چرا نان و ماکارونی گران شد؟

تغییر قیمت فرآورده های آردی آن هم با رشد قیمت در انواع ماکارونی آغاز شد؛ موضوعی که طی بخشنامه ای از سوی سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولیدکنندگان به کارخانجات تولید ماکارونی ابلاغ شد. هرچند دیروز شایعاتی مبنی بر افزایش قیمت نان هم در فضای مجازی منعکس شد که وزیر جهاد کشاورزی در توضیح آن و همچنین افزایش قیمت آرد طی روزهای گذشته اینطور توضیح می داد.

آقای ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی گفت: در کشور ما به این دلیل که به گندم یارانه تعلق می‌گیرد، طبیعتا با افزایش قیمت جهانی و چالش بحران امنیت غذایی این فاصله زیادتر شده و به دنبال آن، قاچاق فزاینده‌ای را نیز در کشور شاهد هستیم. پس لازم بود تا اقدامی صورت بگیرد تا جلوی این قاچاق گرفته شود.

آمار نهادهای دولتی نشان می دهد از ابتدای امسال  تاکنون قاچاق آرد به کشور‌های همسایه از جمله ترکیه، افغانستان و پاکستان به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت‌های جهانی به‌ شدت افزایش یافته و دلالان با خرید آرد از صنایع به قیمت کیسه‌ای ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان اقدام به فروش آن‌ها در مرز پاکستان با قیمت ۷۰۰ هزار تومان و در مرز ترکیه با قیمت بیش از یک‌میلیون تومان می‌کردند!

سردار اشتری فرمانده نیروی انتظامی چند روز پیش اعلام کرد: سال گذشته بیش از ۳۵۰ هزار تن آرد یارانه‌ای قاچاق کشف شد که نسبت به مدت مشابه قبل بیش از ۲۰۰۰ درصد افزایش یافته است.

تغییر نرخ آرد برای مصارف صنعتی منجر به واکنش های مختلفی در فضای حقیقی و مجازی شد. انتقادها بر سر کوچک شدن سفره مردم تا دلایل اقتصادی این افزایش قیمت. یکی از کاربران فضای مجازی در تشریح این افزایش قیمت آرد در تولیدات صنعتی مانند کارخانجات تولید ماکارونی، بیسکوییت و همچنین نان های صنعتی و فانتزی اینطور می نویسد.

‌مشکانی به عنوان کارشناس اقتصادی می نویسد:  قیمت واقعی هر کیلو ماکارونی، حدودا ۳ برابر یک کیلو گندم بازار جهانی است. الان قیمت گندم در بازار جهانی کیلویی ۴۰سنت است، پس قیمت واقعی هر کیلو ماکارونی حدودا ۱۲۰ سنت می‌شود.

‌قبلا یک کیلو گندم با دلار ۴۲۰۰ با قیمت ۱۷۰۰ تومان وارد کشور می‌شد، پس باید ماکارونی کیلویی ۵هزار تومان می‌بود.اما ماکارونی ۱۲ هزار تومان بود. یعنی رانت خواران با دلار ۴۲۰۰ تومانی، ۱۴۰٪ سود مازاد رانت خوری از جیب مردم بر می‌داشتند.

‌الان دلار ۴۲۰۰ حذف شده، قیمت گندم بین المللی کیلویی ۱۰ هزار تومان می‌شود پس قیمت هر کیلو ماکارونی هم ۳ برابر و حدودا کیلویی ۳۰ هزار تومان می‌شود. دلار ۴۲۰۰ شد ۲۵ هزار یعنی ۶ برابر اما ماکارونی تقریبا ۳ برابر شد.

‌علت در همان رانتخوری هست که قبلا بود یعنی تولید کننده ماکارونی با دلار۴۲۰۰ گندم‌ می‌گرفت، اما بر مبنای دلار ۱۰ هزار تومانی ماکارونی می‌فروخت و سود دلاری می‌برد. شاید فکر کنید که، چون قیمت ارزانتر بود پس این ماجرا در کل به نفع مردم بود. اینجا یک سوال مطرح است

دلار ۴۲۰۰ از کجا میآمد؟ دولت برای تامین دلار ۴۲۰۰ تومانی پول بدون پشتوانه چاپ میکرد دلار را ۲۵ هزار تومان میخرید به وارد کننده ۴۲۰۰ میفروخت.

