پدیده خطرناک «مانسون» در ایران | هشدار بارش تابستانی

سازمان هواشناسی با پیش بینی بروز ناپایداری‌های شدید فصلی (پدیده مانسون یا  مونسون ) و رشد ابرهای همرفتی، برای برخی مناطق کشور هشدار سطح نارنجی صادر کرد.

به گزارش عرشه آنلاین بارش مونسون به بادهای فصلی گفته می‌شود که به دلیل افزایش گرمای زمین و تغییر اقلیم بخش‌هایی از نیمه جنوبی کشور را در بر می‌گیرد

بارش مونسون از اواخر خرداد شروع می‌شود و همزمان با بادهای ۱۲۰ روزه در سیستان و بلوچستان فعالیت آن ادامه دارد. بارش مونسون به دلیل خشکسالی اتفاق می‌افتد و با ایجاد ابرهای جوششی کم ضخامت‌تر، طوفان گرد و خاک و افزایش نسبی دما پدید می‌آید.

دلیل شکل‌گیری این پدیده اثر دینامیکی هواست. در فصل تابستان ایران در شرایط پرفشار قرار می‌گیرد و این حالت از صعود هوا جلوگیری می‌کند، به همین دلیل در مناطقی مانند بندرعباس و چابهار هوا شرجی می‌شود، اما بارشی رخ نمی‌دهد. بعضی سال‌ها شرایط دینامیکی جو تغییر پیدا می‌کند و از حالت پرفشار عقب‌نشینی می‌کند؛ در این هنگام هوا حالت صعودی پیدا می‌کند و باران تابستانی موسمی رخ می‌دهد. البته نمی‌توان گفت که باران موسمی در ایران غیرمنتظره است، بلکه جزو ویژگی‌های اقلیمی جنوب شرق ایران و سواحل دریای عمان به‌شمار می‌رود. باران موسمی از دریای عمان نشات می‌گیرد و از رطوبت مطلوبی برخوردار است. در صورتی که شرایط اتمسفر مناسب باشد، بارش‌ها تا تهران و نواحی شمال ایران نیز ادامه پیدا می‌کند..

مونسون یا موسمی چگونه پدیده‌ای است؟

هر ساله حول و حوش اواسط ماه می‌میلادی، الگوی جریان هوا در بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا تقریباً به شکلی ناگهانی تغییر می‌یابد. این تغییر الگوی جریان هوا به شکل پلکانی از جنوب شرق آسیا آغاز می‌شود و ظرف مدتی حدود دو ماه از جنوب شرق آسیا تا مرز‌های شرقی و شمالی پاکستان گسترش می‌یابد. این درحالی است که بخش‌های جنوبی پاکستان و جنوب شرق ایران هیچ گاه در محدوده اصلی جریان موسمی قرار نمی‌گیرند. با تغییر الگوی جریان هوا، جریانات جنوبی مرطوب با منشأ اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، حجم عظیمی از رطوبت را به مناطق جنوبی آسیا تزریق می‌کنند. تسلط جریانات جنوبی بسیار مرطوب به همراه گرمای محسوس زیاد فلات تبت، سبب شکل‌گیری یک تیپ اقلیمی بسیار منحصربه فرد و پیچیده موسوم به «موسمی تابستانه» در محدوده جنوب، جنوب شرق و شرق آسیا می‌شود. این سامانه اقلیمی پیچیده که از این پس آن را «موسمی تابستانه آسیایی» می‌نامیم در حد فاصل ماه می‌تا پایان ماه سپتامبر (اردیبهشت تا شهریور) روی منطقه تسلط می‌یابد. بارش‌های بسیار سنگین و ممتد از مهم‌ترین مشخصه‌های موسمی تابستانه آسیایی است.

شدت بارش‌ها در برخی مناطق به گونه‌ای است که بالاترین رکورد‌های بارش سالانه، فصلی و ماهانه دنیا در جنوب آسیا به ثبت رسیده است. حجم عظیم رطوبت انتقال یافته به جنوب آسیا، این امکان را فراهم کرده که در منتهاالیه شمال شرق شبه قاره هند هرساله تنها ظرف چند ماه بارشی حدود ۱۲ متر به ثبت برسد و رکورد مطلق جهانی بارش سالانه با مقادیر ۲۵ و ۲۶ متر از آن ایستگاه‌های ماسینرام و چراپونچی هند شود. چنین الگویی از بارش سبب شده است فرهنگ و اقتصاد جنوب آسیا به شدت از اقلیم موسمی تابستانه تاثیر بپذیرد، به گونه‌ای که در مسیر و مصب رودخانه گنگ و بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا، نوع سکونت به شکلی که در دیگر مناطق جهان مرسوم است وجود ندارد.

از نظر فیزیکی با توجه به این که میزان جذب رطوبت در هوا تابعی از دماست بنابراین، در دما‌های بالا و در دوره گرم سال به دلیل ظرفیت رطوبتی بالای هوا، در صورت تغذیه رطوبتی مناسب و رسیدن هوا به سطح تراکم و اشباع، ما شاهد وقوع بارش‌های سنگین و رگباری خواهیم بود. به همین علت، بارش‌های تابستانه در مناطق داخلی فلات ایران، صرف نظر از این که رطوبت بارش‌ها از کدام دریا تامین شده باشد، سنگین، رگباری و سیل آساست. در شرایط نرمال هم به دلیل نبود رطوبت کافی و همچنین استقرار نوعی از سامانه جوی موسوم به پرفشار جنب حاره، در بخش‌های داخلی ایران امکان صعود هوا و تشکیل ابر‌ها در طول فصل تابستان وجود ندارد