تهران خاموش می‌شود؟

هنوز یک هفته از امضای تفاهم‌نامه میان وزارتخانه‌های صمت و نیرو بر سر کاهش قطعی برق نگذشته که روز گذشته مناطق مختلف تهران قطعی برق گسترده‌ای را تجربه کردند. چنان‌که باید گفت تهران چندین ساعت به خاموشی فرو رفت.

با شروع فصل گرما، بار دیگر مشکل قطعی برق آغاز شده است. این در حالی است که بسیاری از مسئولان به دلیل بارش‌ باران، نسبت به بهبود ناترازی برق اظهار امیدواری کرده بودند. از سویی در هفته گذشته، با افزایش دما گزارش‌هایی از قطعی برق مشاهده شده است. چنان‌که روز گذشته بیشتر مردم پایتخت در مناطق مختلف چند ساعت را در خاموشی مطلق گذراندند. 

اداره برق نیز به جای پاسخگویی، صرفاً از طریق تلفن گویا خود را از وقوع قطعی برق مطلع نشان می‌داد و از شهروندان درخواست می‌کرد اگر پس از دو ساعت خاموشی‌ رفع نشد، در اپلیکیشن مربوطه پیام بگذارند. 

با این حال در پیگیری‌ها موضوع به انفجار و سوختگی پست‌های برق ارتباط داده شد. اما هنوز این ابهام وجود دارد که آیا پست‌های برق تمام مناطق هماهنگ با یکدیگر قطع شده‌اند؟

بر این اساس به نظر می‌رسد به‌رغم وعده‌های دولت و حتی امضای تفاهم‌نامه میان وزارتخانه‌های صمت و نیرو برای کاهش خاموشی‌ها در سال جاری، خاموشی‌ها قبل از شروع تابستان نه‌تنها به صنایع بلکه به شبکه خانگی هم رسیده‌اند. 

قطعی برق قبل از تابستان

در آستانه فصل تابستان قطعی برق آغاز شده است. در روزهای گذشته، علاوه بر شبکه خانگی، قطع برق صنایع مختلف نیز گزارش شده است. نکته مهم در زمینه قطعی برق این است که ابتدا استان‌هایی که زیرساخت‌های مناسبی ندارند، در معرض قطعی قرار می‌گیرند. در روزهای گذشته بارها گزارش‌هایی از چابهار شنیده شد که شهروندان نسبت به قطعی برق مناطق اعتراض داشتند.

با شروع فصل گرما و افزایش مصرف برق، بار دیگر صحبت از ناترازی به میان آورده می‌شود. با اینکه بسیاری از مسئولان همواره از کاهش قطعی برق به دلیل بارش‌های گسترده در سال جاری خبر می‌دادند اما با آغاز افزایش دمای هوا، گزارش‌های قطعی برق در استان‌های مختلف کشور، امری جدی به شمار می‌آید.

سال‌های گذشته مشاهده شد که قطعی برق صنایع، روند تولید را دچار مشکلات بسیاری می‌کند و از سوی دیگر، وضعیت معیشتی مردم را به دلیل تعطیلی‌های اجباری تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد؛ چراکه بسیاری از شهروندان در پی قطعی برق، مجبور به تعطیل کردن کار شده و از سوی دیگر در منازل خود نیز شاهد قطعی برق خواهند بود. این مساله وضعیت معیشت مردم را به خصوص در استان‌های محروم کشور تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد.

در حالی که مسئولان نسبت به بارش‌های گسترده اظهار امیدواری می‌کردند و وعده کاهش قطعی برق را می‌دادند، در هفته گذشته با شروع افزایش دما، قطعی برق مشاهده شده است.

این موارد نشان می‌دهد اگر اقدامی جدی در زمینه ناترازی انرژی انجام نشود، در ماه‌های آینده وضعیتی به‌مراتب بدتر خواهیم داشت.

راهکار ناکارای مدیریت مصرف

کاهش توان تولید را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مشکلات ناترازی انرژی قلمداد کرد. از طرفی بسیاری از مسئولان همواره دلیل ناترازی را افزایش مصرف می‌دانند، اما آن‌طور که پیداست راهکار مدیریت مصرف تاکنون اثرگذار نبوده است.

به نظر می‌رسد ناترازی انرژی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصاد ایران باشد. انرژی‌بر بودن صنایع و جا ماندن از تامین انرژی مورد نیاز این صنایع، روند تولید را در ایران با مشکلات بسیاری روبه‌رو کرده است. ایران به دلیل پی گرفتن رشد نفتی، عمدتاً از دیگر فعالیت‌های تولیدی عقب مانده است.

