تغییر پرداخت یارانه شروع شد / دولت حذف یارانه بگیران را کلید زد؟

یارانه و دهک‌های یارانه‌بگیر تغییر می‌کنند دهک‌های یارانه‌بگیر  بزودی اعلام می شود  توزیع یارانه طبق دهک‌ های یارانه بگیر  انجام می‌شود. اما با توجه به اینکه ممکن است درآمد خانوارها تغییر کند این دهک‌بندی هر چند وقت یک بار بازبینی می‌شود و معیار آن چیست؟ با تغییر دهک بندی خانوارها یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیکی وارد مرحله تازه ای می شود و تغییراتی کم یا زیاد می شود

به گزارش عرشه آنلاین، به نظر می رشد حذف  یارانه نقدی کلید خورد در مرحله نخست با تغییر دهک بندی خانوارها یارانه نقدی  برخی افزایش و برخی کاهش پیدا می کند معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چند روز پیش اعلام کرد: تا آبان ماه دسته‌بندی درآمدی خانوار‌ها از «دهک» به «صدک» تغییر خواهد کرد که در این دسته‌بندی احتمال اضافه، حذف و تغییر «میزان یارانه» خانوار‌ها هم وجود دارد. این تغییرات در دسته‌بندی درآمد‌های خانوار‌ها چه تاثیری بر تعداد یارانه‌بگیران و میزان یارانه دریافتی آنها دارد؟

تغییر پرداخت یارانه شروع شد / یارانه‌بگیران تغییر می‌کنند؟

نخستین گام برای تغییر در تعداد یارانه‌بگیران و شیوه‌ی پرداخت یارانه توسط دولت سیزدهم برداشته شد بگونه‌ای که سخنگوی دولت درباره تغییرات این اقدام توضیح داده است.

سخنگوی دولت اعلام کرده است شیوه دهک‌بندی‌ها تغییر خواهد کرد و دهک به صدک تبدیل می‌شود. اما معنای این سخن چیست؟ اگر تا پیش از این جمعیت ایران به شکل دهک‌بندی طبقه‌بندی شده و میزان یارانه پرداختی بر اساس دهک هر خانوار تعیین می‌شد، قرار است به جای دسته‌بندی ده تایی در جامعه، جمعیت ایران به صد دسته طبقه‌بندی گردد.

از این رو دهک به صدک تبدیل می‌شود. به این ترتیب اگر هر دهک ۱۰ درصد از جمعیت ایران را در خود جای می‌داد، صدک یک درصد از جمعیت را در خود جای خواهد داد. دلیل این تصمیم، اما بر می‌شود به تلاش برای رصد بهتر و دقیق‌تر مردم از نظر مالی.

سخنگوی دولت درباره تغییرات پیش‌بینی شده گفته است: یارانه نه افزایش می‌یابد، نه شیوه پرداخت آن تغییر می‌کند و فقط شیوه دهک‌بندی به صدک‌بندی ارتقا می‌یابد. به گفته وی، به جای اینکه از نظر مالی در ۱۰ دهک باشد، هر دهک به ۱۰ دهک تقسیم می‌شود و این‌گونه به صورت دقیق و به صورت صدک تقسیم می‌شود.

در عین حال سیده طیبه حسینی، سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نیز در این باره به ایسنا گفته است: تا این لحظه خبری از تغییر در مبلغ یارانه یا یارانه‌بگیران نیست و فعلا برنامه‌ای در دستور کار قرار ندارد.

طبق آنچه سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کرده، تنها مسئله‌ای که پیش از این نیز در دستور کار قرار داشته، این بوده است که به جای دهک‌بندی، صدک بندی اتفاق خواهد افتاد؛ به این معنی که هر دهک خود به ۱۰ قسمت تقسیم خواهد شد و این مسئله نیز با هدف شناسایی بهتر در دستور کار قرار گرفته است.

