قیمت خورد و خوراک مهم‌ترین مساله زندگی کارگران | یک وعده پلو مرغ ده درصد حقوق یک کارگر

«خورد و خوراک» امروز مهم‌ترین دغدغه‌ی مردمانِ مزدبگیر است؛ کارگران شاغل و بازنشسته به خصوص آن‌ها که دستمزدشان به اندازه‌ی حداقل دستمزد مصوب یا فقط کمی بیشتر است، تمام تقلایشان معطوف به تامین سبد خوراکی‌های خانواده است؛ یک کارگر شهرداری کوت عبدالله که مدتی است به خاطر شهریه‌ی دانشگاه فرزندش به دردسر افتاده؛ خیلی ساده می‌گوید: «همه تلاش‌مان خرید اقلام خوراکی است، البته منظور همان خوراکی‌های اصلی است؛ مرغ و تخم مرغ، برنج، پنیر و لبنیات و میوه و سبزیجات.»

در عرض دو سال، قیمت مرغ ۳.۵ برابر شد/ قانون تسری به همه چیز!

از سال ۹۷ با فرارسیدنِ یک موج سنگینِ شوک‌درمانی ارزی، قیمت کالاهای اساسی شروع به اوج گرفتن کرد؛ طبق قانونِ «تسریِ نرخ ارز به همه چیز» حتی به دان مرغ و کود، اساسی‌ترین مایحتاج سفره‌های مردم، در این مدت گرانی چند برابری را تجربه کرده است؛ اگر قیمت یک کیلو گوشت مرغ در سال ۹۷ را با آخرین قیمت رسمیِ دیماه ۱۴۰۰ قیاس کنیم، خیلی راحت این ادعا اثبات می‌شود.

در تیرماه ۹۷، یک اطلاعیه رسمی به رسانه‌ها آمد: «براساس اعلام اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی، قیمت فروش هر کیلوگرم مرغ در بازار مصرف  ۷۶۰۰ تومان و در محدوده مجاز کارگروه ستاد تنظیم بازار است.» برمی‌گردیم به زمان حال؛ هجدهم دیماه، حبیب اسدالله نژاد (مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی کشور) از کاهش قیمت مرغ به زیر نرخ مصوب در بازار خبر داد و گفت: قیمت هر کیلوگرم مرغ هم اکنون در بازار خرده فروشی بین ۲۷ تا ۳۱ هزار تومان است و بسیاری از مرغداران از حاشیه سود خارج شده و زیان می‌کنند.

حالا اگر همان ۲۷ هزار تومانِ اعلام شده یعنی پایین‌ترین نرخ در بازه رسمیِ اعلامی را مدنظر قرار دهیم (گرچه براساس شهادت مصرف‌کنندگان عادی یا مردم کوچه و بازار، گوشت مرغ و سایر کالاها به نرخ مصوب رسمی و اعلامی گیر نمی‌آید)، بازهم تورم چند صد درصدی، یک واقعیت مسلم است؛ قیمت مرغ در تیرماه ۹۷، کیلویی ۷۶۰۰ هزار تومان بوده و امروز کمترین قیمت، ۲۷ هزار تومان و این یعنی قیمت یک کیلو گوشت مرغ در این بازه زمانی ۳.۵ برابر شده: یک تورم ۳۵۰ درصدی. و روشن است اگر قیمت‌های عادی و رایج بازار را در نظر بگیریم، یعنی مرغ کیلویی ۴۰ هزار تومان، تورم حادث به ۴۰۰ درصد می‌رسد! رشد ۳۵۰ یا ۴۰۰ درصدی قیمتِ گوشت مرغ، این کالای اساسی را از سبد خرید بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد به خصوص حداقل‌بگیران کارگری یا شاغلان غیررسمی حذف کرده است؛ در بهترین حالت، مصرف این کالا به کمترین میزانِ ممکن رسیده است.

زهرا زنی سرپرست خانوار که با لیف‌بافی و فروش آن در مترو، امور زندگی خود و سه فرزند نابالغش را تامین می‌کند؛ می‌گوید: «قبلاً هفته‌ای دو بار مرغ می‌خوردیم؛ بعد شد هفته‌ای یکبار، حالا دروغ نگویم شاید دوهفته یکبار یا گاهی ماهی فقط یکبار می‌توانیم پلومرغ بخوریم؛ هم برنج گران شده و هم مرغ؛ ما تخم‌مرغ را جایگزین مرغ کردیم و نگرانیم که روزی مجبور شویم قید آن را هم به ناچار بزنیم!»

گرانی بیشتر گوشت مرغ: کیلویی صد هزار تومان نه، فقط ۷۵ هزار تومان!

