جهش عجیب قیمت دام زنده در یک هفته

 در روز‌های گذشته گزارش‌هایی از افزایش قیمت گوشت قرمز به کیلویی ۵۰۰ هزار تومان نیز بیرون آمد که البته به سرعت تکذیب شد. هرچند شرکت‌های عرضه‌کننده گوشت قرمز که اتفاقا در فضای مجازی هم به شدت فعال هستند؛ قیمت‌ها را بالا برده‌اند.

مرور وضعیت قیمت در بازار گوشت قرمز نشان می‌دهد، اوایل بهمن ماه قیمت یک کیلو گوشت گوسفندی در قصابی‌های سطح شهر تهران به ۴۵۰ هزار تومان هم رسیده است. همان مقطع میانگین قیمت دام زنده آن در هر کیلو ۱۲۶ هزار تومان بود. در آن بازه قیمت گوساله زنده هم در هر کیلو ۹۶ هزار و ۱۰۰ تومان گزارش شد. بر همین اساس نیز قیمت یک کیلو گوشت گرم گوساله در آن مقطع نزدیک به ۳۰۰ هزار تومان بود. در همان روز‌ها بود که مقامات وزارت جهاد کشاورزی خبر از عرضه گوشت منجمد تنظیم بازاری را دادند.

طبق اظهارات برخی از آن‌ها قیمت گوشت قرمز به ۱۵۰ هزار تومان باید می‌رسید. طبق گفته برخی دیگر باید قیمت به ۱۸۰ هزار تومان می‌رسید. اما بازار راه خود را رفت و قیمت‌ها کاهش نیافت. عرضه‌کنندگان این کالای اساسی می‌گویند گوشت قرمز تنظیم بازاری صرفا در یک مقطع کوتاه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه شد. یکی از فروشندگان کوروش به «اعتماد» می‌گوید: در هفته اول اجرای طرح فجر تا فطر، گوشت منجمد تنظیم بازاری آمد، ولی در هفته دوم یعنی هفته آخر بهمن خبری از گوشت قرمز تنظیم بازاری نبود.

یکی از فروشندگان رفاه نیز می‌گوید، ما گوشت منجمد نمی‌آوریم، چون کیفیتش خوب نیست، چربی زیاد دارد. گزارش میدانی «اعتماد» نشان می‌دهد، افرادی که از فروشگاه‌های اتکا یا شهروند خرید می‌کنند، می‌توانند تقریبا هر روز هفته گوشت منجمد تنظیم بازاری را ببینند. البته قیمت این گوشت‌های تنظیم بازاری ۱۵۰ هزار تومان نیست، بلکه بیش از ۲۰۰ هزار تومان است.

رشد قیمت دام زنده

طبق آخرین داده‌ها، میانگین قیمت گوسفند زنده در روز ۲۶ بهمن ماه ۱۴۸ هزار تومان بود. درحالی که سال گذشته در همین مقطع قیمت گوشت گوسفند زنده به‌طور میانگین ۶۳ هزار تومان گزارش شد. یعنی میانگین قیمت گوساله هم نسبت به گوسفند زنده در سال گذشته گران‌تر شده است. در ۲۶ بهمن امسال میانگین قیمت گوساله ۱۴۵ هزار تومان بوده است. روند قیمت دام زنده را در نمودار‌های پیوست می‌توان دید. در این نمودار‌ها به خوبی مشخص است که چگونه در هفته اخیر، قیمت دام زنده جهش بی‌سابقه‌ای پیدا کرده که روی قیمت نهایی مصرف‌کننده تاثیر گذاشته است.

گوشت قرمز از کجا گران شد؟

طبق اعلام کارشناسان اقتصادی، بازار خوراکی‌ها مثل سایر بازار‌ها تابع سه نوع تورم است. بر همین اساس بازار گوشت از این روند مستثنی نیست. اما این سه نوع تورم چیست؟ تورم ناشی از «فشار تقاضا»، تورم ناشی از «فشار هزینه» و تورم «ساختاری». تورم ساختاری یعنی افراد انتظار دارند که نرخ تورم فعلی نرخ رشد فعلی قیمت در آینده نیز ادامه پیدا کند، بر اساس همین انتظار هم قیمت رشد می‌کند. اما تورم ناشی از هزینه چیست؟

تورم ناشی از هزینه به رشد هزینه تولیدکننده یعنی دامدار برمی‌گردد، هزینه خوراک دام، هزینه انرژی و ... باعث می‌شود قیمت نهایی دام زنده از جمله گاو و گوساله و بز و بره رشد کند. رشد بهای تولید مستقیم بر رشد قیمت در بازار نهایی اثر می‌گذارد.

