کاهش نرخ بهره بین بانکی و افزایش نرخ سپرده بانک‌ها

در عملیات بازار باز هفته منتهی به ۲۹ آبان، تقاضای بانک‌ها برای نقدینگی به ۱۳۴.۵۷ همت (هزار میلیارد تومان) رسید که به نسبت به هفته پیش از آن کاهش ۷.۸۷ هزار میلیارد تومانی داشت. از طرفی، بانک مرکزی منابعی با ارزش ۱۱۸.۸۶ هزار میلیارد تومان را به بانک‌ها تزریق کرد که نسبت به هفته قبل، ۴۰ میلیارد تومان کاهش داشت که ۱۱۹.۴۲ هزار میلیارد تومان از قراردادها سررسید شدند 

در سمت اعتبارگیری قاعده‌مند، در سقف کریدور نرخ بهره ۲۴ درصد، تغییری رخ نداد و در مجموع، همه این عوامل باعث شد تا نرخ بهره بین بانکی، با کاهش ۰.۰۳ واحد درصدی برابر با ۲۳.۶ درصد باشد.

در انتهای تابستان و اوایل مهر ۱۴۰۲، شاهد انقباض‌های شدید در سیاست پولی بودیم. انقباض پولی در انتهای تابستان می‌تواند برای کاهش اثر رشد پایه پولی از محل‌های دیگر باشد. بنابراین، با وجود اینکه در عملیات بازار باز شدت انقباض بالا بود، با این حال برخلاف انقباض‌های قبلی، افزایش شدیدی در نرخ بهره بین بانکی مشاهده نشد. اما در اواخر مهرماه با کاهش انقباض‌های پولی، نرخ بهره بین بانکی روند نزولی خفیفی داشت که به نظر می‌رسد این مسیر ادامه دار باشد. 

با وجود روند نزولی نرخ بهره بین بانکی، سیاست کنترل ترازنامه باعث شده تا نرخ تامین مالی در اقتصاد به شدت افزایش یابد که در نهایت منجر به افزایش نرخ سپرده بانکی، به ویژه برای سپرده‌های بزرگ، شده است. 

تفاوت نرخ بهره بانکی و بین بانکی

نرخ بهره بانکی و بین بانکی هر دو هزینه استقراض وام است با این تفاوت که نرخ بهره بین بانکی زمانی اعمال می‌شود که بانک‌ها از یکدیگر وام می‌گیرند. نرخ بهره بین بانکی می‌تواند در دیگر بازارها تاثیرگذار باشد بنابراین در این مقاله قصد داریم در خصوص بررسی تفاوت و تاثیر این دو نرخ بر یکدیگر بپردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. 

چرا بانک‌ها از یکدیگر وام می‌گیرند؟

تعادل در ایجاد نقدینگی از جمله مهم‌ترین علل وام‌گیری بانک‌ها از یکدیگر است. بانک‌ها طبق قانون موظف هستند تا میزان مشخصی موجودی نقد داشته باشند که به آن «ذخیره اجباری» گفته می‌شود.

به بیان دیگر بانک‌ها باید روزانه حساب خود را کنترل و به تعادل برسانند و در صورت مواجه با کمبود یا مازاد نقدینگی می‌توانند با دیگر بانک‌ها تبادل داشته باشند.

بانک‌هایی که با کسری نقدینگی مواجه می‌شوند به جای مراجعه به بانک مرکزی می‌توانند از دیگر بانک‌ها استقراض کنند. مدت زمان این استقراض از یک روز تا یک هفته می‌تواند متغیر باشد. این نرخ به نام‌های دیگری همچون «نرخ شبانه» و «نرخ یک شبه» هم شناخته می‌شود.

با توجه به وضعیت اقتصادی این نرخ تعیین می‌گردد. زمانی که این نرخ به صورت دستوری در سطح پایین نگه داشته شود، می‌تواند منجر به برهم زدن تعادل در عرضه و تقاضا گردد. مزایای بهره‌مندی از وام‌های بین بانکی علاوه بر ایجاد نقدینگی، کنترل تورم است. در زمان تورم، بانک مرکزی با افزایش نرخ سود بین بانکی باعث کاهش استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی می‌شود. این کار در نهایت منجر به کاهش عرضه پول و مهار تورم خواهد شد.

افزایش یا کاهش سود بین بانکی از سوی بانک مرکزی یک سیگنال برای سرمایه‌گذاران است تا بدانند بانک مرکزی سیاست انبساطی یا انقباضی در آینده خواهد داشت.

تفاوت نرخ بهره بانکی و نرخ بهره بین بانکی

نرخ بهره بانکی همان نرخی است که مردم جهت دریافت وام از بانک پرداخت می‌شود. این نرخ توسط بانک مرکزی تعیین و اعلام می‌گردد. بانک مرکزی براساس سیاست پولی در زمان رکود و تورم سیاست انبساطی و انقباضی را جهت کنترل وضعیت بازار اعمال می‌کنند.

در مقابل نرخ بهره، نرخ بهره بین بانکی وجود دارد. در نرخ بهره بین بانکی، بانک‌ها به یکدیگر وام می‌دهند و نرخی را به عنوان بهره وام در نظر می‌گیرند. نرخ بهره بین بانکی می‌تواند بر نرخ بهره بانکی، تورم، رکود و دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری تاثیرگذار است.

زمانی که نرخ بهره بین بانکی در مدت طولانی روند صعودی می‌گیرد، نرخ بهره بانکی نیز تحت تاثیر آن افزایش می‌یابد. همچنین در زمانی که نرخ بهره بین بانکی کاهش می‌یابد، سرمایه‌گذاران انتظار دارند تا روند بورس صعودی شود. بنابراین یکی از تفاوت‌های نرخ بهره بانکی و نرخ بهره بین بانکی در تاثیرگذاری آن و همچنین تفاوت در وام‌دهنده و وام‌گیرنده است.

تاثیر نرخ بهره بین بانکی بر نرخ بهره بانکی

زمانی که بانک مرکزی نرخ سود بین بانکی را تغییر می‌دهد، در مدت زمان کوتاهی نرخ سپرده‌های بانکی هم تغییر می‌کند. با افزایش نرخ بهره بین بانکی، بانک‌ها با افزایش نرخ سپرده سعی در جذب سرمایه و به نوعی قرض گیری از مردم می‌کنند. با افزایش این نرخ سرمایه گذاری در بانک جذاب می‌شود. بنابراین بازارهای دیگر با رکود مواجه می‌شوند.

سرعت تاثیرپذیری نرخ سود بین بانکی به نرخ سپرده بانکی در ایران کم است اما به مرور زمان با بالا رفتن نرخ سود بین بانکی، نرخ سپرده ها نیز افزایش می‌یابد.با توجه به اینکه با نرخ بهره بانکی و نرخ بهره بین بانکی بیشتر آشنا شده‌اید به نظر شما بهتر است بانک مرکزی در شرایط فعلی اقتصادی چه سیاستی را اتخاذ کند؟