جعبه به دوش/ معرفی کتاب

پوشا همه جا دنبال لاک می‌گردد و چیزهای زیادی را امتحان می‌کند، صندوق پست، کلاه، جعبه‌ی موزیکال و… ولی در نهایت متوجه می‌شود لاکی که پدر و مادرش برایش در نظر گرفته بودند از بقیه‌ی لاک‌ها بهتر است. پس سراغ همان جعبه می‌رود و سعی می‌کند بازسازی‌اش کند، ظاهر زیباتری به آن ببخشد و دیگر به رفتارهای ناراحت‌کننده‌ی دیگران هم توجه نکند.

کتاب جعبه به دوش را می‌توان در گروه کتاب‌های مهارت‌های زندگی قرار داد. چرا که به خودآگاهی، تفاوت‌های فردی و هویت‌یابی می‌پردازد. داستان به گونه‌ای نوشته شده که به طور غیر مستقیم به کودکان بیاموزد ارزش هر شخص به ویژگی‌های فردی او و تفاوت‌هایش با دیگران است، نه به ظاهر و لباس و… اگرچه گاهی نیز از زبان پدر و مادر یا راوی پیام اصلی داستان به شکل مستقیم منتقل می‌شود و خواننده می‌فهمد که ارزش یک لاک‌پشت بیشتر از لاک اوست.

یک لاک‌پشت بی‌لاک همچنان یک لاک‌پشت است. همانطور که در دنیای آدم‌ها ممکن است کسی دست، پا یا هر یک از اعضای بدن را نداشته باشد و باز هم یک انسان باشد. مخاطب کودک با خواندن همین کتاب کوچک تصویری می‌آموزد که باید تفاوت‌های افراد را بپذیرد و کسی را به خاطر ویژگی‌هایش مسخره نکند. می‌توان گفت نویسنده تا حدودی هم به افراد معلول و کم‌توان نظر کرده و می‌خواسته با نوشتن این کتاب شعار «معلولیت محدودیت نیست» را هم به مخاطبان کودک خود منتقل کند.

نکته‌ی دیگری که در این کتاب دارای اهمیت است موضوع دوستی است. در تمام مسیر پر پیچ و خمی که پوشا طی می‌کند، خرچنگ کوچکی که دوستش است، او را همراهی می‌کند. حتی وقتی پوشا از همه کس و همه چیز ناامید می‌شود، خرچنگ لاک کوچک خودش را به او پیشنهاد می‌دهد. این همراهی در تک تک فریم‌ها به تصویر کشیده شده و به خوبی و سادگی کودک را با مفهوم دوستی آشنا می‌کند.

تصویرگری کتاب جعبه به دوش را هم خود نویسنده یعنی ونسا روئدر به عهده داشته است. تصاویر این کتاب ساده، همه‌فهم و بسیار متنوع هستند. به طوری که در بعضی صفحات چند فریم کوچک‌تر کار شده و گاهی نیز یک تصویر بزرگ، دو صفحه از کتاب را به خودش اختصاص داده است. تصاویر رنگ‌های شاد دارند و به دور از جزئیاتِ گیج‌کننده‌اند و از آن‌جایی که نویسندگی و تصویرگری را یک نفر انجام داده، ارتباط و هماهنگی بسیاری بین متن و تصویر این کتاب تصویری دیده می‌شود.

یکی از نکات قابل توجه در مورد کتاب جعبه به دوش گروه سنی آن است. درست است که گروه سنی این کتاب 3 تا 6 سال عنوان شده اما خواندن آن برای تمامی گروه‌های سنی توصیه می‌شود. هویت فردی و پذیرش تفاوت‌ها مساله‌ای است که بسیاری از بزرگسالان هم با آن درگیرند. در تصاویر کتاب هم مشاهده می‌کنیم که لاک‌پشت‌هایی که به نظر بزرگسال می‌رسند، مشغول مسخره کردن پوشا هستند. گاهی انتقال مفاهیم این‌چنین عمیق و کاربردی از طریق یک داستان تصویری ساده بسیار تأثیرگذارتر از یک کتاب تئوری و علمی سنگین است.

ونسا روئدر نویسنده‌ای آمریکایی و ساکن تگزاس است که تاکنون چندین کتاب تصویری برای کودکان نوشته و تصویرگری کرده اما کتاب جعبه به دوش نخستین کتاب اوست که به فارسی ترجمه و در ایران توسط انتشارات مهرسا منتشر شده است.