اعلام وضعیت قرمز اینترنت در ایران /فیلترینگ 45 درصد اینترنت / کند ترین و محدودترین اینترنت جهان

انجمن تجارت الکترونیک تهران یک گزارش تحلیلی از اختلالات، محدودیت‌ها و سرعت اینترنت در ایران منتشر ساخته است. این گزارش همزمان با فعالیت کارگروه بررسی کیفیت اینترنت منتشر شده؛ کارگروهی که با وجود درخواست بخش خصوصی برای حضور در آن، فقط متشکل از نمایندگان دولتی و حاکمیتی است و تاکنون هیچ گزارش شفاف و عمومی را منتشر نساخته و زمانی برای انتشار گزارش‌ اولیه خود نیز مشخص نکرده است.

در گزارشی که انجمن تجارت الکترونیک تهران منتشر ساخته، به اهمیت اینترنت به عنوان ریشه درخت اقتصاد دیجیتال شده است. در این گزارش آمده است که رکود گسترده و تعطیلی چشم‌گیر شرکت‌های فناوری و مهاجرت متخصصان فناوری و انتقال استارتاپ‌ها به کشورهای همسایه به‌خاطر کیفیت اینترنت رخ داده است. این انجمن معتقد است وضعیت رو به افول اینترنت در ایران علاوه بر ایجاد مشکلات فنی، باعث ناامیدی گسترده متخصصان فناوری شده است.

این گزارش می‌افزاید که کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت «بحرانی» قرار دارد. بر اساس اطلاعات مندرج در این گزارش، اینترنت ایران در بین ۱۰۰ کشور با بیشترین تولید ناخالص ملی، ایران پس از میانمار دومین اینترنت پراختلال و پس از چین، دومین اینترنت محدود دنیا را دارد. این گزارش همچنین تأکید کرده که اینترنت ایران جزو ۵ اینترنت کند جهان است.

بررسی‌های این انجمن روی دامنه‌ها و آی‌پی‌های لیسـت خاکستری که اکثریت اینترنت را شامل می‌شوند نشان می‌دهد تجهیزات حاکمیتی با ایجاد اختلال عمدی باعث می‌شوند تا ۵۰ درصد داده‌های ارسالی به این مقاصد با مشکل مواجه شوند. این انجمن اعلام کرده این موضوع دلیل اصلی محسوس و مورد اعتراض شدید این روزهای کاربران در استفاده از اینترنت است.

اختلالات در اینترنت

انجمن تجارت الکترونیک تهران با استفاده از اطلاعات OONI اختلالات ۱۰۰ دامنه منتخب در ۱۰۰ کشور مختلف جهان را مورد بررسی قرار داده است. با بررسی‌های به عمل آمده این انجمن به این نتجه رسیده که ایران پس از میانمار بیشترین اختلالات اینترنتی را دارد. این گزارش می‌افزاید علاوه بر ۴۵ وبسایتی که حداقل در نصف موارد در دسترس نبودند، ۱۴ وبسایت اختلالی بین ۱۰ تا ۵۰ درصدی را از خود نشان دادند. انجمن تجارت الکترونیک تهران دلیل اصلی اختلالات حاکم در اینترنت را سیاست جدید و غلط فیلترنگ هوشمند اجرا شده توسط وزارت ارتباطات عنوان کرده است. این انجمن دقیقاً گفته که بر اساس بررسی آن‌ها در حال حاضر هر نوع ترافیک اینترنتی در صورتی که به صورت موردی و از سمت نهادهای متولی مجاز (وایت لیست) نشده باشد، به صورت خودکار دچار اختلال می‌شود.

انجمن تجارت الکترونیک تهران در بررسی تفصیلی اختلالات اینترنتی این فرضیه را اعلام کرده که احتمالاً بخاطر مقابله با VPNها، اختلال‌های عمدی روی تمامی IPها و ارتباطات کشور وجود دارد.

