مردم پولهای خود را از این سپرده ها خارج کردند؟ طرح بانکها برای حبس پول اشخاص

 از بهمن ۱۴۰۱ حجم سپرده‌های سه ساله به طور فزاینده‌ای صعودی شد؛ به طوری که در دی ۱۴۰۱ مقدار این سپرده‌ها در ترازنامه بانک مرکزی صفر اعلام شده بود و یک ماه بعد این رقم به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.

با افزایش نرخ سود طی یک سال، سهم سپرده‌های سه ساله از حساب‌های بلندمدت بانکی از صفر به ۲۸ درصد رسید. این امر به تمایل بانک‌ها به سپرده‌های طولانی‌مدت بازمی‌گردد.

از نیمه دوم سال ۱۴۰۲ تا کنون نرخ رشد شبه پول به طور کلی صعودی بوده است. این افزایش می‌تواند حاکی از افزایش نرخ اسمی توسط بانک مرکزی بوده باشد. این تصمیم می‌تواند کمک شایانی به روند صعودی رشد شبه پول کرده باشد. با این تصمیم، بانک‌های تجاری به سمت قرارداد سپرده‌های بلند مدت‌تر رفتند تا بتوانند پول اشخاص را بیشتر نزد خود نگهدارند. زیرا با افزایش نرخ بهره اسمی بانک‌ها باید سود بیشتری بپردازند و با طولانی‌تر کردن مدت حبس شدگی پول، هزینه نگهداری پول را برای خود به صرفه‌تر کردند.

نرخ رشد نقطه‌ای شبه پول در فروردین ۱۴۰۱ در کانال ۳۰ درصد بوده ولی از نیمه دوم همان سال نرخ رشد نقطه‌ای این شاخص وارد کانال ۲۰ درصد شده است. این روند کاهشی رشد شبه پول تا ابتدای سال ۱۴۰۲ ادامه داشت تا اینکه در اردیبهشت همان سال کمترین نرخ رشد، یعنی ۲۱٫۷ درصد را تجربه کرد. پس از این اتفاق تا شهریور شبه پول نرخ رشد ثابتی را تجربه کرد تا اینکه با پایان تابستان نرخ رشد شبه پول روندی صعودی را آغاز کرد. به گونه ای که رشد نقطه ای شبه پول از حدود ۲۱ درصد در ابتدای سال به بالاتر از ۲۸ درصد در ماه های انتهایی سال رسید.

نقدینگی که اصلی ترین متغیر تورم ساز به حساب می‌آید از دو جزء پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود. حجم نقدینگی در سال گذشته حدود ۸ هزار هزار میلیارد تومان بوده است. سهم پول از نقدینگی در حال حاضر حدود یک چهارم و سهم شبه پول از نقدینگی حدود سه چهارم است.

پس از شروع این دوره صعودی نیز شاهد یک نوسان ملایم بودیم. نرخ رشد شبه پول از حدود ۲۶ در دی ماه به ۲۸٫۴ درصد در بهمن رسید.

همچنین، سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول پیش از این حدود صفر درصد بوده که در بهمن ۱۴۰۲ به ۲۴ درصد رسیده است. دلیل این اتفاق به مصوبه  شورای پول و اعتبار مبنی بر افزایش نرخ سود باز می‌گردد که در بهمن ۱۴۰۱ منتشر شد. با افزایش نرخ سود، بانک‌ها به نفع شان بود تا قراردادهای طولانی‌مدت‌تری با مشتریان خود ببندند.

نقدینگی از دو جزء پول و شبه پول تشکیل شده است. پول مجموع اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های جاری است. شبه پول شامل سپرده‌های بلند مدت بانکی می‌شود و سپرده‌های سه ساله نیز نوعی شبه پول است که این گزارش به روند سهم این نوع سپرده‌ها از شبه پول می‌پردازد.

از فرش به عرش رسیدن سپرده‌های سه ساله

پس از انتشار مصوبه شورای پول و اعتبار در سال ۱۳۹۳، سود پرداختی سپرده‌های دو ساله و بیشتر  حذف شدند. به عبارتی دیگر، بازار پول تنها به سه نوع سپرده کوتاه‌مدت عادی، ویژه و بلندمدت یک ساله محدود شد. در سال ۱۳۹۹ در مصوبه جدید سپرده‌های دو ساله با سود ۱۸ درصد به بازار پول بازگشتند.

طبق مصوبه شورای پول اعتبار منتشر شده به تاریخ ۱۰ بهمن ۱۴۰۱، سپرده‌های سه ساله با بیشترین سود بین سایر سپرده‌ها به بازار پول بازگشت. طبق این مصوبه، نرخ سود سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلند مدت از ۵ تا ۲۲٫۵ درصد تعریف شده بود. در حالی که در مصوبه سال ۱۳۹۹، این محدوده از ۱۰ تا ۱۸ درصد اعلام شده بود.

با بازگشت سپرده‌های سه ساله در بهمن ۱۴۰۱، شاهد جاری شدن سرمایه‌های نقدی به سمت این نوع سپرده هستیم؛ به طوری‌که از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا دی‌ماه مانده این سپرده‌ها در ترازنامه بانک مرکزی صفر (کمتر از ده میلیارد تومان) اعلام شده بود. در بهمن‌ماه با ابلاغ سقف سود ۲۲٫۵ درصدی، مانده سپرده‌های سه ساله به ۵۳ هزار میلیارد تومان رسید.

سهم سپرده‌های سه ساله از کیک شبه پول

سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول از حدود صفر درصد به ۲۸ درصد در دی‌ماه ۱۴۰۲ رسیده است. از بهمن ۱۴۰۱ تا دی ۱۴۰۲ سهم سپرده‌های سه ساله دائما صعودی بود. این روند در بهمن ۱۴۰۲، شیب مثبت خود را از دست داد و سهم این سپرده‌ها به حدود ۲۴ درصد کاهش یافت.

دلیل این اتفاق انتشار ۲۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق گواهی سپرده خاص توسط بانک مرکزی بود. این اوراق سود علی‌الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه و پرداخت سود ماهانه توسط شبکه بانکی داشتند. هدف از انتشار این اوراق تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بود. استقبال از این اوراق گواهی سپرده خاص به حدی زیاد بود که پیش از مهلت یک هفته‌ای برای خرید آن، همه آن فروش رفت.

با توجه به اینکه سود سپرده‌های سه ساله ۲۲٫۵ درصد در سه سال بود، مردم به سمت اوراق گواهی سپرده خاص با سود ۳۰ درصد و سررسید یک ساله جذب شدند. به زبانی دیگر، به دلیل بیشتر بودن سود اوراق گواهی سپرده خاص از سپرده‌های سه ساله، مردم سرمایه خود را به این اوراق انتقال دادند. دلیل کاهش سهم سپرده‌های سه ساله از شبه پول و کاهش حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی سپرده‌های سه ساله در بهمن ۱۴۰۲ می‌تواند همین اتفاق باشد