شناسایی ۵۰ شغل جدید

مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی با عنوان «مشاغل فردا: بازنمایی فرصت ها در اقتصاد جدید»، به «جعبه سیاه» اشتغال‌زایی جدید نگاهی عمیق دارد، توجه اشتغال به مشاغل نوظهور آینده، دلایل این تغییر و مهارت های لازم این حرفه ها را بررسی می‌کند. تحلیل ارائه شده در این گزارش مبتنی بر معیارهای نوینی است که توسط مجمع جهانی اقتصاد، در پلتفرم آن برای اقتصاد و جامعه جدید و متخصصان علم داده تالیف شده است. این گزارش با کمک این همکاری ها بینشی در مورد فرصت های نوظهور برای اشتغال در سراسر اقتصاد جهانی و همچنین جزئیات منحصر به فردی در مورد مجموعه مهارت های لازم برای بهره وری از این فرصت ها ارائه می دهد.«مشاغل فردا: بازنمایی فرصت در اقتصاد جدید»، هفت خوشه اصلی حرفه‌ای را با چشم اندازهای نوظهور در آینده کار مشخص می کند که داده‌ها و هوش مصنوعی، اقتصاد مراقبت، اقتصاد سبز، مهندسی و رایانش ابری، مردم و فرهنگ، توسعه محصولات و همچنین فروش، بازاریابی و محتواست. در مجموع، این حرفه ها قرار است در سه سال آینده ۱.۶ میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد کنند.

همچنین از سوی دیگر، در اواخر سال ۱۳۹۸ با ظهور همه گیری بیماری کرونا توجه به فناوری های جدید در قالب فضای مجازی باعث شد که روش های انجام کار و مهارت های مورد نیاز آن و البته روش های مهارت آموزی تغییر کند و سرعت به کارگیری فناوری هایی نوظهور بیشتر شود.

یکی از این حوزه‌ها، حوزه فناوری اطلاعات است که هم‌زمان با فراگیری شبکه ها و فضای مجازی طرفداران خوبی پیدا کرده است. در همین راستا معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات نیز همگام با این تحول، طرح‌هایی مانند تولید گوشی تلفن همراه، بومی‌سازی تجهیزات شبکه و پیوست فناوری، طرح کریدور فاوا، حمایت از آموزش مجازی، حمایت از توسعه صادرات فاوا، توسعه فناوری‌های نوین و طراحی و پیاده‌سازی ابررایانه سیمرغ را در دستور کار خود قرار داد.

طبق گفته «ستار هاشمی» معاون وزیر ارتباطات، «تدوین برنامه مدون برای توسعه این فناوری‌ها در کشور امری ضروری است».

معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات باهدف شناخت و بررسی وضعیت فعلی فناوری‌های نوین در کشور، انجام مطالعات تطبیقی در سایر کشورهای جهان و همچنین آینده پژوهی و تدوین نقشه راه و برنامه عملیاتی برای رسیدن به وضعیت مطلوب این فناوری‌ها، اقدامات و پروژه‌های پژوهشی و عملیاتی را با تمرکز بر دو فناوری اینترنت اشیا و هوش مصنوعی در دستور کار قرار داده است.

برای آشنایی با مشاغل کار جدید و ورود به بازار کار، مهارت‌آموزی باید مورد توجه قرار گیرد و یک قدم جلوتر از تحولات قدم بردارد و حتی می تواند با نوآوری، آینده و فناوری های آینده را بسازد.

در همین راستا نهادهای آموزشی با توجه به سرعت روز افزون تغییرات، وظیفه دارند علاوه بر مهارت‌های مورد نیاز امروز بازار کار مهارت‌های مورد نیاز آینده را پیش بینی و نیروی کار را برای ایفای نقش موثرتر در آینده آماده کنند.در این راستا سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور رویکرد شناسایی مشاغل نوین و اعمال تغییرات در فرایندها، روش ها، محتواها و غیره را در جهت سازگاری با تحولات فناوری در دستور کار خود دارد.

شناسایی ۵۰ شغل جدید

طبق گفته مدیرکل دفتر پژوهش، طرح و برنامه ریزی درسی سازمان فنی و حرفه‌ای کشور، با بهره مندی از مطالعات آینده پژوهی مشاغل در سطح بین المللی، ۵۰ شغل درحال ظهور و شایستگی های مورد نیاز برای آنها شناسایی شده است که به زودی استانداردهای شایستگی آنها تدوین می‌شود.

«اصغر فیضی» گفت: این مطالعه ها برای ایجاد مشاغل جدید در حوزه های مختلف از جمله انقلاب چهارم صنعتی، اینترنت اشیا، دیجیتال، فناوری اطلاعات، امنیت اطلاعات، هوش مصنوعی، مدل سازی اطلاعات، اینترنت اشیا، مهندسی معکوس مکانیک و سایر مشاغل است.