این انجمن برای اثبات فرضیه خود تست‌هایی روی اینترنت شبکه همراه اول و ایرانسل انجام داده که بر اساس خروجی نتایج این تست‌ها، یا ترافیک اینترنت ایران به خارج Lost شده و یا به دلیل مشکلات حاکم بر شبکه، امکان تست گرفتن وجود ندارد. انجمن تجارت الکترونیک تهران به مصوبه شماره ۴ جلسه ۳۱۳ رگولاتوری در تاریخ دوازدهم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ اشاره کرده که به موجب آن اپراتورهای اینترنتی می‌توانند با سرمایه‌گذاری و خرید تجهیزات فیلترینگ و نصب آن در داخل شبکه خود، از تحقیق ۱۰ تا ۱۵ درصدی خرید اینترنت از دولت بهره‌مند شوند. این انجمن تأکید کرده ایرانسل و همراه اول هر دو با نصب این تجهیزات در داخل شبکه خود باعث شدت یافتن اختلالات اینترنتی شدند.

به گفته این انجمن وجود این اختلالات ضرر مالی بزرگی نیز به مشترکین می‌زند چرا که بر اساس اطلاعات یافته شده توسط این انجمن، مردم ایران به‌طور ماهیانه در حال پرداخت هزاران میلیارد تومان پول برای اختلالی هستند که به آن‌ها در شبکه اینترنت تحمیل شده و موجب شده تا بخاطر Retransmissionهای زیاد، بسته‌های اینترنتی مشترکین خیلی‌ زودتر از موعد خود تمام شوند.

محدودیت در اینترنت

انجمن تجارت الکترونیک تهران در بررسی‌های خود پیرامون محدودیت اینترنت در ایران اعلام کرد که ۳۳ درصد از ۱۰۰ وبسایت برتر جهان در ایران فیلتر هستند. این انجمن اعلام کرده ایران پس از چین محدودترین اینترنت دنیا را دارد و پس از آن کشورهای مصر، روسیه و عمان قرار دارند. همچنین اعلام شده که ایران در کنار کشورهایی مثل چین از معدود کشورهایی در دنیا هستند که هر ۶ شبکه اجتماعی پراستفاده و محبوب در جهان را مسدود کرده است.

در بررسی تفصیلی محدودیت در اینترنت ایران که توسط این انجمن انجام شده بر اساس دیتای مجموعه‌هایی چون سرف شارک و Freedom House و Freedom ON the Net اعلام شده که اینترنت ایران جزو محدودترین اینترنت‌ها در جهان است.

این انجمن همچنین به موضوع فیلتر کردن سایت‌های داخلی برای کاربران خارجی اشاره کرده و اعلام داشته که از بین ۱۰۰ وب سایت برتر دولتی، ۵۷ سایت از خارج کشور در دسترس نیستند.این انجمن اعلام کرده وزارت ارتباطات پیشتاز این رفتار بوده و تمامی وبسایت‌های زیرمجموعه این وزارت از خارج کشور در دسترس نیستند آن‌هم با اینکه به زبان انگلیسی آپدیت می‌شوند. انجمن تجارت الکترونیک تهران این محدودیت بیش از حد را موجب شیوع استفاده از فیلترشکن‌ها دانسته و باور دارد این فیلترینگ افسار گسیخته، قربانی می‌گیرد.

سرعت کم اینترنت

بررسی‌های انجمن تجارت الکترونیک پیرامون سرعت اینترنت در ایران نیز نشان می‌دهد که اینترنت ایران در رتبه ۹۷ از ۱۰۰ قرار دارد. در رتبه‌بندی که بررسی‌های کارشناسانه این انجمن نشان می‌دهد تنها کشورهای سودان و کامرون و کوبا از نظر سرعت وضعیت بدتری از ایران دارند. میانگین سرعت اینترنت در ایران ۴ مگابیت بر ثانیه با تأخیر میانگین ۱۴۵ میلی‌ثانیه اعلام شده‌است.

دلایل اصلـی سـرعت پایین اینترنت در ایران، عملکرد ضعیـف و ناکارآمدی شرکت مخابـرات ایران در لایه Access، کاهــش ســرمایه‌گذاری در بخـش زیرسـاخت‌های تلکام، رونـد کنـد توسـعه G5 و فیبـر نـوری و درنهایـت عملکـرد ضعیـف و ناکارآمد شرکت ارتباطات زیرساخت در لایه Core اعلام شده است.