مفهوم تغییر دسته‌بندی یا همان دهک‌بندی جامعه چیست؟

بر اساس آنچه دولت اعلام کرده در شرایط کنونی ۹ دهک از ۱۰ دهک در جامعه ایران یارانه دریافت می‌کنند. این بدان معناست که تنها ۱۰ درصد از مردم ایران به لحاظ طبقه‌بندی مالی، نیازی به دریافت یارانه ندارند و ۹۰ درصد از مردم کشور یارانه‌بگیر هستند. همان گونه که سخنگوی دولت گفته است قرار نیست در این راستا یارانه‌ی افزایش یابد، اما طبقه‌بندی با ضریب خطای پایین‌تر و رصد دقیق‌تر مالی مردم بدان معناست که شمار یارانه‌بگیران می‌تواند دستخوش تغییر شود و به عنوان مثال کسانی که در دهک نهم هستند، اما تفاوت جزئی با دهک ده دارند، با این تصمیم، مشمول قطع یارانه شوند.

بر اساس اعلام مقامات رسمی حدود ۷۸ میلیون نفر از ایرانیان یارانه‌بگیر هستند. برخی هم در صف بررسی و ثبت‌نام برای دریافت یارانه هستند. از سوی دیگر به گفته علی عسگری، سرپرست سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها بیش از هفت میلیون و ۷۰۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند که به این افراد یارانه ماهانه پرداخت می‌شود و یارانه دارو و نان هم اختصاص می‌یابد.

از ابتدای هفته جاری دهک‌های شش و هفت هم مشمول یارانه تشویقی شده‌اند که به این ترتیب تعداد کل مشمولان به ۶۱ میلیون نفر می‌رسد.

با اضافه شدن دهک‌های ششم و هفتم به طرح کالابرگ الکترونیک، حالا ۶۱ میلیون ایرانی مشمول یارانه تشویقی شده‌اند. پیشتر و در دولت قبل، محاسباتی که انجام شده بود خبر از این می‌داد که ۶۰ میلیون ایرانی باید سبد معیشتی دریافت کنند.

با این وصف به نظر می‌رسد با دقیق شدن شیوه‌ی بررسی وضعیت مالی خانوار‌ها گام اول برای تغییر در دهک‌بندی و فهرست مشمولان یارانه برداشته شود کما اینکه روزنامه نزدیک به دولت، همشهری نیز از احتمال حذف یارانه برخی از افرادی که در دهک‌های بالا قرار دارند، با تغییر شیوه طبقه ندی از دهک به صدک خبر داده است.

دولت حذف یارانه بگیران را کلید زد؟

چند روز پیش علیرضا عسگریان، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که تا آبان ماه دسته‌بندی درآمدی خانوار‌ها از «دهک» به «صدک» تغییر خواهد کرد که در این دسته‌بندی احتمال اضافه، حذف و تغییر میزان «یارانه» خانوار‌ها هم وجود دارد. عسگریان در ادامه توضیحات خود افزود: فرض کنید زمانی می‌گفتند دهک دهم درآمدی باید از دریافت یارانه حذف شود، اما از این پس اگر قرار است حذفی در آینده صورت بگیرد، به صورت «صدکی» است؛ مثلا می‌گویند سه صدک آخر حذف شود و یارانه نگیرد یا اگر قرار باشد کمک‌های ویژه‌ای ارایه شود هم از این روش استفاده می‌کنیم.

قبلا دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلا اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه‌ای به این دهک داده شود، می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک خیلی راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن خیلی بهتر است. او با بیان اینکه این طرح از ماه آینده اجرایی می‌شود، عنوان کرد: از این پس شاخص دیگر بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آن‌ها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و… لذا تمام حوزه و امور بانکی است. عسگریان همچنین داشتن خودرو را شاخص دیگری برای این دسته‌بندی عنوان کرد که در طرح صدک‌بندی خانوار‌های یارانه‌بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این خصوص گفت: البته داشتن خودرو از نظر تعداد و البته کیفیت و قیمت آن هم مهم است.

اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که این تغییرات در دسته‌بندی درآمد‌های خانوار‌ها چه تاثیری بر تعداد یارانه‌بگیران و میزان یارانه دریافتی‌شان دارد؟

هدف دولت از این تغییرات چیست؟

سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در واکنش به سخنان معاون تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد تغییر دسته‌بندی درآمدی خانوار‌ها از دهک به صدک به «اعتماد» گفت: دولت این روز‌ها با کمبود درآمد و افزایش هزینه‌ها روبه‌رو شده و سعی دارد تا هر دو موضوع را به گونه‌ای تنظیم کند، از یک سو سعی دارد تا درآمد‌های خود را از طریق دریافت مالیات و افزایش پایه‌های مالیاتی جدید بالا ببرد و از طرف دیگر با تغییر در دسته‌بندی درآمدی خانوار‌ها به دنبال کاهش هزینه‌هایش است و درصدد است تا تعداد یارانه‌بگیران را هم کاهش دهد.

این اقتصاددان با بیان اینکه اصل پرداخت یارانه به منظور توزیع عدالانه منابع در جامعه بود، افزود: البته در کنار این مساله بیشترین هدف کاهش هزینه‌های دولتی است و اینکه بتواند بودجه‌اش را هم تنظیم کند و در صورتی که دولت بتواند یارانه دهک‌هایی که نیاز چندانی به این یارانه ندارند را قطع کند باز هم یک گام به جلو است، اما متاسفانه به اندازه‌ای تعداد افراد فقیر در کشور رشد داشته که هنوز هم دهک‌های ۷ و ۸ نیازمند دریافت یارانه نقدی هستند.

صرفه‌جویی‌ها نباید به اتلاف منابع منجر شود

افقه تصریح کرد: در صورتی که دولت بتواند بر اساس اطلاعاتی که از حساب‌ها و تراکنش‌های بانکی افراد به دست آورده و شناسایی‌هایی که صورت داده است تعداد یارانه‌بگیران را کمتر کند به نوعی در هزینه‌های خود هم صرفه‌جویی می‌کند به شرط آنکه این صرفه‌جویی صرف اتلاف منابع به دلیل ناکارآمدی‌ها نشود و به نوعی این منابع به دهک‌های پایین جامعه پرداخت شود.

این کارشناس اقتصادی گفت: ضمن آنکه اگر دولت بخواهد با قطع یارانه‌های دو دهک ۷ و ۸ این منابع را صرف هزینه‌های جاری و عمرانی خود کند باز هم در جهت عدالت حرکت نکرده است. افقه در پاسخ به این پرسش که آیا این اقدام دولت باعث دقیق‌تر شدن پرداخت یارانه به مردم خواهد شد یا خیر، خاطرنشان کرد: بله، البته شرط این مساله درست و دقیق بودن آماری است که از دهک‌های مختلف به دست می‌آید، چراکه تاکنون دولت‌ها دوبار به سمت هدفمندی یارانه‌ها حرکت کرده‌اند یکی در دوره آقای احمدی‌نژاد و بعدی در دوره آقای روحانی که هر دو بار هم این مساله با شکست روبه‌رو شد که یکی از دلایل این شکست نیز نبود اطلاعات و آمار درست بود.

