های جدی کشور در یک دهه آینده دانست. جهش جمعیتی که کشور در دو دهه ۵۰ و ۶۰ تجربه کرد از مراحل بهداشت، تحصیل، آموزش عالی و کار عبور کرده است و در طی یک دهه آینده به تورم جمعیت سالخورده تبدیل خواهد شد که مطابق مراحل قبلی دولت ها و در کل نظام برنامه ریزی کشور هیچ برنامه ای برای آنها نداشت و تنها با حفظ و تامین حداقل ها توانست یک بحران را پشت بحران دیگر طی کند. آخرین بحرانی که هم اکنون نظام برنامه ریزی کشور را به شدت مشغول خود کرده است و با انحای مختلف سعی در هدایت آن دارد نرخ ازدواج و باروری است که در این مساله نیز توفیقاتی به لحاظ عملی حاصل نشده است.

متولدین این دو دهه با چند سال پیش و بعد از را می توان رقابتی ترین نسل کشور در طی یک قرن اخیر بر سر فرصت ها و شرایط عادی در زندگی دانست. آنها در کودکی برای زنده ماندن در نوجوانی برای تحصیل بهتر، در جوانی برای حضور در دانشگاه و پیدا کردن شغل و اکنون در اواخر دوره جوانی برای داشتن یک زندگی عادی، ازدواج و تامین معاش خود جنگیدند و این جنگ همچنان ادامه دارد در حالیکه می دانند در سالهای پایانی زندگی خود نیز برای زیست بهتر و شرافتمندانه تر با یک شرایط نابرابر و بدون برنامه ای روبه خواهند بود.

پیری جمعیت آخرین خاطره این نسل خواهد بود که به دلیل نبود زیرساخت های نرم افزاری سخت افزاری جهت ارایه خدمات مناسب برای سالمندان، تجربیاتی شاید به مراتب دردناکتر و غیرقابل تحمل تر از گذشته پررنج خود داشته باشند. هرچند دولت ها در حداقل سه دوره گذشته با توجه به هشدارهای جدی کارشناسان و تذکرات مقامات کشور سعی کرده اند تا برنامه ریزی برای مدیریت این مساله داشته باشند اما به نظر می رسد آنچنان که باید در نتیجه موفق نخواهند بود.

برابر سرشماری سال ۱۳۹۵ از بین ۶۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در کشور ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر آنها مجرد و یا به صورت تنها زندگی می کنند که این آمار در زمان فعلی به رقمی نزدیک به ۱۸ میلیون نفر می رسد و ۲۶ درصد جمعیت کشور را شامل می شود. فارغ از بار روانی تمامی موضوعات مطرح شده برای جمعیت سالمندان در یک دهه آینده، عدم برخورداری این افراد از خدمات بیمه ای و امکانات لازم برای پوشش درمانی و سلامت برای آنها که جمعیتی نزدیک به ۱۸ میلیون نفر را در بر می گیرد خود به تنهایی یک چالش بزرگ برای نظام سلامت و درمان کشور خواهد بود.

این مسائل در حالی مطرح می شود که ما در حال حاضر ۲۵۰ مرکز نگهداری از سالمندان با ظرفیت تنها ۱۵ هزار نفر را در بهترین حالت داریم و عمق فاجعه زمانی سهمگین تر خواهد شد که بدانیم بیش از ۸۰ درصد این افراد فاقد بیمه هستند یا بیمه آنها قطع شده است.

فاطمه محمدبیگی، رئیس فراکسیون جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی رکنا تصریح کرد: بحران پیری جمعیت بسیار جدی است و ارایه راهکار برای آن بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است اما متاسفانه آنگونه که باید از سوی دولت ها مورد توجه قرار نگرفته است.

وی گفت: این موضوع یکی از دغدغه‌های ما در مجلس یازدهم بود چنانچه ما در روزهای اول تشکیل کمیسیون بهداشت در ابتدای کار مجلس یازدهم کمیته جمعیت را تشکیل دادیم و در جلسات متعددی که در یک سال پیوسته برگزار شد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نهایی و با رأی اکثریت نمایندگان به تصویب رسید.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی بیان کرد: متاسفانه دولت در این خصوص همکاری ضعیفی با مجلس داشته است. در حالیکه اجرای این قانون، نیازمند حداقل بودجه ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی بود اما سازمان برنامه و بودجه این رقم را به ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان کاهش داد در ادامه هم در عمل بودجه این قانون اختصاص نیافت. می توان گفت یکی از بزرگترین کارشکنی ها را در خصوص حوزه اجرایی شدن قانون جمعیت، سازمان برنامه و بودجه انجام داده بود.

محمدبیگی اضافه کرد: یکی از اهداف ما برای تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت این بود که در یک برنامه ریزی ۷ ساله با ارتقای نرخ باروری جمعیت به بالای ۲ و نیم درصد بتوانیم، نیروی انسانی موردنیاز کشور را در طی دهه های آتی تأمین کنیم تا با این تأمین نیرو برای آینده و پرداخت حق بیمه این افراد صندوق های بیمه را از ورشکستگی احتمالی در آینده نجات دهیم زیرا این مجموعه ها در طی یک دهه آینده باید رقم قابل توجهی را برای بازنشستگی و دیگر خدمات درمانی برای حجم بالای جمعیت سالخورده پرداخت کنند.