از این رو، عمده صنایع مهم ما نیازمند انرژی بسیار برای تولید هستند. توسعه نیافتن تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر نیز این بحران را چندین برابر کرده است؛ چراکه دنیا در چندین سال گذشته به این مهم توجه داشته که یک منبع تجدیدناپذیر، نمی‌تواند با سرعتی جایگزین شود که با نرخ مصرف آن هماهنگی پیدا کند. از این رو، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، عمده نیاز مصرفی را با مدیریت مصرف یا افزایش تولید سوخت تجدیدناپذیر پاسخ نداده و به سمت سوخت‌های تجدیدپذیر حرکت کردند که با سرعت بیشتری قادر به هماهنگی با نرخ مصرف است.

اما در ایران، وجود منابع نفتی همواره مشکل‌زا بوده است. مسئولان با این تفکر که این منابع هیچ‌گاه تمام نمی‌شود، همواره راه رشد نفتی را انتخاب کرده‌اند. از این رو، عمده انرژی مورد نیاز از طریق نفت، گاز و مشتقات آن تامین می‌شود؛ منابعی که بسیاری از مسئولان گمان می‌کردند تا ابد می‌توانند در آنها مزیت داشته باشند.

در سال‌های اخیر بارها مشاهده شد که ایران، با وجود کسب رتبه دوم در ذخایر گاز طبیعی، در فصل سرما همواره با کمبود گاز روبه‌روست. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که انرژی مورد نیاز صنایع نیز آن‌طور که باید تامین نمی‌شود. نه‌تنها انرژی‌های تجدیدپذیر سهم چندانی از سبد انرژی کشور نداشت، بلکه تامین همان منابع تجدیدناپذیر نیز همواره از مشکلات اساسی بوده است.

راهکارهای غیرعملیاتی در کارنامه دولت سیزدهم

جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، همواره از راهکارهای عملیاتی در زمینه جبران ناترازی انرژی سخن به میان آورده است اما مشخص نیست چرا همیشه کشور با بحران ناترازی روبه‌روست. در فصل زمستان کمبود گاز و در آستانه فصل تابستان مساله کمبود برق و آب به بحرانی جدی تبدیل شده است.

از سوی دیگر وزارت نیرو در جوابیه‌ای به گزارش تجارت‌نیوز، عنوان کرده بود 180 اقدام در دستور کار قرار دارد که بخشی از آن توسعه‌ ظرفیت نیروگاهی و افزایش ظرفیت تولید برق، تعمیرات نیروگاهی، توسعه ظرفیت‌های جدید، احداث یا تکمیل خطوط انتقال و پست‌های مورد نیاز، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی و... است.

این در حالی است که همواره بر پویش با انرژی، راهکاری که بر مدیریت مصرف پافشاری می‌کند، مانور داده می‌شود.

مصطفی رجبی مشهدی، سخن‌گوی صنعت برق و مدیرعامل توانیر، اخیراً گفته است در جهت مصرف بهینه برق و اجرای برنامه‌های تشویق‌محور صنعت برق، پویش ویژه‌ای به نام «با انرژی» از نیمه اردیبهشت‌ماه آغاز شده که تا پایان شهریورماه ادامه خواهد داشت. او توضیح داده که در قالب این پویش ضمن تشویق مردم به استفاده درست از انرژی برق، راه‌اندازی سایت و اپلیکیشنی با همین نام نیز راهکارهای مصرف درست برق را به مردم آموزش می‌دهد. از سوی دیگر قرار است جوایزی مانند خودرو، لوازم خانگی، لوازم برقی، بسته‌های اینترنت و... برای مشترکان کم‌مصرف در نظر گرفته شود.

از سوی دیگر، بیلبوردهای تبلیغ این پویش در جای‌جای شهر به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد این پویش که رویکرد مدیریت مصرف را نمایندگی می‌کند، تنها برنامه به‌اصطلاح عملیاتی مسئولان است. برنامه‌ای که عملیاتی بودن آن، با توجه به مشکلات کشور در زمینه تامین انرژی، امری ناممکن به شمار می‌آید؛ زیرا مدیریت مصرف با توجه به قدیمی بودن تکنولوژی بسیاری از لوازم خانگی، تا حدی از دایره اختیارات شهروندان خارج است.

کاهش توان تولید و تامین انرژی مورد نیاز، قدیمی بودن بسیاری از دستگاه‌های خانگی و صنایع و مصرف بالای انرژی آنها، سرمایه‌گذاری نکردن در انرژی‌های تجدیدپذیر و مشکلات واردات و توسعه تکنولوژی‌های مورد نیاز در این زمینه را می‌توان از مهم‌ترین مشکلات ناترازی انرژی به حساب آورد. این در حالی است که دولت سیزدهم، مانند تمامی دولت‌های قبلی، با سرپوش گذاشتن بر این مشکلات و تمرکز بر راهکار مدیریت مصرف، مشکل ناترازی انرژی در کشور را بحرانی‌تر از گذشته کرد.

آخرین روزهای دولت سیزدهم به مشکل ناترازی انرژی، به خصوص کمبود برق، گره خورده است؛ مشکلی که با توجه به راهکارهای ذکرشده از سوی مسئولان، به نظر نمی‌رسد به‌سادگی بهبود یابد.

منبع : تجارت نیوز