مدیرکل دفتر پژوهش، طرح و برنامه ریزی درسی سازمان فنی و حرفه ای کشور با اشاره به ایجاد مشاغل جدید اضافه می کند: مهارت آموزی باید متناسب با نیاز بازار کار و اقتصاد جهانی و پاسخگوی تحولات پیرامونی بویژه فناوری باشد. تا با داشتن مهارت های به روز، آینده شغلی افراد تضمین شود. علاوه بر مزایای اقتصادی و اجتماعی، مهارت‌آموزی منجر به نوآوری و ایجاد انواع جدید مشاغل در بازار کار می شود.

این مقام مسوول معتقد است که امروزه پیش بینی آینده کار یکی از مهیج ترین و دشوارترین زمینه های تحقیق در زمینه مهارت آموزی است و پیامدهای تغییر تقاضا برای مهارت های خاص در سیستم های آموزشی بسیار زیاد است. پیش بینی برای تعیین تقاضای متغیر مهارت های آینده یکی از عناصر کلیدی در آماده سازی نیروی انسانی توانمند برای توسعه است.

فیضی با اشاره به توسعه کارگیری فناوری ها می گوید: همگام با فناوری ها باید مهارت ها نیز ارتقا یابد.

تدوین استانداردهای شغلی جدید

مدیرکل دفتر پژوهش، طرح و برنامه ریزی درسی سازمان فنی و حرفه‌ای کشور با بیان اینکه تدوین استانداردها در مسیر حرفه ای مشاغل کمک شایانی می کند، اضافه‌کرد: در روزهایی که بسیاری از کشورها به اهمیت مهارت آموزی و داشتن نیروی های توانمند تاکید می کنند، برای رقابت جهانی و پاسخ به نیاز بازار کار باید سیستم های آموزشی جدید را جایگزین کنیم.

وی ادامه‌داد: مجمع جهانی اقتصاد اعلام کرده که شکاف مهارت در جهت‌های مختلف نیروی انسانی، بازار کار و اقتصاد وجود دارد که اگر از الان به فعالیت در این موارد شروع کنیم تا سال ۲۰۳۰ به ۶.۵ تریلیون دلار افزایش ناخالص داخلی در جهان دست خواهیم یافت.

فیضی خاطرنشان‌کرد: اقتصادهایی که شکاف بیشتری در مهارت نیروی انسانی و نیاز بازار کار دارند بیشتر از این مهارت زایی بهره مند می‌شوند و اگر به اندازه کافی به مهارت، آموزش و مشاغل کشور اهمیت بدهیم نتایج درخشانی کسب خواهیم کرد.

طبق گفته این مقام مسوول، باید مهارت‌های جدید به مهارت‌های قبلی اضافه شود، از این رو لزوم تدوین این استانداردها از قبل بوده و از سال ۱۳۹۶ با تصویب قانون نظام جامع آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی مورد تاکید قرار گرفته است.

جایگاه نوآوری باز در مشاغل آینده

جایگاه نوآوری باز در مشاغل آینده از سوی نهادهای مختلف علمی و آموزشی مورد توجه قرار گرفته است و در این باره نشستی در شهریورماه امسال از سوی معاونت آموزش و کارآفرینی جهاددانشگاهی برگزار و در آن بر این نتیجه که همه کسب‌وکارها به نوآوری باز نیاز دارند تاکید شد.

«حسین بختیاری» متخصص فناوری و فعال در حوزه نوآوری باز و توسعه کسب و کار می‌گوید: تعاریف مختلف درزمینه خلاقیت، نوآوری و اختراع وجود دارد. خلاقیت فرآیندی فکری است که به ایده می‌انجامد و نوآوری درواقع پیاده ساختن ایده ناشی از خلاقیت هست که به‌صورت یک محصول یا خدمت تازه شود.

به گفته وی، نوآوری فراتر از آن است و به معنای معرفی محصولی تازه است که با ابداع و عرضه انجام می‌شود و دارای ارزش اقتصادی است. نوآوری چالشی را رفع می‌کند که در واقع در کسب‌وکار خود را نشان می‌دهد.

بختیاری، نوآوری را یک فرآیند می داند و معتقد است که کسب‌وکارها بر اساس نوآوری متحول می‌شوند و این موضوع یک‌شبه و اتفاقی رخ نمی‌دهد.

این کارشناس به برخی ویژگی‌های مشاغل آینده پرداخته و می‌افزاید: مشاغل آینده تکرارپذیر و مقیاس‌پذیر هستند، رشد بالایی دارند، پیچیده‌تر می‌شوند و مبتنی بر منابع انسانی بدون مرز هستند و در این دنیای کسب‌وکار اتفاقات جدیدی می‌افتد که مصداق بارز آن توجه به مشتری مداری به شکل واقعی و توجه به شخصی‌سازی محصولات و خدمات است.

وی گفت: امروزه در کشور ابزارهای کلیدی تأمین کننده بصیرت دقیق از ماهیت فرصت در بازار کار فراهم شده است که استفاده از چنین ابزارهایی در راستای خدمت به کارگران و در مسیر تلاش آنها برای رسیدن به اشتغال مولد و کارآمد در رشته های شغلی جدید ضروری است.