عدم توافق در مذاکرات دلار را گران می‌کند؟

قیمت ارز در ماه‎ها اخیر روندی افزایشی را تجربه کرده و حالا در یک سالگی دولت رییسی، در حال یکه هنوز توافقی در عرصه بین‎المللی حاصل نشده است، ماندگاری دلار در کانال سی هزار تومان به عنوان سند موفقیت دولت مورد استناد قرار می‎گیرد.

قیمت دلار در اولین روزهای استقرار دولت سیزدهم در کانال بیست و چهار هزار تومان قرار داشت و حالا در وضعیتی لرزان در محدوده سی هزار تومان قرار دارد.

سید کمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در کلاب‌هاوس خبرانلاین در پاسخ به این سئوال که نرخ ارز به کجا می‌رود گفت: پیش از این با امیدی که برای روی کار آمدن بایدن ایجاد شده بود، بسیاری تحلیل‌ها بر این استوار بود که نرخ ارز می‌تواند به محدوده بیست و دو هزار تومان بازگردد و حتی برخی دوستان معتقد بودند بازار کشش کاهش قیمت تا ۱۸ هزار تومان را نیز دارد.

وی در ادامه گفت: اما در حال حاضر ، حتی وجود توافق و وضعیت تورم نمی‌توان نرخ ارز را کمتر از ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان در نظر گرفت. نکته مهم اینجاست که در صورتی که توافقی صورت نگیرد نیز نرخ ارز بالاتر خواهد رفت و تعیین نرخ ارز به این مورد بستگی دارد که ما چقدر نفت بفروشیم و چقدر بتوانیم صادرات غیرنفتی را تقویت کنیم.

سیدعلی با تاکید بر اینکه وضعیت ارزی در همین شرایط نیز قابل مدیریت است، گفت: درصورت مدیریت مصارف و منابع ارزی مشکل بازار ارز می‌توانست برطرف شود؛ اما شرط این مدیریت نگاه واقعی و دقیق به مصارف و منابع است. یادم هست روزی رییس کل بانک مرکزی تاکید می کرد که ما فقط به مصارف واقعی ارز می دهیم، سئوال ایناست؛ مگر مصارف غیرواقعی هم داریم؟ مگر ممکن است کسی به دلیل غیرواقعی ارز بخرد، حتی قاچاق که سالانه نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار هزینه روی دست اقتصاد می‌گذارد، نیز واقعی است.

وی در ادامه افزود: به این ترتیب کلیه مصارفی که در کشور است واقعی است اما موضوع این است که چه سیاستی را باید در قبال آنها اتخاذ کرد و باید دید وظیفه بانک مرکزی در قبال قاچاق و یا خروج سرمایه و یا سفته بازی چیست.

سیدعلی در ادامه گفت: حجم خروج سرمایه از کشور سالانه حداقل ده میلیارد دلار است. زمانی که از خروج سرمایه صحبت به میان می‌آید باید به امنیت اجتماعی و فسادی که وجود دارد برگشت زد و پولشویی‌هایی که صورت می‌گیرد و بحث انتظارات تورمی نیز تاثیر مستقیمی بر خروج سرمایه دارد.

دلار ۴۰ هزار تومانی چقدر نزدیک است؟

میثم هاشم خانی، کارشناس اقتصادی نیز در این نشست در خصوص مسیر حرکت دلار، با توافق و بی توافق توضیح داد: ما باید توجه داشته باشیم که تمام نهادهای مهم که پیش‌بینی اقتصادی در دنیا دارند، از واحد اطلاعاتی اکونومیست گرفته تا بانک های بزرگ مانند جی پی مورگان در زمان‌های مشخص سه ماهه، شش ماهه و یک ساله پیش‌بینی های خود را به روزرسانی می‌کنند؛ چراکه مدام اتفاقات جدیدی رخ می‌دهد و شرایط مبهم قبلی مشخص‌تر خواهد شد و در نتیجه هر عددی که پیش‌بینی داشته باشیم ممکن است دو تا سه ماه دیگر با اطلاعات جدید به روزرسانی شود.

وی در ادامه گفت: چند عامل در یک سال آینده تاثیر بسیار مهمی بر روند نرخ ارز خواهند گذاشت که عبارتند از توافق، تورم در آمریکا، تورم در ایران، سیاست‌های ارزی دولت و بانک مرکزی در ایران.