در این اوضاع نامساعد، زمزمه‌هایی از جانب تولیدکنندگان گوشت طیور و عرضه کنندگان آن به گوش می‌رسد که حاکی از احتمال گران شدن دوباره‌ی گوشت مرغ است؛ گرانی‌ای که می‌تواند تا مرز کیلویی ۷۵ هزار تومان تداوم داشته باشد!

هجدهم دیماه، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی از کاهش قیمت مرغ به زیر نرخ مصوب خبر داد و گفت: ۱۵ روز است که شرکت پشتیبانی امور دام مرغ مازاد تولیدکنندگان را جمع آوری می کند.

اما به نظر می‌رسد این روند کاهشی قرار نیست تداوم داشته باشد؛ سیاست‌های اقتصادی لزوما براساس اصلِ تسری قیمت ارز به تمام کالاها، بر قیمت گوشت مرغ تاثیر می‌گذارد؛ این اثرگذاری می‌تواند تا مرز ۵۰ درصد باشد؛ ۵۰ درصد گرانی بیشتر و نکته عجیب اینجاست که نمایندگان جامعه‌ی تولیدکننده و عرضه کننده که در واقع، نمایندگان جامعه‌ی ذینفعانِ گرانی مرغ هستند، در حال عادی‌سازیِ گرانی هستند و از نرخ‌هایی سخن می‌گویند که نه تنها در دایره‌ی استطاعت بیش از نیمی از جمعیت کشور قرار نمی‌گیرد، بلکه بار روانیِ این نرخ‌های پیشتاز، می‌تواند یک «تورم زودرس» به بازار ملتهب، تحمیل کند.

نوزدهم دیماه، برومند چهارآیین، رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی صنعت طیور، در اظهاراتی سعی کرد به اصطلاح زهرِ خبر گرانی مرغ در اثر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را بگیرد و مثلاً به مردم دلداری بدهد! وی گفت: «ارز ۴۲۰۰ تومانی قدرت رقابت را از تولیدکنندگان گرفته است. واردکنندگان هر محصول بی کیفیتی را به نام ذرت با ارز ۴۲۰۰ وارد می‌کنند، به دولت می‌فروشند و سود می‌کنند.  قیمت‌های ۱۰۰ هزار تومانی مرغ در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ که برخی می‌گویند خواب و خیالی بیش نیست. در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ مرغ حدودا کیلویی ۷۵ هزار تومان می‌شود و افزایش قیمت بیش از این امکان‌پذیر نیست.»

به گفته‌ی این فعال صنعت طیور، مرغ ۱۰۰ هزار تومان نمی‌شود بلکه فقط ۷۵ هزار تومان می‌شود؛ اما ۷۵ هزار تومان یعنی ۳۰ هزار تومان بیشتر از نرخ فعلی؛ یعنی یک تورم مجددِ ۱۰۰ درصدی!

این رقمِ اعلامی، یعنی مرغِ کیلویی ۷۵ هزار تومان را با مزدبگیران کارگری مطرح کردیم؛ کارگر شهرداری کوت عبدالله در این رابطه می گوید: اگر مرغ ۷۵ هزار تومان شود، قطعاً از سبد خرید ما خط خواهد خورد؛ یعنی ماهی یکبار هم دیگر مرغ نمی‌خَریم؛ شاید این عدد برای آن آقا بسیار ارزان باشد اما برای ما کارگران حداقل‌بگیر، خارج از توانمان است!

یک کارگر متخصص عسلویه که حداقل‌بگیر نیست و ماهی حدود ۷ میلیون تومان دستمزد دارد؛ در ارتباط با مرغ کیلویی ۷۵ هزار تومان به ایلنا می‌گوید: آن‌هایی که خیلی ساده از مرغ ۷۵ هزار تومانی یا حتی ۵۰ هزار تومانی دم می‌زنند و به مردم می‌گویند نگران نباشید مرغ ۱۰۰ هزار تومان نمی‌شود، هیچ شناختی از زندگی ما ندارند؛ اگر مرغ کیلویی ۷۵ هزارتومان یا ۶۰ یا حتی ۵۰ هزار تومان شود، نیمی از جمعیت دیگر از خرید آن انصراف می‌دهند؛ اینها برای چه کسانی تولید می‌کنند؛ آیا واقعاً نباید خریداری در بازار باشد؟

قدری تلطیف: 50 هزار تومان می‌شود!

اظهارات یکی از نمایندگان مجلس، «قدری» گفته‌های برومند چهارآیین را تلطیف می‌کند؛ بیستم دیماه، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی از افزایش قیمت مرغ تا ۵۰ هزارتومان در صورت حذف ارز ترجیحی در بودجه سال آینده کشور خبرداد.

محمدرضا میرتاج الدینی افزود: تاکید مجلس بر این است که میزان تاثیرگذاری حذف ارز ترجیحی در محصول نهایی نهاده‌های دامی باید مدیریت شود. البته باید تاکید کنیم که نقطه مشترک دولت و مجلس، حمایت از سفره مردم است.