تورم ناشی از فشار تقاضا هم همان رشد تقاضاست که منجر به رشد قیمت می‌شود. در یک ماه اخیر به دلیل مناسب‌های مختلف میزان تقاضا در بازار مصرف رشد کرد. همین رشد هم منجر به رشد قیمت شد.

کاهش تولید در دی ماه

داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در دی۱۴۰۱ نسبت به ماه قبل در حدود ۱۸ درصد افت داشته است. این رقم نسبت به ماه مشابه سال گذشته افت ۲۱ درصدی را نشان می‌دهد. اما مقدار تولید گوشت در دی ۱۴۰۱ نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۰ برای گوسفند و بره ۱۳ درصد و برای گاو و گوساله ۲۸ درصد است.

وضعیت کشتارگاه‌ها

مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های کشور در ماه دی، بر مبنای وزن لاشه‌های کشتار شده بیش از ۴۱ تن بوده است. از این میزان وزنی لاشه‌ها، مقدار قابل مصرف گوسفند و بره ذبح شده در ماه دی، ۸۶۲ هزار لاشه بوده است. وزن این لاشه‌ها ۶۷۳/۱۶ تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افت داشته؛ در این مدت وزن لاشه‌ها افتی ۱۲ درصدی کرده است. استان تهران با ۱۸۰ هزار لاشه بیشترین تعداد، و استان اصفهان با ۹۸۲/۲ تن بیشترین وزن را در این ماه به خود اختصاص داده‌اند.

طبق اعلام مرکز آمار در مقطع مورد بررسی تعداد لاشه‌های قابل مصرف گاو و گوساله ذبح شده هم نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش قابل توجهی کرده است. تعداد لاشه‌های گاو و گوساله در دی ماه ۱۴۰۱ به وزن ۷۰۲/۲۰ تن بوده است که این تعداد در ماه مشابه سال ۱۴۰۰ وزنی برابر ۷۸۴/۲۸ تن داشته است. یعنی افتی ۲۵ درصدی داشته است.

داده‌های موجود نشان می‌دهد، در میان استان‌های مختلف، استان تهران با ۱۷ هزار لاشه به وزن ۲،۹۸۵ تن بیشترین تعداد و وزن را در این ماه به خود اختصاص داده است. آمار‌های مرکز آمار بیانگر این است که تعداد لاشه‌های قابل مصرف بز و بزغاله ذبح شده در ماه دی نیز افت کرده است. در دی ماه امسال ۱۸۴ هزار لاشه به وزن ۲،۷۹۵ تن ذبح شده است. میزان افت لاشه‌ها به لحاظ وزنی نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶ درصد گزارش شده است. در میان استان‌های کشور، استان اصفهان با ۴۰ هزار لاشه به وزن ۵۶۸ تن بیشترین تعداد و وزن را در این ماه به خود اختصاص داده است.

بازار فراموش شده

قیمت گوشت قرمز در فصول اخیر جهشی قابل توجه پیدا کرده و در پاییز امسال با رشد ۴۷ درصدی به کیلویی ۲۱۴ هزار تومان به صورت متوسط رسید و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که این مسیر در زمستان نیز رو به افزایش بوده است. بررسی‌ها حاکی از این است که عمده تغییرات و رشد قیمت در این کالا ناشی از افزایش هزینه‌های تولید است. فائو پیش‌تر در گزارش سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانی‌ها را زیر ۱۲ کیلوگرم اعلام کرده بود.

براساس اعلام این نهاد بین‌المللی در سال ۱۳۹۹، سرانه مصرف گوشت قرمز و سفید در جهان ۴۱ کیلوگرم بوده که براساس آن در میان ۱۹۶ کشور جهان، رتبه ایران ۹۸ است. رتبه‌ای که به باور کارشناسان در سال جاری مجددا افت کرده است. برخی کارشناسان سرانه مصرف گوشت قرمز برای هر ایرانی را حدود ۶ کیلوگرم اعلام می‌کنند. اما یک منبع آگاه به اکوایران گفته بود که این آمار کمتر از ۶ کیلوگرم است.

یک کارشناس دیگر مطرح کرده بود، سرانه گوشت قرمز برای سه دهک فرودست جامعه ۳ کیلوگرم است. پیش‌بینی می‌شود، باتوجه به تورم خوراکی‌ها در ماه‌های اخیر به ویژه ماه گذشته این ارقام کمتر هم شده است.