34 میلیون مخاطب گیم در گروگان فلیترینگ /صنعت بازی ایران در خطر است

گردش مالی صنعت بازی ایران تا ۴۳۰۰ میلیارد تومان است. ضمن اینکه گردش مالی صنعت بازی در سطح جهان تا ۱۵۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود. همچنین فروش بازی‌ها در سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته‌ و با رشد حدود ۴۸درصدی در تعداد کاربر روبه‌رو بوده است؛ رشدی که اکنون فیلترینگ سدّی محکم و مخرب برای آن به‌شمار می‌رود. تا جایی که این صنعت بزرگ و پول‌ساز در سراشیبی سقوط قرار گرفته است.

صنعت بازی ایران ۳۴ میلیون مخاطب دارد و ۵ میلیون بازیکن حرفه‌ای در این صنعت مشغول هستند. با در نظر گرفتن این آمار از سال‌های گذشته تاکنون، ظرفیت‌های حضور پررنگ ایران در صنعت بازی قابل پیش‌بینی بود.

صنعت گیم شامل بازی‌های کامپیوتری، کنسولی و موبایلی است. امروزه بازی‌های موبایلی درآمد بیشتری نسبت به بازی‌های رایانه‌ای دارند. تا به امروز صنعت گیم یا صنعت بازی در کشورهای آمریکا و چین موفقیت بالایی داشته است.

ایران نیز از اولین کشورهایی است که در منطقه خاورمیانه به تولید و استفاده از بازی‌های ویدیویی پرداخت. سه کشور ایران، عربستان و ترکیه در خاورمیانه از جمله کشورهایی هستند که توانستند رشد قابل توجهی را در صنعت بازی تجربه کنند. در آماری که کشور ترکیه از رشد استارتاپ‌های خود در سه ماهه اول ۲۰۲۳ منتشر کرده است صنعت گیم با تفاوت زیادی در رتبه اول قرار دارد.

رتبه ۱ کشورهای منطقه و رتبه ۱۸ دنیا

طبق اعلام مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ایران رتبه نخست در تولید علم در زمینه بازی‌های رایانه‌ای در میان کشورهای منطقه را دارد. براساس پژوهش مشترک که توسط این بنیاد و دانشگاه هنر اسلامی تبریز انجام شده، تا پایان سال ۱۴۰۱ ایران در تولید علم در زمینه بازی‌های رایانه‌ای که جز صنایع خلاق جدید است، رتبه نخست کشورهای منطقه و رتبه ۱۸ دنیا را در اختیار دارد. او متوسط سن بازیکنان رایانه‌ای در کشور را ۲۳ سال اعلام کرد و همچنین اظهار کرد این عدد افزایش پیدا خواهد کرد چراکه در کشورهایی مثل آمریکا متوسط سن بازیکنان رایانه‌ای ۳۳ سال است.

موانع رشد صنعت گیمینگ در ایران

در گزارشی که کافه بازار از رفتار کاربران و توسعه‌دهندگان خود در سال 1401 منتشر کرده است، به آمار 1.8میلیارد نصب برنامه و بازی برمی‌خوریم؛ علاوه بر آن تنها 884 میلیون جستجو برای بازی در یک سال اتفاق افتاده است.

بازاری با این رشد بالا نه تنها از طرف دولت نادیده گرفته می‌شود بلکه به رشد طبیعی آن هم هر روز بیشتر آسیب می‌رسد. صنعت بازی ایران به دلیل وجود تحریم‌ها با مشکلات زیادی روبه‌رو شده و تلاش فعالان این زمینه برای پیشرفت را بسیار دشوار کرده است.

استفاده از موتورهای بازی سازی که به دلیل تحریم‌ها قابل استفاده نیستند و دشواری‌های انتشار بازی‌های در گوگل پلی و استیم همگی از موانع رشد صنعت گیم ایران محسوب می‌شوند.