ضرورت دقت در آمار‌ها

او افزود: در صورتی که آمار‌ها درست نباشد عده‌ای که نیازمند این یارانه هستند، یارانه‌شان قطع می‌شود و افرادی هم که نیازی به دریافت یارانه ندارند، یارانه‌شان اضافه خواهد شد. این اقتصاددان در خصوص مبلغ یارانه دریافتی افراد نیز افزود: با توجه به تورم موجود که در محدوده ۴۰ درصدی است یعنی سالانه ۴۰ درصد قدرت خرید افراد افت می‌کند، این در حالی است که میزان یارانه‌ها ثابت مانده و البته بر اساس تجربه افزایش میزان یارانه‌ها هم تنها در سال‌های اول و دوم موثر است، اما هر چه که جلوتر می‌رویم (به دلیل تورم تراکمی که در هر سال با ۴۰ درصد تورم روبه‌رو می‌شویم و در دو سال مجموع این تورم به ۸۰ درصد می‌رسد) ثابت ماندن مبلغ یارانه‌ها به این معنی است که به‌رغم افزایش میزان یارانه‌ها باز هم قدرت خرید مردم کمتر می‌شود و فقر در جامعه گسترش پیدا می‌کند.

هزینه‌های دولت با پرداخت کوپن بیشتر می‌شد

این اقتصاددان در مورد اینکه چرا بین پرداخت یارانه نقدی و کوپن، پرداخت یارانه نقدی انتخاب شد نیز گفت: هر چند پرداخت کوپن به نفع دولت بود و کالا‌های خاصی که توان تامین آن را داشت به مردم ارایه می‌داد، اما به نظر می‌رسد که به لحاظ مشکلات اداری و اجرایی از این موضوع منصرف شده است و همچنان پرداخت‌های نقدی را مدنظر دارد ضمن آنکه ارایه کالا‌های کوپنی با نرخ شهریور ۱۴۰۰ هم با وجود این میزان تورم شدنی نبود و به دلیل آنکه هزینه‌های دولت بیشتر می‌شد از این موضوع منصرف شد.

افزایش تورم و افت رفاه اجتماعی

میثم رادپور، کارشناس اقتصادی نیز در مورد تغییر «یارانه» خانوار‌ها معتقد است؛ دولت درصدد دقت بیشتری در این زمینه شده و آن هم به دلیل کسری بودجه‌ای است که دارد و اینکه دولت منبع جدید درآمدی ندارد و هزینه‌های ثابتی دارد که هر روز با رشد تورم بیشتر هم می‌شود پس سعی بر این دارد تا هزینه‌های خود را به صورت مستقیم و غیرمستقیم کاهش دهد. رادپور در ادامه به «اعتماد» گفت: متاسفانه دو اتفاقی که همزمان در اقتصاد ایران رخ داده، افزایش تورم همراه با افت رفاه اجتماعی است که هر روز شکاف طبقاتی را هم بیشتر کرده است. این اقتصاددان ادامه داد: طبیعتا دولت باید برای اینکه در پرداخت یارانه‌ها دقت بیشتری به خرج دهد به حساب‌های بانکی افراد هم سرکشی کند و این اقدام دولت هم کاملا منطقی است. در مورد دریافت مالیات هم همین کار را انجام می‌دهد و در همه جای دنیا هم این موضوع را چک می‌کنند.

رادپور گفت: حذف افرادی هم که نیازی به یارانه نقدی ندارند بسیار معقول است، چراکه پرداخت‌های اضافه یارانه باری بر دوش دولت است؛ اما به هر حال هر طور هم که تحقیق و بررسی صورت گیرد باز هم باید درصدی از خطا را برای این مساله متصور شد و این اقدام دولت به این معنی است که همچنان این خطا بالاست و باید تنها گروهی که نیازمندان واقعی جامعه هستند، شناسایی شوند.