هاشم‌خانی در ادامه گفت: تورم آمریکا در حال حاضر رکورد چهل ساله را شکسته است و بسیاری از آمریکایی‌ها و افراد زیر ۶۵ ساله آمریکایی در بزرگسالی چنین تورمی را ندیده‌اند؛ اما پرسش اینجا است که آیا این تورم ادامه پیدا خواهد کرد؟ به گمان بنده تورم دلار نخواهد توانست استمرار پیدا کند و می‌توان به نرخ بهره اوراق قرضه آمریکا استناد کرد. به این معنا که افراد پولی را به دولت قرض می‌دهند که ده سال بعد و پس از آنکه دو بار رئیس جمهور تغییر کرده است آن پول را پس گیرند و در حال حاضر تقریبا نرخ بهره سالانه آن کمی کمتر از ۳ درصد است و در حال حاضر افراد ۷۷ تا ۷۸ دلار می‌پردازند که ده سال بعد ۱۰۰ دلار پس گیرند و در نتیجه بسیاری از افراد و به ویژه نهادهای سرمایه گذاری بزرگ بر این باورند که نرخ تورم فعلی ماندگار نیست و میانگین نرخ تورم آمریکا از نظر آنها در دوره ده ساله آینده ۲.۸ تا ۳ درصد است.

وی در ادامه گفت: افراد آمریکایی زیر ۶۵ ساله در بزرگسالی اساسا تورمی به این بالایی ندیده‌اند و این فشار بسیار زیاد سیاسی ایجاد می‌کند و دولت و بانک مرکزی فعلی اگر نتواند با کنترل نرخ بهره آن را کنترل کند ممکن است اتفاقات سیاسی بدی برای حذب حاکم فعلی رقم بخورد. در نتیجه تورم در ایالات متحده کنترل خواهد شد و روند آن نزولی خواهد شد و در سال ۲۰۲۴ مجددا در آمریکا تورم زیر ۳ درصد را شاهد خواهیم بود.

وی در ادامه در خصوص وضعیت تورم در ایران گفت: در میان برنامه‌های دولت که اعلام شده است و قرار بر اجرای آن گذاشته شده است و یا برنامه‌هایی که اجرایی شده است خیلی برنامه‌های کنترل کننده تورم دیده نمی‌شود و این انتظار که ما روند تورم را در ایران کاهشی ببینیم واقع‌بینانه نیست.

اسفندماه بهترین نقطه امتیازگیری ایران در توافق بود

هاشم خانی در ادامه با اشاره به اثرگذاری توافق و یا عدم توافق بر نرخ دلار؛ گفت: طبیعتا در اسفند سال گذشته ما در بهترین نقطه به لحاظ امتیازگیری در مذاکرات بودیم و در واقع دولت دموکرات مستقر بود دولتی که از برجام پشتیبانی کرده است و بارها اعلام داشته است که نسبت به برجام دید مثبتی دارد و پس از جنگ اوکراین و روسیه نیز هم اروپا و هم آمریکا به شدت به توافق علاقه‌مند شده اند تا نفت ایران بتواند به بازارهای جهانی عرضه شود.

وی در ادامه گفت: از آنجا که حمله روسیه به اوکراین در اسفند جهانیان را بهت زده کرد ما در نقطه اوج امتیازگیری بودیم اما به هرحال این اتفاق رخ نداد و آن فرصت از بین رفت و ما هرچه از جنگ اوکراین و روسیه بگذرد و التهاب بازارهای جهانی بخوابد که در حال حاضر نیز روبه کاهش است شانس توافق کاهش می‌یابد و طرفین اروپایی و آمریکایی امتیازات کمتری را حاضر هستند بپردازند و از طرف دیگر هرچقدر به انتخابات کنگره‌ای ایالات متحده نزدیک‌تر می‌شویم بنده گمان می‌کنم که شانس دموکرات‌ها برای اینکه وضعیت فعلی را در کنگره و سنا حفظ کنند زیاد نیست و در نتیجه میزان امتیازات که قابل حصول است روبه کاهش است مگر آنکه دموکرات‌ها بتوانند با اکثریت سنا را نگه دارند.

هاشم خانی در ادامه با اشاره به این موضوع که رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهنده نرخ دلار در بازار ایران است؛ گفت: یکی از دلایل اینکه دلار در حال حاضر در بازار آزاد ۳۱ هزار تومان است و ۳۷ هزار تومان نیست به رشد شدید قیمت نفت برمی‌گردد؛ درست است که ما تحریم هستیم اما به هرحال با رشد قیمت نفت ما به دلارهای بیشتری دسترسی خواهیم داشت.

وی در ادامه گفت: به سختی می‌شد تصور کرد که نفت بتواند در قیمت‌های بالای ۱۰۰ دلار بایستد و ثبات پیدا کند.

اگر همه این عوامل را در کنار یکدیگر قرار دهیم و اگر عینا برجام را امروز احیا کنیم برآورد بنده این است که حداقل قیمت قابل تصور برای دلار در بازه ۲۷ هزار تومانی است و در عین حال در صورتی که هیچ توافقی شکل نگیرد دلار در اسفند ماه امسال بالای ۴۰ هزار تومان خواهد شد و قطعا اگر شوک تورمی در امریکا رخ نداده بود نیز اعداد بالاتری را در اسفند ماه شاهد بودیم چراکه قیمت دلار کارنامه تورمی ایران و آمریکا را در مقایسه با یکدیگر منعکس می‌کند.