48درصد رشد مخاطبان بازی

طبق آخرین آمار بر مبنای آخرین پیمایش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای که در سال ۱۴۰۰ طراحی کرده است، برآورد شده از بین ۸۴میلیون ایرانی، ۳۴میلیون نفر بر روی مجموع پلتفرم‌ها، بازی رایانه‌ای انجام می‌دهند که 58درصد آن‌ها به شکل آنلاین بازی می‌کنند. این رقم جمعیتی نسبت به آمار سال 2016 رشد حدود 48درصدی را نشان می‌دهد. مردان ۵۹درصد و زنان ۴۱درصد جمعیت این آمار را تشکیل می‌دهند. قابل توجه است که رقم 34میلیون مخاطب بازی در ایران حدود دو هفته پیش توسط وزیر فرهنگ و ارشاد نیز تایید شد.

براساس گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، بازیکنان گیم، برای سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای بازی‌های دیجیتال در سال 1400 بیش از 19هزار میلیارد تومان، هزینه کرده‌اند. همچنین بیش از 512 میلیارد تومان مجموع هزینه‌ای است که گیمرهای پلتفرم‌های موبایلی در سال 1400 برای بازی پرداخت کرده‌اند. البته در این گزارش به هزینه VPN اشاره‌ای نشده که آن خود بر این هزینه‌ها چندبرابر می‌افزاید.

نکته‌ای که در این گزارش بر آن تمرکز شده در جریان هزینه‌های گیمرهای موبایل، بیش از 202میلیارد تومان به عنوان سهم بازی‌های بومی است. البته باید توجه داشت که فعالان صنعت بازی اخیرا به دلیل اختلال ایجاد شده در جریان دسترسی به اینترنت نگران ادامه فعالیت خود هستنند.

سهم گیمینگ بیشتر از موبایل در جریان اقتصادی

سهم پلتفرم کنسول و رایانه به شکل قابل توجهی به لحاظ اقتصادی بیشتر از موبایل است. بیش از 18هزار میلیارد تومان مجموع هزینه‌کرد گیمرهای کنسول و رایانه در سال 1400 است که بیش از 16هزار میلیارد تومان از این میزان هزینه صرف تهیه کنسول‌های بازی شده است.

86درصد از کل هزینه‌کردهای گیمرها، صرف خرید سخت‌افزار و به‌ویژه کنسول بازی شده و به دلیل رشد شدید نرخ ارز و وابستگی مستقیم قیمت سخت‌افزار به آن، این موضوع منجر به ایجاد گردش مالی قابل‌توجهی شده است.

رشد میزان هزینه‌کرد برای خرید دستگاه کنسول

برای درک بهتر نقش دلار می‌توان به این موضوع اشاره کرد که نرخ رشد ترکیبی سالیانه هزینه‌کرد بازیکنان از سال 1396 تا 1400 براساس مقادیر ریالی 113درصد و براساس مقادیر دلاری تنها 33درصد بوده است. مقایسه این اعداد با پیمایش سال 1398 از رشد خیره‌کننده میزان هزینه‌کرد بازیکنان برای خرید دستگاه کنسول در سال 1400 خبر می‌دهد.

از روزهای ابتدایی شروع محدودیت‌‌های اینترنتی صنعت بازی ایران روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. با وجود شکایات و درخواست‌ها در مورد رفع فیلترینگ گوگل پلی، این اپ استور همچنان فیلتر است و علاوه بر کاربران، کسب‌وکارها هم هزینه تبعات این فیلترینگ را به شکل ضررهایی می‌دهند که گاهی غیرقابل جبران هستند. عدم توجه به چالش های ناشی از فیلترینگ این اپ استور، باعث شده است صنعت بازی ایران رو به نزول برود.

75درصد ریزش کاربر پس از محدودیت گوگل پلی

براساس نتایج یک نظرسنجی با موضوع تاثیر محدودیت گوگل پلی بر بازی های ایرانی که توسط کمیسیون نرم افزارهای سرگرمی و بازی های رایانه ای سازمان نصر تهران انجام شده، 66درصد از پاسخ دهندگان، میزان ریزش کاربران پس از ایجاد محدودیت برای گوگل پلی را بالای 75درصد اعلام کرده اند. همچنین بیشتر شرکت کنندگان در این نظرسنجی گفته اند که پس از ایجاد این محدودیت، بین 25 تا 50درصد از درآمد خود را از دست داده اند.