دولت چاره‌ای جز کاهش هزینه‌های خود ندارد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دولت هم تحت فشار است، افزود: این نیاز که باید هزینه‌های دولت کمتر شود وجود دارد، ضمن آنکه دولت قادر نیست حقوق کارمندانش را کم یا پرداخت‌های پیمانکاران و بازنشستگان را محدود کند پس می‌بینیم که دولت نمی‌تواند به سایر هزینه‌ها چندان ورودی داشته باشد و یکی از قابل دسترس‌ترین هزینه‌هایی که قابل کاهش است، تغییرات در دسته‌بندی یارانه‌هاست. رادپور در مورد انتخاب یارانه نقدی به جای کوپن نیز تصریح کرد: پرداخت یارانه گزینه بهتری نسبت به کوپن بود، چراکه برای کوپن هم شاهد بازار سیاه بودیم و هزینه‌های بیشتری هم برای دو طرف به دنبال داشت، افرادی هم بودند که ترجیح می‌دادند کوپن‌های خود را به وجه نقد تبدیل کنند و اینکه به سلیقه افراد هم احترام گذاشته می‌شود و دیگر اجباری در تهیه یک کالای خاص برای افراد وجود ندارد.

چرا رفاه مردم کمتر شده است؟

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: باید به این موضوع توجه شود که چرا رفاه در جامعه کمتر و سبد مصرفی کالا و خدمات افراد محدودتر و قدرت خریدشان کمتر شده این در حالی است که اگر حقوق و دستمزد همسو با تورم رشد می‌کرد با همان میزان درآمد افراد قادر به خرید خودرو و مسکن هم بودند، اما در حال حاضر شاهد آنیم که افراد با وجودی که شاغل هستند، اما توان کافی برای خرید کالا و خدمات مورد نیازشان را ندارند. او افزود: تجمیع هر ساله تورم به معنی کاهش تولید در کشور است و درآمد افراد و قدرت خریدشان هم کمتر شده است و می‌بینیم که سه‌چهارم دهک‌های درآمدی قدرت خریدشان افت شدیدی داشته است و در مقابل توان پرداخت دولت هم کمتر شده و بدهکارتر از قبل هم شده است و برای اینکه بتواند قدرت خرید دهک‌های پایین‌تر را افزایش دهد نیازمند این بازنگری در دهک‌های مختلف است. رادپور تصریح کرد: مشکل اساسی کسری بودجه و تورم موجود است و دولت هم برای اینکه بتواند حجم نقدینگی و تورم موجود را کنترل کند با این روش درصدد کنترل کسری بودجه‌اش شده و تمایلی هم به افزایش مبلغ یارانه‌ها ندارد و با این سیاستی که در پیش گرفته، سعی دارد میزان تورم را به صفر برساند.

از کجا بفهمیم کدام دهک هستیم

درحال حاضر خرید کالابرگ الکترونیکی از طریق کارت بانکی و نصب اپلیکیشن شما به نشانی https://shoma.sfara.ir  برای خانوارهای مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی صورت می‌گیرد اما به دنبال مکاتبه مسئولان وزارت رفاه با برخی از فروشگاه‌های اینترنتی امکان خرید آنلاین از «اسنپ‌مارکت» فراهم شده و تنها فروشگاه اینترنتی در سراسر کشور که به طرح کالابرگ الکترونیکی متصل شده، اسنپ مارکت است.

خانوارها در صورت تمایل می‌توانند خرید خود را از اسنپ مارکت نیز دنبال کنند که به این منظور ابتدا لازم است اپلیکیشن اسنپ مارکت را روی تلفن همراه خود نصب کرده و سپس با ورود به اپلیکیشن، کالاهای مورد نیاز خود را انتخاب و به سبد خرید اضافه کنند. بعد از اتمام خرید، در مرحله واریز وجه حتما گزینه «استفاده از کالابرگ» را انتخاب کنند.در این مرحله، رمز یکبار مصرف ۸ رقمی را باید دریافت و از طریق آن خرید خود را تکمیل کنند. جهت دریافت این رمز می‌توانند اپلیکیشن شما (شبکه ملی اعتبار) را نیز روی گوشی خود نصب یا کد پیامکی USSD ارسال شده توسط شماره #۱۴۶۳*۵۰۰* را وارد کنند.پس از انجام این مراحل، از اعتبار کالابرگ الکترونیکی که همان اعتبار یارانه دریافتی است استفاده کرده‌اند.