چه کسی فردا رییس جمهور ترکیه می شود؟

دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در حالی فردا (یکشنبه)‌ برگزار می‌شود که اردوغان دور اول را با پیشتازی پنج درصدی از رقیب خود به پایان رساند؛ اما این پایان راه قلیچداراوغلو نیست.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه فردا برای دومین بار با کمال قلیچداراوغلو، رهبر اپوزیسیون ترکیه بر سر مقام ریاست‌جمهوری رقابت خواهد کرد و این در حالی است که نظرسنجی‌های پیش از انتخابات از پیشتازی اردوغان خبر می‌دهند.

اردوغان در اکثر نظرسنجی‌ها با اختلافی تک‌رقمی، از قلیچداراوغلو جلوتر است. نظرسنجی توسط مؤسسه «کندا» پیش‌بینی کرده که ۵۳.۴ درصد از مردم ترکیه از اردوغان و ۴۶.۶ درصد از آنان از قلیچداراوغلو حمایت خواهند کرد. رئیس‌جمهوری ترکیه در نظرسنجی مؤسسه «ساروس» هم چهار درصد از رقیبش جلوتر است. بااین‌حال، باتوجه‌به نتیجه غیرمنتظره دور اول انتخابات، اعتبار نظرسنجی‌ها در ترکیه خدشه‌دار شده است؛ بیشتر مؤسسات نظرسنجی نتوانستند در دور اول پیش‌بینی کنند که انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد. بسیاری از این نظرسنجی‌ها در آستانه دور اول انتخابات در ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت) اردوغان را پیروز انتخابات می‌دانستند.

بااین‌حال، باتوجه‌به اینکه عملکرد اردوغان در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه حدود پنج درصد بهتر از رقیب اصلی‌اش بود، انتظار می‌رود که او برای یک دوره پنج‌ساله دیگر در مقام خود پابرجا بماند.

در عین حال، قلیچداراوغلو هنوز می‌تواند اردوغان را به زیر بکشد، اما راه دشواری در پیش دارد. مهم‌ترین کاری که او باید برای پیروزی در انتخابات انجام دهد، این است که رأی‌دهندگانی را که هنوز گزینه موردنظر خود را انتخاب نکرده‌اند، با خود همراه کند. نظرسنجی المانیتور - پرمیس نشان داد که حدود ۱۵ درصد از مردم ترکیه هنوز تصمیمشان را نگرفته‌اند و دیگر نظرسنجی‌ها حدود هشت درصد آرا را به این افراد اختصاص دادند.

 رأی کلیدی کُردها

یکی دیگر از عوامل مهم برای پیروزی قلیچداراوغلو این است که حمایت کردها را که در دور اول از آن بهره برد، حفظ کند. این رهبر اپوزیسیون در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه حدود ۸۰ درصد از آرای مناطق کردنشین جنوب شرق این کشور را به خود اختصاص داد؛ اما ائتلاف قلیچداراوغلو با یک سیاستمدار راست افراطی در هفته گذشته این احتمال را مطرح کرد که کردها در این دور از انتخابات از او روی بگردانند. بااین‌حال، حزب دموکراتیک خلق‌ها پنجشنبه اعلام کرد که همچنان از قلیچداراوغلو حمایت خواهد کرد؛ این حزب بزرگ‌ترین حزب کردهای ترکیه بوده و هوادارانش را به شرکت در انتخابات و حمایت از قلیچداراوغلو دعوت کرده است.

صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر برجسته کرد که در حصر است، در روز جمعه با ارسال پیامی در توییتر، از کردها خواست به قلیچداراوغلو رأی بدهند.

پیروزی غیرمنتظره جریان راست افراطی در انتخابات ۱۴ مه باعث شد تا قلیچداراوغلو از رویکرد وحدت‌ساز خود فاصله گرفته و تندروی بیشتری را چاشنی لحنش کند. او همچنین با «امیت اوزداغ» رئیس حزب ظفر ترکیه و سیاستمدار راست افراطی وارد ائتلاف شد تا آرای ملی‌گراهایی را که در دور اول به جریان راست افراطی رأی داده بودند، از آن خود کند.

در انتخابات ۱۴ مه سه نامزد با هم رقابت کردند؛ رجب طیب اردوغان، کمال قلیچداراوغلو و سینان اوغان که بیش از پنج درصد آرا را به خود اختصاص داد. اوغان اخیراً اعلام کرد که از اردوغان حمایت خواهد کرد. اما ازآنجاکه منبع اصلی آرای اوغان، شخص امیت اوزداغ است، مشخص نیست این حمایت تا چه حد به اردوغان کمک خواهد کرد. حزب ظفر در انتخابات پارلمانی بیش از دو درصد آرا را به خود اختصاص داد.

