ریزش غیرمنتظره قیمت دلار در بازار | کدام اخبار دلار را ارزان کرد؟

بررسی‌های آماری حاکی از آن است که دلار در معاملات بازار آزاد در ۲۵ روز نخست زمستان به میزان ۱۰ درصد کاهش قیمت را ثبت کرده است.

بیشتر بخوانید: سیگنال‌ مذاکرات وین به بازار ارز | قیمت دلار پس از رفع تحریم ها چند می شود؟

در ابتدای دی ماه نرخ دلار در سطح 30 هزار و 150 تومان قرار داشت که این نرخ تا سطح 27 هزار و 200 تومان کاهش یافته است. مهم‌ترین عامل کاهش نرخ دلار در دی‌ماه، اخبار رو به جلوی مذاکرات وین بوده است. به گفته فعالان در روزهای اخیر، انتظارات قیمتی در بازار کاهشی بوده و عرضه در بازار تقویت شده است.

قیمت دلار در ۲۵ روز نخست زمستان ۱۰ درصد کاهش یافت، اگر در ۵ روز پایانی ماه جاری این رویه تداوم یابد، افت دمای دلار در دی ماه کم سابقه خواهد شد. در نخستین روز هفته جاری حمایت ۲۷ هزار و ۷۵۰ تومانی دلار از دست رفت. قیمت اسکناس آمریکایی در سراشیبی جدید قرار گرفت. انتظارات معامله‌گران و جامعه از بازار ارز تهران مجددا به کاهش قیمت دلالت دارد.

اخبار منتشر شده از مقر مذاکرات همچنان حاوی سیگنال‌های مثبت برای بازار ارز تهران است. شنیده‌ها از هسته مرکزی بازار خبر از افزایش فشار فروش بین معامله‌گران ارزی می‌دهد. روز گذشته پس از حدود دو ماه دلار در قیمت ۲۷ هزار و ۴۰۰ تومان معامله شد. در نهایت قیمت اسکناس آمریکایی در پایان روز شنبه به رقم ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. شنبه ۲۵ دی ماه بازار ارز تهران با کاهش قیمت فعالیت خود را آغاز کرد. قیمت اسکناس آمریکایی که در هفته گذشته در محدوده ۲۷ هزار و ۷۵۰ تا ۲۸ هزار و ۳۵۰ تومان نوسان می‌کرد، روز شنبه در ساعات کاری اولیه بازار ارز تهران حمایت ۲۷ هزار و ۷۵۰ تومانی خود را از دست داد. این روند کاهشی تا اواسط روز ادامه پیدا کرد به‌طوری که بعد از حدود دو ماه معاملات نقدی بازار تهران در رقم ۲۷ هزار و ۴۰۰ تومان انجام شد. در ساعات پایانی روز شنبه قیمت دلار در رقم ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان بسته شد که این رقم در مقایسه با قیمت دلار در روز‌های پایانی هفته گذشته کاهشی ۴۰۰ تومانی داشت.

برخی از کارشناسان بازار ارز فشار فروش ایجاد شده در روز شنبه را ناشی از پمپاژ اخبار مثبت سیاسی دانستند. در ساعات پایانی روز جمعه ۲۴ دی ماه بود که سخنگوی کاخ سفید آمریکا در نشستی خبری سیگنال‌های مثبت جدیدی از مذاکرات هسته‌ای منتشر کرد. این مقام ارشد آمریکایی به نقل از دولت خود گفت: در مقابل ایران همیشه دیپلماسی را ترجیح می‌دهیم. زمان حساسی است، پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین حاصل شده. اگر به زودی به تفاهم و بازگشت به پایبندی دو‌جانبه نرسیم مجبور خواهیم شد مسیر متفاوتی را بررسی کنیم. وی همچنین در ادامه خاطرنشان کرد که رئیس‌جمهور آمریکا به تیم مذاکره‌کننده‌اش دستور داده تا طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها را آماده کنند. در همین راستا جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: امکان دستیابی به یک توافق با ایران در مذاکرات وین وجود دارد و جو مذاکرات بهتر از قبل است.

موارد اختلافی در مذاکرات رفع تحریم‌ها برطرف شده و هیات‌ها سرگرم گفت‌وگو در مورد چگونگی نحوه اجرا و توالی توافق احتمالی هستند.