به ادعای این نماینده مجلس، در صورت حذف ارز ترجیحی، گوشت مرغ کیلویی ۵۰ هزار تومان می‌شود؛ به اعتقاد یک فعال صنعت طیور، این قیمت ۷۵ هزار تومان خواهد شد؛ آنچه در افواه و میان مردم مطرح است، گوشت مرغ کیلویی ۱۰۰ هزار تومان خواهد شد؛ ما این صد هزار تومانِ غیرمستند را کنار می‌گذاریم و نتیجه می‌گیریم که در صورتِ حذف ارز دولتی، قیمت هر کیلو گوشت مرغ بین ۵۰ تا ۷۵ هزار تومان خواهد شد؛ رقمی که با در نظر گرفتن مرغ کیلویی ۲۷ هزار تومان فعلی (نرخ رسمی اعلامی) یک تورم حداقل ۹۰ تا ۱۰۰ درصدی به بازار مرغ وارد خواهد کرد؛ اما آیا طبقه‌ی کارگر، خریداران بالقوه‌ی گوشت مرغ، اساساً تاب‌آوری این نرخ‌ها را دارند؟

درکی از قدرت خرید مردم و حداقل دستمزد ندارند!

فرامرز توفیقی (رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور) در ارتباط با این نرخ‌ها و تلاش صاحبان سرمایه برای «عادی‌سازیِ نرخ‌های نجومیِ کالاها» به ایلنا می‌گوید: آن فعال صنعت طیور که می‌گوید نگران نباشید با حذف ارز دولتی، مرغ می‌شود کیلویی ۷۵ هزار تومان، اصلاً قدرت خرید مردم را می‌داند؟ می‌داند حداقل دستمزد چقدر است؛ می‌داند چند میلیون خانواده در این کشور با دستمزد ناچیز ۴ میلیون تومانی، یک ماه تمام زندگی می‌کنند؟!

او ادامه می‌دهد: آن‌چنان راحت و بی‌دغدغه از مرغ کیلویی ۷۵ هزار تومان صحبت می‌کنند و این نرخ‌های نجومی را با قیمت‌های فوب خلیج فارس و کشورهای همسایه قیاس می‌نمایند، که انگار کارگران ایرانی ماهی دو هزار دلار دستمزد می‌گیرند! اگر همه چیز به نرخ ارز مربوط است و قرار است با حذف ارز دولتی، گوشت مرغ تورم صد درصدی داشته باشد، چرا مزد و مستمری را همپای گرانی نرخ ارز افزایش نمی‌دهند؟! یک تورم صد درصدی دیگر روی اقلام اساسی از جمله مرغ (و به تبع آن تخم مرغ) سطح پوشش دستمزد را به زیر بیست درصد خواهد رساند؛ یعنی حداقل مزد برای فقط ۵ یا شش روز ماه کافیست! توفیقی تاکید می‌کند: نه مرغ ۷۵ هزار تومانی و نه مرغ ۵۰ تومانیِ نماینده‌ی مجلس؛ هیچ کدام برای کارگران قابل تحمل نیست؛ پس سیاست‌گذاری‌های ارزی را به گونه‌ای صورت دهند که سفره‌های کارگران بیشتر از این آسیب نبیند.

ترس از گران‌تر شدنِ کالاهای اساسی، ترس کمی نیست؛ اظهاراتی که با هدفِ عادی‌سازی و اقناع جامعه‌ی هدف صورت می‌گیرد، نمی‌تواند به هیچ وجه از بار این ترس و نگرانی بکاهد، علاوه بر این، این دست اظهارات موجب ایجاد یک شوک روانی و تورم زودرس می‌شود؛ کارگرانی که با گرانی گوشت قرمز، ناچاراً به سمت مصرف بیشتر مرغ و مشتقات آن روی آورده‌اند (حتی گزارش‌هایی در ارتباط با مصرف ضایعات مرغ علاوه بر پای مرغ به گوش می‌رسد) تاب تحمل گرانی بیشتر را ندارند و از این سخنانِ اقناع‌بخش نیز کار چندانی برنمی‌آید.

کارگر شهرداری کوت عبدالله معتقد است گرانی بیشتر دیگر قابل تحمل نیست و در آخر صحبت‌هایش می‌گوید: «فرض کنید مرغ کیلویی ۷۵ هزار تومان و برنج کیلویی ۷۰ یا ۸۰ هزار تومان؛ در این شرایط یک وعده پلو مرغ، ۵ یا ده درصد حقوق ماهانه‌ی ما می‌شود؛ دویست هزارتومان بدهیم پای یک وعده غذا در منزل؟ شاید برای برخی از ما بهتران، مرغ کیلویی ۷۵ هزار تومان چیزی نباشد که اینطور راحت سخن می‌گویند اما آیا فکر ما را کرده‌اند؟»