وی ادامه داد: ما از روند کنونی که دولت در حوزه اجرای قانون جوانی جمعیت راضی نیستیم، برخی از آیین نامه ها در حوزه جمعیت شاید ماه ها منتظر بررسی در جلسه هیات وزیران باشد، البته مشکل اصلی آن در طول دو سال گذشته نوع نگرش برخی مدیران خصوصا در سازمان برنامه و بودجه بود و یکی از علل اصلی درخواست ما از رییس جمهور برای برکناری ریاست این سازمان همین مساله بود.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی عدم همراهی دولت را ریشه در عدم درک درست در بین برخی از مدیران دولتی در خصوص بحران پیری جمعیت در آینده کشور دانست و افزود: این موضوع نیازمند اقناع نخبگانی و آموزش دارد، البته شخص رئیس محترم جمهور و هیات وزیران اهتمام خوبی برای جمعیت دارند و با اعتقاد راسخ به حل بحران آن جمعیت موصوع را دنبال می‌کنند اما باید این دغدغه‌ در بین مدیران میانی هم بیشتر شود .

وی ادامه داد: باید آحاد جامعه به ویژه مسئولان متوجه ابعاد مختلف این بحران در آینده باشند و آن را به عنوان یک اولویت در نظر بگیرند تا بتوانیم از پنجره جمعیتی در ۷ سال آینده بهره برده و بحران پیری را در آینده مدیریت کنیم.

محمدبیگی افزود: هر چند همچنان فرصت برای اجرایی شدن مفاد بیشتری از آن وجود دارد و هرچند اهتمام دولت و شخص رییس جمهور اجرایی شدن کامل آن است اما شرایط اقتصادی و تورم باعث شد تا شیرینی این طرح در زندگی مردم آنچنان که باید حس نشود.

رئیس فراکسیون جمعیت و خانواده در پاسخ به این سوال که این طرح چه مقدار با سلایق جامعه خوانایی دارد؟ یادآور شد: این طرح یک طرح مقبولی محسوب می شود و اگر درست اجرا می شد قطعا کام خانواده ها را شیرین تر می کرد.همچنان‌که تاکنون بیش از ۵۰ درصد مادران متقاضی، خودروی مادران را دریافت کرده و بیش از ۴۷۰ هزار پدر وام و تسهیلات کم بهره فرزندآوری را دریافت نموده اند. باید اجرای کامل این قانون در دستور کار دولت قرار بگیرد و ما نیز در مجلس این موضوع را به جد پیگیر بوده و خواهیم بود.

وظایف دولت در برابر پیری جمعیت بخصوص مسن های اکثرا مجرد

اولاً، دولت باید روی ایجاد سیاست‌ها و برنامه‌هایی تمرکز کند که نیازهای اجتماعی سالمندان را برطرف کند، مانند دسترسی به خدمات اجتماعی، مراکز اجتماعی و فرصت‌های داوطلبانه. پ

ثانیاً، دولت باید در زیرساخت‌های پزشکی و خدمات مراقبت‌های بهداشتی سرمایه‌گذاری کند که نیازهای خاص سالمندان را برآورده کند، مانند مراقبت‌های سالمندان، مراقبت‌های بهداشتی در منزل و مدیریت بیماری‌های مزمن.

ثالثاً، دولت باید فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی را ترویج کند که مشارکت و تجربیات سالمندان را تجلیل می‌کند و تعاملات بین نسلی را تشویق می‌کند.

علاوه بر این، دولت باید اجرای سیاست هایی را در نظر بگیرد که از افراد مسن در نیروی کار حمایت می کند، مانند ترتیبات کاری انعطاف پذیر و کمک برنامه ریزی بازنشستگی.

به طور کلی، یک رویکرد جامع که نیازهای اجتماعی، پزشکی و فرهنگی سالمندان را مورد توجه قرار دهد، برای آماده شدن برای پیری جمعیت در ایران ضروری است.

با توجه به اینکه پیری جمعیت مصادف با پیر شدن جمعیتی است که اکثر یا مجرد هستند یا مطلقه، این جمعیت ویژگی هایی دارد که باید مدنظر قرار بگیرد .

برنامه‌ریزی ملی برای جامعه‌ای با جمعیت سالخورده که اکثراً ازدواج نکرده‌اند، باید بر ارائه خدمات و حمایت اجتماعی برای افراد مسن‌تر که ممکن است اعضای خانواده‌ای برای تکیه ندارند متمرکز شود.

این می‌تواند شامل ایجاد مراکز اجتماعی و برنامه‌هایی باشد که فعالیت‌های اجتماعی، خدمات مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های داوطلبانه را برای کمک به افراد مسن برای حفظ ارتباط و تعامل با جامعه خود ارائه دهند.

علاوه بر این، دولت می‌تواند سیاست‌هایی را در نظر بگیرد که از سالمندان را در حفظ استقلالشان حمایت کند، مانند گزینه‌های مسکن مقرون به صرفه، خدمات حمل‌ونقل، و خدمات مراقبت‌های بهداشتی در خانه.

دولت همچنین می‌تواند برنامه‌ها و فعالیت‌های بین‌نسلی را که افراد مسن‌تر را تشویق می‌کند تا با نسل‌های جوان‌تر تعامل کنند، در نظر بگیرد، که می‌تواند به کاهش انزوای اجتماعی و تنهایی کمک کند.

به طور کلی، برنامه ریزی ملی باید ایجاد یک محیط حمایتی و فراگیر برای سالمندانی که ممکن است از حمایت خانواده برخوردار نباشند، در اولویت قرار دهد.