برخی از تحلیلگران این کاهش قیمت را متناسب با اخبار اعلامی عنوان کردند. بر این اساس، روند کاهشی حال حاضر در ادامه روند شروع شده از آغاز دی ماه است. این روند کاهشی باعث ریزش ۱۰ درصدی قیمت دلار در ۲۵ روز اول زمستان سال جاری شده است و در صورت ادامه پیدا کردن این روند تا پنج روز دیگر، دی ماه سال جاری را می‌توان رکورد‌دار کاهش قیمت دلار در بازه زمانی یک ماهه دانست. مهم‌ترین مطلب چند هفته اخیر فضای بازار ارز از دیدگاه کارشناسان ارزی جهت‌گیری بازار به سمت حصول توافق با وجود احتیاط طرفین مذاکره‌کننده در اظهارنظر صریح است.

معامله‌گران افزایشی بازار نیز در مواجهه با روند کاهشی مذکور در روز شنبه، قیمت دلار برای معاملات فردایی خود را با افزایش قیمت و در حوالی رقم ۲۷ هزار و ۷۰۰ تومان ارائه می‌دادند که مشاهده روند بازار ارز از ابتدای دی ماه نشان داده این تلاش‌ها غالبا بی‌نتیجه مانده و بازار در جهت انتظارات حرکت خواهد کرد. قیمت سکه تمام بهار آزادی نیز در ادامه روند کاهشی جدیدی که از ابتدای هفته گذشته شروع کرده بود با کاهش نرخ چشمگیر ۱۵۰ هزار تومانی، روز شنبه در رقم ۱۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان معامله شد. بهای جهانی طلا نیز در روز شنبه ۲۵ دی ماه به ازای هر واحد اونس به رقم ۱۸۱۷ دلار رسید.

دلار ارزان می‌شود

بررسی داده های میدانی نشان می‌دهد که قیمت دلار در سراشیبی کاهش قرار خواهد گرفت و از قیمت‌های کنونی فاصله می گیرد.

بررسی داده های میدانی نشان می‌دهد که قیمت دلار پس از 4 سال نوسان ناشی از تعریف ارز ترجیحی در سراشیبی کاهش قرار خواهد گرفت و از قیمت های کنونی فاصله می گیرد. زیرا از 4 بازار ارز موجود کنونی وزن بازارهایی که جانب کاهش را تقویت می کنند غلبه دارد. خبر دولت رئیسی مبنی بر واریز مستقیم یارانه نقدی به حساب مردم و حذف دلار 4200 تومانی باعث می شود تا شاهد ایجاد آرامش در بازار ارز باشیم.

در حال حاضر بازار ارز ایران از 4 نوع ارز: ارز ترجیحی با نرخ 4200 تومانی، نرخ سامانه نیما، نرخ صرافی ملی و نرخ بازار آزاد تشکیل شده است که ویژگی های مختلفی دارند، اما معنای خروجی این وضعیت 4 نرخی این نیست که نرخ بازار در صورت حذف دلار 4200 تومانی به سمت اعدادی فراتر از سقف تجربه شده در یک سال گذشته حرکت کند. عدد 33 هزار تومانی که در نیمه سال 1399 به دست آمد یک عدد ناشی از مهندسی سیاسی با اهداف مختلف بود که ارتباطی به منطق بازار ندارد و در میان مدت تجربه نخواهد شد.

دلار 4200 تومانی

این دلار خواهان زیادی دارد و متقاضیان کالاهای مشمول اگر بتوانند چندین برابر نیاز کشور کالا وارد کرده و یا فاکتور بی مبنا برای دریافت ارز ترجیحی ارائه کنند، تردید نخواهند کرد. عدد پرداخت شده برای دلار 4200 تومانی در 8 ماهه نخست سال 1400 یازده میلیارد دلار بوده است. دال مرکزی موافقان برای پرداخت این عدد کنترل قیمت مرغ است. کل بازار مرغ کشور اگر با واردات پر شود و تولیدی نداشته باشیم به 2 میلیارد دلار نیاز دارد و پرداخت رقم سرسام آور 11 میلیارد دلار که 35 درصد از ارز مصرفی کشور را دربر می گیرد یک نابازار بزرگ خلق کرده که بر کلیت بازار ارز کشور اثر بی مانندی بر جای گذاشته است.

نرخ سامانه نیما

این نرخ نوعی تحمیل به صادرکنندگان است که ترجیح می دهند ارزهای صادراتی خود را در بازار آزاد به فروش برسانند که معمولا بالاتر از نرخ سامانه نیما است، اما مجبور به عرضه در این بازار هستند. اگرچه صادرکنندگان نمی دانند که با عرضه انبوه ارز نیمایی در بازار آزاد، قیمتهای کنونی ریزش می کند و ارقام جذاب موجود از دست می روند. با این حال میل به کسب سود بیشتر باعث شده است بخشی از صادرکنندگان ارزهای صادراتی را به بازار آزاد برده و در آنجا عرضه کنند که به شکل گیری پرونده های قضایی متعددی انجامیده است.