اردوغان علاوه بر برتری پنج درصدی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، توانست ائتلاف انتخاباتی متبوعش را در پارلمان به اکثریت برساند. اردوغان که حالا اکثریت پارلمان را در دست دارد، تبلیغات خود در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری را حول محور «ثبات» چیده است. او می‌گوید اگر اپوزیسیون در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود، با توجه به اینکه کنترل پارلمان در دست متحدان اردوغان است، روند تصمیم‌گیری دشوار خواهد شد؛ ‌آن هم در این دوران که ترکیه با یکی از جدی‌ترین بحران‌های مالی روبرو بوده و بهای زندگی در این کشور افزایش یافته است.

اپوزیسیون اما مشکلات مالی ترکیه را از چشم اردوغان و نحوه مدیریت اقتصادی او و همچنین کاهش قدرت نهادهای قضایی در دوره رهبری اردوغان بر نظام سیاسی ترکیه می‌بیند که بر ریاست‌جمهوری استوار است.

وعده اصلی ائتلاف اپوزیسیون اصلی ترکیه، یعنی «ائتلاف ملت»، این بوده که نظام سیاسی ترکیه را دوباره به یک نظام پارلمانی تغییر دهند. اما پس از آنکه اپوزیسیون از کسب اکثریت پارلمان بازماند، و از آنجا که برای اعمال تغییرات وعده‌داده‌شده به موافقت پارلمان نیاز دارد، قلیچداراوغلو تغییر موضع داده و می‌گوید که کنترل پارلمان و مقام ریاست‌جمهوری باید در دست دو دسته متفاوت باشد تا توازن قدرت برقرار گردد.

پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری فردا، با چالش‌های فراوانی روبرو است. داده‌های رسمی که پنجشنبه منتشر شد نشان می‌دهند که ذخایر خالص خارجی بانک مرکزی ترکیه برای نخستین بار از سال ۲۰۰۲ به زیر صفر رسیده است. مخالفان دولت می‌گویند که بانک مرکزی ترکیه با نفوذ اردوغان وادار شد دارایی‌های فارکس خود را به فروش بگذارد تا با تزریق نامحسوس ارزهای پرمبادله، سقوط تاریخی ارزش لیر را مهار کند.

ترکیه که فردا برای نخستین بار در تاریخ خود دور دوم انتخابات را برگزار خواهد کرد، یکی از بالاترین آمار مشارکت در انتخابات در جهان را دارد و میزان مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمان ترکیه در ۱۴ مه نزدیک به ۸۸ درصد بود. بر اساس داده‌های جهانی، معمولا میزان مشارکت دور دوم انتخابات کمتر از دور اول خواهد بود؛ اما مشارکت شهروندان خارج از ترکیه در انتخابات که از ۲۰ تا ۲۴ مه برگزار شد، حتی از نرخ مشارکت آنها در دور اول انتخابات هم بیشتر بود.

اردوغان و قلیچداراوغلو امروز هم به تبلیغات ادامه خواهند داد. اردوغان قرار است در محله‌های مختلف استانبول حاضر شده و خانه‌به‌خانه با مردم صحبت کند. قلیچداراوغلو هم قصد دارد با خانواده‌های کم‌درآمد آنکارا دیدار داشته باشد. هردو نامزد بعد از دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در ۱۴ مه، رفته‌رفته فعالیت‌های تبلیغاتی خود را کاهش داده‌اند.

در این دور از انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه بیش از ۶۴ میلیون تن واجد شرایط رای‌دهی در ۱۹۲ هزار مرکز رای‌گیری هستند، از جمله شش میلیون تن که در دور اول انتخابات رای اولی محسوب می‌شدند. همچنین ۳.۴ میلیون رای‌دهنده واجد شرایط در خارج از ترکیه حضور دارند که از ۲۰ تا ۲۴ مه آرای خود را به صندوق انداختند.

مراکز رای‌گیری ترکیه فردا رأس ساعت ۸ صبح به وقت ترکیه (۸:۳۰ به وقت تهران) آماده حضور رای‌دهندگان خواهند بود و رای‌گیری تا ساعت ۱۷ ادامه خواهد داشت؛ البته اگر تمدید نشود. فروش نوشیدنی‌های الکلی در روز انتخابات ممنوع اعلام شده است.

بر اساس قوانین انتخابات، گزارش خبری و پیش‌بینی درباره آرای انتخابات تا ساعت ۱۸ ممنوع است و رسانه‌ها تنها از ساعت ۲۱ حق گزارش درباره نتیجه انتخابات را خواهند داشت.

با این حال، احتمال دارد که هیئت عالی انتخابات ترکیه به رسانه‌ها اجازه دهد که زودتر از موعد اعلام‌شده شروع به گزارش درباره نتایج کنند. همچین انتظار می‌رود که با توجه به سادگی فرایند رای‌گیری و حضور تنها دو نامزد، شمارش آرای انتخابات فردا زودتر از انتخابات ۱۴ مه به پایان برسد.