کدام نرخ ارز، واقعی است؟

علی‌اصغر سمیعی، رییس اسبق کانون صرافان در کلاب‌هاوس خبرآنلاین درباره پیش‌بینی مسیر ارز؛ با توافق، بی‌توافق اظهار داشت: در طول ۴۰ سال گذشته ۱۲ بار قیمت ارز دو برابر شده است. این در اثر مشکلاتی بوده که در اقتصاد کشور وجود داشته است؛ جنگ، تحریم‌ها، عدم مدیریت صحیح در اقتصاد کشور. این اشکالات وجود داشته و پول ما تضعیف شده است. اما غیر از این‌ها، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که به وجود آمد، تلاطم‌هایی بوده که به اقتصاد کشور ضربه زده است. یعنی اگر ما در یک خط مستقیم و با شیب ملایم از ۷۰ ریال سال ۵۷ به ۳۰ هزار تومان قیمت ارز می‌رسیدیم، خیلی بهتر از این بود که در مقاطع مختلف با تلاطم‌های وحشتناک قیمت ارز تغییر کند.

وی عنوان کرد: نکته دیگر، مساله انحصاری کردن اقتصاد کشور است. ما باید اجازه دهیم که اقتصاد، رقابتی باشد. این‌گونه سخت‌گیری‌ها در دادن مجوزها و یا تمدید مجوزها، کار صحیحی نیست. ما مجوز یک صراف را به بهانه این‌که باید سرمایه‌اش را چند برابر کند، تمدید نمی‌کنیم. این در حالی است که به کسانی که سرمایه‌های کلان دارند و کمتر از کار صرافی اطلاع دارند، مجوز صرافی می‌دهیم. این‌گونه اجازه رقابت را از صرافی‌های قدیمی می‌گیریم.

رییس اسبق کانون صرافان همچنین در ادامه گفت: همان‌طور که گفتم، از سال ۵۷ تاکنون نرخ ارز ۱۲ بار دو برابر شده و خیلی عجیب نیست که باز هم نرخ ارز دو برابر شود. اگرچه باید پول ملی تقویت شود، اما کاهش نرخ ارز در شرایطی است که قیمت همه کالاها پایین آید، نه این‌که قیمت زمین و مسکن سر به فلک بکشد و فقط زورمان به ارز برسد. بهتر است که قیمت‌ها به طور متعادل کم و زیاد شود.

سمیعی افزود: پیشنهاد ما این است که دولت به جای تزریق ارز به بازار، می‌تواند ملک‌های خود را به بازار عرضه کند و یا بانک‌ها را مجبور کند که ملک‌هایی را که با پول مردم خریده‌اند، به بازار عرضه کنند و فقط به تزریق ارز نپردازد.

رقم واقعی ارز چه عددی است؟

بهمن فلاح، کارشناس اقتصادی در کلاب‌هاوس خبرآنلاین درباره پیش‌بینی مسیر ارز؛ با توافق، بی‌توافق گفت: ایران در حال حاضر با مشکل تورم پولی مواجه است. درست است که برجام روی کنترل تورم و آزاد شدن منابع ارزی موثر است، اما متاسفانه ما به دلیل ناترازی در بودجه و این‌که بودجه کشور یک بودجه تورمی است و همیشه با کسری بسته می‌شود و درآمد مالیاتی و ارزی محقق نمی‌شود، در تنگنا قرار داریم و نتیجه این وضعیت نیز چاپ پول بیشتر است.

وی عنوان کرد: نقدینگی در ابتدای روی کار آمدن آقای رییسی، ۳ هزار هزار میلیارد تومان بوده که الان از ۵ هزار هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است. این در شرایطی است که با رشد اقتصادی منفی روبه‌رو هستیم و در ۱۰ سال گذشته حدودا صفر بوده است.

این کارشناسی اقتصادی ادامه داد: در کشوری که رشد اقتصادی وجود ندارد، خلق پول مساوی تورم است. در همین حال، ما خروج ارزی هم از کشور هم داشتیم. ما به این شرایط تورم ساختاری می‌گوییم.

فلاح با بیان این‌که نقدینگی بدون پشتوانه رشد کرده است، تصریح کرد: به طور طبیعی نرخ برابری ریال با دلار را که در نظر می‌گیریم، می‌بینیم الان به‌طور طبیعی نرخ دلار در محدوده ۳۵ هزار تومان به بالا است.

وی با ذکر این نکته که دولت‌ها به علت سیاست‌های پوپولیستی و نگاه‌های جناحی که به تورم دارند، با ارزپاشی یا نگاه چند نرخی به ارز، نرخ ارز را سرکوب می‌کنند، گفت: به نظر من تا زمانی که این ابرچالش‌ها حل نشود، مشکل بر سر ارز وجود دارد.