سامانه نیما حدود 20 میلیارد دلار در سال 1400 ورودی داشته است که عدد قابل توجهی است، اما همچنان هویت نهایی بازار را نشان نمی دهد اگرچه تقریبا 50 درصد بازار را شکل می دهد.

نرخ صرافی ملی

صرافی ملی نرخ های بحث برانگیزی اعلام می کند که معمولا متهم به دامن زدن به گران شدن ارز برای فروختن ارزهای دولتی و یا ارزان فروشی و شکل دادن به صف های خریداران می شود. اما در هر صورت نرخ صرافی ملی در واقعیت بازار اهمیتی ندارد.

نرخ بازار آزاد

نرخ ارز در بازار آزاد معمولا بین 5 تا 15 درصد و عمدتا کمتر از 10 درصد بازار را شکل می دهد و اهمیتی زیادی ندارد. با این حال سر و صدای زیادی دارد و به دلیل راحتی خرید و فروش در بازار آزاد به عنوان بازار واقعی معرفی می شود و مبنای قیمتگذاری کالاهای وارداتی و یا قیمت دارایی های موازی است.

در یک بازار چندنرخی، راحتی خرید و فروش در بازار آزاد نشان دهنده نقطه تعادلی بازار نیست و به شدت قابلیت دستکاری شدن به وسیله ذی نفعان را دارد زیرا حجم کم آن به متغیرهای بیرونی اجازه دخالت های غیربازاری را می دهد.

نتیجه اینکه هیچ یک از بازارهای 4 گانه مطرح شده بازار محسوب نمی شود، اما نابازار بزرگی به نام دلار 4200 تومانی از جانب تقاضای زائد برای دلار ارزان نزدیک به رایگان کنونی باعث شده است تعادل به شدت به هم خورده و مخدوش شود. در یک بازار با 4 نرخ متفاوت هیچ نقطه تعادلی شکل نمی گیرد زیرا یک کالا نمی تواند بیش از یک قیمت داشته باشد و تنها نتیجه این نظام چندنرخی، ایجاد رانت برای گیرندگان ارز رانتی است و این گیرندگان ارز رانتی با دستکاری دلار آزاد حاشیه سود خود را افزایش می دهند.

رئیسی قیمت دلار در بازار را به ۱۰ هزار تومان می‌رساند!

رئیس‌جمهور در مراسم تنفیذ با اشاره به لزوم رسیدگی به اولویت‌های اقتصادی کشور گفت: مشکلاتی از جمله تورم ۴۴ درصدی، رشد فزاینده نقدینگی، افزایش بدهی‌های دولت، کسری بودجه، بیکاری و مشکل مسکن که به علت دشمنی‌ها و همچنین برخی ناکارآمدی‌های داخلی ایجاد شده، نیازمند اصلاح است و مردم توقع دارند اعتماد آسیب‌دیده آنان ترمیم شود. اما یکی از موارد مهمی که سال‌هاست منجر به آشفتگی‌های کلان در بسیاری از قیمت‌گذاری‌ها شده، نرخ ارز به ویژه دلار است. نرخ دلار از 7 تومان در سال 57 به 37 هزار تومان در سال گذشته رسید. این افزایش نرخ ارز و بی‌ثباتی در این سال‌ها موجب مشکلات زیادی شده است. اما اقتصاددانان نظرات متفاوتی درباره نرخ حقیقی دلار دارند. حتی بعضا نرخ‌های عجیبی نیز مطرح می‌شود و از دولت آینده نیز انتظار هدف‌گذاری برای آن را دارند.

دلار  در ساعات پایانی معاملات نقدی  روز دوشنبه 22 آذر 1400 به مسیر روز گذشته ادامه داد و 135 تومان ارزان شد و با 27 هزار و 287  تومان معامله شد.

قیمت درهم  نیز در این چند روز اخیر در حال عقب نشینی به سمت مرز 8 هزار تومان بوده است. قیمت درهم  دیروز 80 تومان از ارز ش خئد را از دست داد و با 8 هزار و 150 تومان معامله شد. با ضرب کردن قیمت درهم در نرخ تبدیل درهم به دلار (3.673) عدد 29 هزار و 934 تومان به دست می‌آمد.