یعنی درست است که مردم ماکارونی را با سوبسید ارزانتر میخریدند، اما در واقعیت با تورم بسیار بالاتری هزینه آنرا با کاهش قدرت خریدشان بدلیل تورم بالاتر پرداخت میکردند.

‌این ماجرا فقط در ماکارونی نبود بلکه کالا‌های بیشماری درگیر این فرآیند رانت خواری بودند طبق برآورد‌های اولیه، در ۳ سال گذشته حدود ۶۰ میلیارد دلار از منابع کشور به پای این رانتخواری با دلار۴۲۰۰ تومانی ریخته شد خوب حال چه باید کرد؟ گرانی امان مردم را بریده و به حق هم اعتراض می‌کنند.

انتظارها و اعتراض های مجازی مردم، به طرق مختلفی عنوان می شود. عده ای به افزایش یک باره اشاره می کنند و عده ای دیگر این گرانی را منجر به کوچک تر شدن سفره مردم می دانند.  برخی مسئولان سابق هم در این اظهار نظرها شریک شده و راهکار این افزایش قیمت را، پیوست حمایتی برای اقشار آسیب پذیر می دانند.

این واکنش های فضای مجازی، پاسخ وزیر جهاد کشاورزی را در پی داشت به طوری که او گفت: از آنجایی که دولت در قانون بودجه ۱۴۰۱، تغییر نوع پرداخت یارانه‌ها را لحاظ کرده و این یارانه‌ها از کالا مستقیما باید به دست مصرف کننده برسد، سعی کردیم تا تسریعی در این اقدام انجام شود؛ در گام اول، از این پس برای حفظ قیمت نان، آرد صنف و صنعت با نرخ ۱۲ هزار تومان محاسبه می‌شود. دولت ملزم به جبران این افزایش قیمت است و در روز‌های آینده نیز جبران خواهد شد؛ حتی بیش از هزینه‌ای که به مردم تحمیل می‌شود.

این موضوع را مسئول پرداخت یارانه ها نیز تایید می کند. آقای مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در این باره می گوید: برای نانوایی‌هایی که نان مردم را تهیه می‌کنند، هیچ تغییری در قیمت آرد داده نشده است و کمافی السابق قیمت آرد نانوایی‌ها ثابت است.

او گفت: وقتی یارانه‌ای چندین سال به این صورت تخصیص می‌یابد، فساد آن هم سیستمی می‌شود. بهترین راه این است که اثربخشی یارانه‌ها را خود مردم به‌صورت مستقیم ببینند و یارانه به‌صورت سر راست به خود مردم پرداخت شود. اگر این اصلاحات قیمتی صورت بگیرد و پرداخت یارانه، نه حذف یارانه، بلکه پرداخت یارانه مستقیم به خود مردم انجام شود، بسیاری از این ظرفیت‌ها برای کشور فعال خواهد شد.

یارانه‌ها را حذف نمی‌کنیم، بلکه آن را به‌صورت بهینه بازتوزیع می‌کنیم یا به عبارت بهتر، آنها را اثربخش می‌کنیم یعنی این فرایند را اصلاح می‌کنیم تا یارانه‌ها را مستقیماً به دست مردم برسانیم.

واکنش آقای صادق الحسینی، کارشناس اقتصادی و مشاور رئیس کل اسبق بانک مرکزی درباره رانت های گسترده یارانه پنهان نیز از جمله واکنش ها به آزادسازی نرخ آرد برای مصارف صنعتی برای جلوگیری از قاچاق آن هم در جنگ منابع غذایی در این روزهاست.

آقای علی حدادی، سخنگوی کمیسیون سیاست داخلی مجلس نیز به موضوع قاچاق آرد اشاره کرده و می نویسد: ‌در آزاد سازی ‎#قیمت_آرد صنعتی نه تنها اطلاع رسانی و اقناع درستی صورت نپذیرفت، بلکه تا کنون راهی برای جبران آن نیز از سوی دولت دیده نشده است. اهتمام دولت به استفاده از رسانه جمعی برای آگاه‌سازی و اقناع‌سازی مردم عزیز به شدت احساس می‌شود./ باشگاه خبرنگاران