مارکو در معدن

محمد رضایی روزنامه نگار در یادداشتی نوشت:مارکوپولو در یکی از بندهای سفرنامه خود هنگام توصیف شهرهای ایران، به کرمان می‌پردازد و این سرزمین را «مرکز سنگ‌های قیمتی و صنعتی» معرفی می‌کند.

کرمان اگرچه از جاذبه‌های بی‌نظیری برخوردار است و هر گردشگری می‌تواند چند نمونه از دیدنی‌های کم‌نظیر آن را به راحتی نام ببرد اما «سنگ»‌هایی در این دیار یافت می‌شود که می‌تواند جذابیتی مهم برای یک سیاح به‌شمار رود، همان‌طور که بیش از ۷۰۰ سال قبل توجه «مارکو» را به خود جلب کرده بود.

با داشتن چنین پس‌زمینه‌ای، وقتی کنجکاوی، تعجب و پرس‌وجوی بی‌پایان بازدیدکنندگان از معدن روباز مس سرچشمه را دیدم، جرقه‌ای در ذهنم زده شد که وقتی یک معدن در حال کار و روباز اینچنین برای افراد جذاب است؛ حتماً معادن زیرزمینی و دارای قدمت و نحوه کار معدن‌کاران و حتی ماشین‌آلات متفاوت آن باید از جذابیت بسیار بیشتری برخوردار باشد.

همین واکنش‌ها برآنم داشت تا به موضوع گردشگری معدنی به‌عنوان یکی از انواع ژئوتوریسم بیشتر فکر کنم و اینکه اساساً چنین مقوله‌ای چقدر در جهان مورد توجه قرار گرفته و آیا اصلاً به‌طورجدی و حرفه‌ای در ایران و جهان به آن پرداخته شده است.

یافته‌هایم جالب بود، برخی توریست‌های جهان که در پی کشف نوع خاصی از گردشگری هیجان‌انگیز هستند، یکی از ایستگاه‌های گردشگری مورد توجه‌شان بازدید از جاذبه‌های معادن روباز و زیرزمینی، نحوه اکتشاف و استخراج و ماشین‌آلات معدن است.

بر همین اساس در حال حاضر گردشگری معدن به عنوان «گردشگری ماجراجویانه» به یک نمونه از جذاب‌ترین روش‌های جذب توریست در کشورهای دارای معدن جهان تبدیل شده؛ به ویژه برای آن‌ها که به‌دنبال مقصدهای شگفت‌انگیز و تجربه جدید هستند. 

البته این اتفاق باید برای همه معدن‌داران خبری فوق‌العاده باشد چرا که چنین وضعیتی یعنی هرگز عمر معدن به پایان نمی‌رسد و فقط تغییر کاربری صورت می‌گیرد! روش انجام کار هم مشخص است: استخراج به پایان می‌رسد و جاده‌های صعب‌العبور مختص کامیون‌های خاص به یک ناحیه بکر قابل دسترسی با جاذبه‌های اکوتوریستی و ژئوتوریستی برای همه تبدیل می‌شود.

در نهایت آنچه به دست می‌آید یک بازی برد برد است هم برای گردشگری و هم برای معدن؛ گردشگری رونق می‌گیرد و بازاری جدید پیش رویش ایجاد می‌شود و هم‌زمان اگرچه ماشین‌های غول‌آسا و معدن‌کاران سخت‌کوش با انبوه خاطرات با معدن خداحافظی می‌کنند اما چراغ معادن غیرفعال که از چرخه استخراج خارج شده‌‌اند همچنان روشن خواهد ماند؛ فرصتی نو برای اشتغال‌زایی و درآمدزایی.