کدام اخبار دلار را ارزان کرد؟

 بهای دلار تنها در ۸ روز اخیر بالای ۳۰ هزار تومان نوسان کرد و روز یکشنبه به زیر ۳۰ هزار تومان بازگشت. اسکناس آمریکایی که در ابتدای روز در محدوده ۳۰ هزار و ۸۰ تومان قیمت خورد، در کمتر از یک ساعت با عرضه بازارساز مواجه شد و کانال ۳۰ هزار تومان را از دست داد. از سوی دیگر، دلار دلیلی برای ماندن بالای ۳۰ هزار تومان نداشت و تحلیل فعالان نیز در مجموع از رویدادهای وین، منفی نبوده است. در این شرایط روند کاهشی قیمت دلار تا ظهر ادامه پیدا کرد و به قیمت ۲۹ هزار و ۵۵۰ تومان رسید. اما پس از آن، کمی از فشار آن کاسته شد و نرخ دلار به حدود ۲۹ هزار و ۷۰۰ تومان بازگشت.

اخبار مذاکرات هسته‌ای: کارشناسان معتقدند مهم‌ترین خبری که سبب کاهش قیمت دلار شده، خبرهای مثبت از مذاکرات است. در واقع بررسی اخبار منتشر شده از مذاکرات نشان می‌دهد که توافق‌ها بیشتر از اختلاف نظر‌ها بوده است. اخیرا در یک روزنامه کویتی گفته شده که مذاکرات غیررسمی ایران و آمریکا شروع شده است. همچنین خبری مبنی بر رو به جلو بودن مذاکرات توسط مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران با گروه ۱+۴ نیز منتشر شده است.

 باقری‌کنی، معاون وزیر امور خارجه در آخرین گفت‌وگو با صدا‌و‌سیما گفت: در شرایطی که الان به سر می‌بریم و دستاوردهایی که از گفت‌وگوها بین طرفین داشتیم، تصورم این است که روند رو به جلویی است، هر چند اختلاف دیدگاه بین دو طرف وجود دارد، ولی این اراده احساس می‌شود که طرفین می‌خواهند که هم موضوعات مورد گفت‌وگو را با هم تعیین و تدوین کنند و هم اینکه‌ وارد عرصه‌ای بشوند که درباره موضوعات مورد گفت‌وگو مذاکرات جدی و نتیجه‌بخش را انجام دهند. او در پاسخ به این سوال که آیا به نظر شما روند مذاکرات به کندی پیش نمی‌رود، اظهار کرد: «چون اختلاف بین طرفین وجود دارد، مسیری که حرکت می‌کنیم بعضی وقت‌ها کند می‌شود و بعضی وقت‌ها سرعت می‌گیرد. این طبیعی است و غیرعادی نیست، ولی اراده طرفین بر این است که مسیر به سمت جلو حرکت کند.» اما پیش از این نیز اخبار مثبت و منفی زیادی در مورد مذاکرات شنیده می‌شد، شاید تفاوت این‌بار با روزهای قبل این است که بازار، اخبار مثبت را باور کرده است. در هفته‌های گذشته قیمت ارز آمریکایی به مرز ۳۱ هزار تومان نیز رسید و این انتظار در بازار وجود داشت که اخبار منفی تداوم پیدا کند. اما در حال حاضر دلیلی برای روند افزایشی قیمت دلار وجود نداشته است.

آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده: از طرف دیگر کارشناسان معتقدند بازار به اخبار آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده ایران نیز واکنش مثبت نشان داده است. یکی از اخباری که اخیرا مطرح شده، بازپرداخت بدهی ۷ میلیارد دلاری عراق به ایران است. البته یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک ایران و عراق اخیرا به این نکته تاکید کرده که تنها بخشی از این مطالبات در قالب موافقت‌نامه‌ای مبنی بر هزینه‌کرد برای خرید اقلام مورد نیاز از عراق وصول شده و روند وصول مطالبات همچنان ادامه دارد. اما به نظر می‌رسد بازار به این خبر نیز روی خوش نشان داده است. زیرا پیش از این نیز اخباری از این دست زیاد بوده و احتمال داشت بازار این اخبار را جدی نگیرد و روی قیمت موثر نباشد. البته نکته مهم این است که از ابتدای هفته جاری بانک مرکزی عرضه ارز را تقویت کرده که نشان می‌دهد بانک مرکزی با منابع بیشتری در بازار مداخله می‌کند.

چشم‌انداز بودجه ۱۴۰۱: سومین دلیل عمده‌ای که برای کاهش قیمت دلار می‌توان در نظر گرفت، اعداد و ارقام بودجه ۱۴۰۱ است که به نسبت بودجه سال جاری چندان افزایشی نبوده و انقباضی بسته شده است. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از یکسو و مبنای ارز ۲۳ هزار تومانی در بودجه سال آتی از سوی دیگر، بر روند کاهشی قیمت دلار موثر بوده است. حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی باعث می‌شود قدرت مانور سیاست‌گذار در سال آینده برای تنظیم بازار بیشتر شود.