در بخش بررسی تفصیلی موضوع سرعت اینترنت در ایران به گزارش رادار کلادفلر تأکید شده که نشان می‌دهد میانگین سرعت اینترنت در ایران حدود ۴ مگابیت بر ثانیه است. انجمن همچنین در بررسی‌های بیشتر به این نتیجه رسیده که ایران در بین ۲۳۷ کشور بررسی شده در داده‌های کلادفلر، از نظر تأخیر یا همان Latency رتبه ۲۰۳ را دارد. این انجمن راستی آزمایی نتایج به دست آمده توسط کارشناسان خود را با وبسایت‌هایی نظیر Meter.net انجام داده و شرح آن را در گزارش خود منتشر کرده است.

انجمن تجارت الکترونیک تهران به گزارش‌های اسپیدتست نیز اشاره کرده که وزارت ارتباطات همواره آن را سند و مدرک سرعت اینترنت در ایران می‌داند. بر اساس اطلاعاتی که انجمن منتشر ساخته، سرعت اینترنت در این پایگاه ۸ برابر کلادفلر است که دلیل آن یک موضوع فنی ساده دارد و به این شرح است: «ساختار محاسبه و اندازه‌گیری سرعت توسط این سامانه متفاوت است. اسپیدتست به صورت پیش‌فرض کاربر با به نزدیک‌ترین سرور در همان کشور متصل می‌کند و سرعت ارتباطات داخلی را اندازه‌گیری می‌کند. در واقع اسپیدتست به جای سنجش کیفیت سرعت اینترنت، به بررسی کیفیت لایه Access شبکه کشور می‌پردازد.»

مقصران اوضاع فعلی

انجمن تجارت الکترونیک ایران را قهرمان اینترنت بی‌کیفیت در جهان دانسته است و با اعلام اینکه سرعت اینترنت در میانمار بیش از ۲ برابر سرعت ایران است، به سیاست‌های اعمال شده در شبکه اینترنت کشور اعتراض کرده‌ و درخواست‌هایی برای بهبود کیفیت اینترنت اعلام کرده‌است.

انجمن تجارت الکترونیک تهران در انتهای گزارش خود مقصران دیگری برای وضعیت موجود در اینترنت کشور را معرفی کرده است. به عنوان مثال شرکت مخابرات ایران که به گفته وزارت ارتباطات، بیشترین شکایات را در بین شکایات سامانه ۱۹۵ در اختیار دارد، از نظر انجمن نیز یکی از مقصران وضع موجود است. انجمن اعلام کرده رفتار ضدرقابتی و کیفیت فوق‌العاده پایین شرکت مخابرات ایران در ارتباطات Last Mile باعث شده تا فناوری منسوخ شده ADSL در ایران با کیفیت بسیار پایینی گره بخورد.

همچنین عقب افتادگی در توسعه فیبر نوری و شبکه پنجم اینترنت سیار از دیگر مسببان وضعیت حاکم اعلام شده و در نهایت شرکت ارتباطات زیرساخت نیز جزو مقصرین وضعیت حاکم در اینترنت معرفی شده است. به گفته انجمن انحصار شرکت زیرساخت در تأمین و توزیع اینترنت در کشور در کنار ناکارآمدی و پایین بودن بهره‌وری در آن باعث شده است علاوه بر موضوعات کیفی، قیمت اینترنت نیز در کشور بالا باشد.

انجمن تجارت الکترونیک تهران با ذکر این نکته که گزارش‌های آتی خود را نیز به‌صورت عمومی منتشر خواهد ساخت اعلام کرده در تلاش است ضمن پررنگ کردن مشکلات و نمایش آن‌ها،راهکارهای عملی و پیشنهاداتی را نیز به‌صورت مرحله به مرحله در اختیار سیاست‌گذاران و مجریان دولتی قرار دهد. در گام اول ۱۰ پیشنهاد در گزارش فعلی آمده است که به سه دسه اقدامات آنی، کوتاه مدت و میان مدت دسته‌بندی شده است و شرح آن در تصویر زیر آمده است:

ناگفته نماند این انجمن باور دارد شرایط فعلی کیفیت اینترنت و اختلالات دائمی حاکم بر آن به مرور در طول ۲ سال گذشته و بر اثر سیاست‌های جدید فیلترینگ در ایران رخ داده است. برای خواندن گزارش کامل به این لینک مراجعه کند