تب ۱۰۵ درجه در بازار باز!

روز گذشته بانک مرکزی جدیدترین گزارش خود از عملیات اجرایی سیاست پولی را منتشر کرد. گزارشی که بر اساس آن سونامی تزریق پول‌های ۱۵ رقمی به بازار باز همچنان ادامه دارد. همچنین روند ارسال سفارش‌های توافق بازخرید توسط بانک‌ها به بانک مرکزی همچنان صعودی و در این هفته رکورد جدیدی را از خود به‌جا گذاشته است.

از سوی دیگر، بررسی این گزارش حاکی از آن است که دخالت‌های بانک مرکزی در بازار بین بانکی نیز پس از کاهش در هفته‌های اخیر، بار دیگر صعودی شده و در هفته دوم بهمن ماه به بالاترین حد خود در ۲ ماه اخیر رسیده است.

در هفت روز منتهی به ۱۰ بهمن‌ماه و در حراج چهل و هفتم بانک مرکزی، ۲۲ بانک و موسسه اعتباری غیربانکی سفارش‌های خود در قالب توافق بازخرید را به ارزش حدود ۱۳۲ هزار میلیارد تومان به بانک مرکزی ارسال کردند.

بانک مرکزی نیز با توجه به سیاست‌های خود، ۱۰۵ هزار میلیارد تومان از این سفارش‌ها را پذیرفت و نقدینگی موردنیاز بانک‌ها را تامین کرد. مدت سررسید توافق بازخرید این حراج، هفت روزه و حداقل نرخ آن‌ ۲۱ درصد بود.

به علاوه، در این هفته ۱۱۰ هزار میلیارد تومان از ریپوهای پیشین بانک مرکزی سررسید شد و این مبلغ به بانک مرکزی بازگشت.

بانک‌ها در گیرودار کمبود نقدینگی

بررسی‌های داده‌های مذکور نشان می‌دهد که حجم سفارش‌های ریپو پذیرفته‌شده توسط بانک مرکزی در هشت هفته اخیر بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بوده و نسبت به ماه‌های گذشته افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است.

این موضوع در پی آن است که در این مدت، حجم درخواست‌های بانک‌ها برای استقراض از بانک مرکزی رشد قابل توجهی پیدا کرده است؛ به طوری که در این هفته، ارزش سفارش‌های ارسال شده از سوی بانک‌ها به بیشترین میزان خود از ابتدای سال جاری رسید.

این روند حاکی از آن است که در حال حاضر شبکه بانکی ایران بیش از هر زمان دیگری در گیرودار کمبود نقدینگی است و این موضوع می‌تواند زنگ خطر مهمی برای نظام بانکی کشور تلقی شود.

عملیات بازار باز، شرایطی را مهیا می‌کند که بانک‌ها و موسسات مالی غیربانکی که دچار ناترازی در منابع و مصارف خود هستند، در قالب توافق بازخرید و با واگذار کردن اوراق خود به بانک مرکزی برای مدتی مشخص، نقدینگی موردنیاز خود را تامین کنند.

بانک مرکزی نیز در راستای سیاست‌های خود، بخشی از این سفارش‌ها را رد و برخی دیگر را می‌پذیرد و نقدینگی موردنیاز آن بانک‌ها را تامین می‌کند. در تاریخ سررسید نیز بانک‌ها اوراق واگذار شده را با نرخ سودی مشخص که نرخ توافق بازخرید یا نرخ ریپو نامیده می‌شود، مجددا از بانک مرکزی بازخرید می‌کنند.

دخالت‌های بانک مرکزی تمامی ندارد!

یکی دیگر از بازارهایی که در آن بانک‌ها به تامین وجوه مورد نیاز خود می‌پردازند، بازار بین بانکی است. در این بازار، بانک‌هایی که در مراودات روزانه خود دچار کمبود نقدینگی هستند، این کمبود را با استقراض‌های معمولا یک روزه از بانک‌هایی که مازاد نقدینگی دارند، تامین می‌کنند.

دخالت در بازار بین بانکی نیز یکی دیگر از روش‌های سیاست‌گذاری بانک مرکزی است. به طوری که این نهاد با عرضه بخشی از منابع خود در این بازار، نرخ بهره آن را کنترل می‌کند.

به‌زعم کارشناسان اقتصادی، از آنجا که این دخالت با عرضه منابع بانک مرکزی صورت می‌پذیرد، افزایش پایه پولی و نقدینگی را در پی دارد و به همین علت، تورم‌زاست.

با این وجود به نظر می‌رسد که وضعیت بغرنج نقدینگی بانک‌ها در کنار اولویت‌های دیگر بانک مرکزی، باعث شده که دخالت‌ها در بازار بین بانکی اوج بگیرد.

رکوردشکنی جدید در بازار بین بانکی

در هفته جاری، بانک مرکزی وجوه موردنیاز پنج بانک و موسسه غیربانکی را در بازار بین بانکی تامین کرد و در این راستا، ۱۹ هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی به این بازار تزریق شد. رقمی که در ۹ هفته اخیر بی‌سابقه بوده و یکی دیگر از نشانه‌های اوضاع نامطلوب بانک‌های کشور به شمار می‌رود.