تهدید جدی زلزله در تهران | گسل‌های مشا و شمال تهران فعال‌تر شدند؟

گسل مشاء به‌طور جدی تهران را تهدید می‌کند؟ زلزله شناسان می گویند :گسل مشا که زلزله روز شنبه در آن منطقه رخ داد فعال است.  مخصوصا بخش شرقی گسل مشا که از دهه اخیر فعالیت‌های زیادی از خود نشان داده است. روز شنبه  بر روی گسل مشاء زلزله‌ای به بزرگای ۳.۹ رخ داد، این گسل زمین‌لرزه‌های تاریخی‌ای را سبب شده و به سفارت انگلستان آن زمان در شهر تهران نیز آسیب وارد کرده است.قطعه شرقی گسل مشا  در ۱۶ اردیبهشت ۹۹ و ۲۶ بهمن ۴۰۱ هم در اثر فعال شدن همین قطعه اتفاق افتاد. بنابراین پی در پی روی این قطعه زلزله اتفاق افتاده است.

اخبار متعددی در رابطه با وقوع زلزله در تهران و اطراف آن به گوش می‌رسد.کارشناسان بر این باورند که اگر زلزله تهران در ابعاد بزرگتر از ۶ ریشتر در یکی از ۳ گسل شهر تهران رخ دهد، خسارت های احتمالی آن منجر به یک فاجعه تاریخی خواهد شد.

در تهران بر روی ۵ گسل و ۶۰ گسل فرعی و زیرشاخه های متعددی قرار داریم که نشان می دهد تهران بر روی پهنه بسیار خطرناکی مستقر است و این هر لحظه می تواند خطر آفرین باشد.

بر اساس نتایجی که روی ترانشه گسل‌ها دریافت شده و اطلاعات مربوط به گسل‌ها و مطالعات تحلیل خطر زمین‌لرزه برای تهران، پتانسیل زلزله‌ای با بزرگای ۷.۲ وجود دارد.

استاد فریبرز ناطقی‌الهی، رئیس پژوهشکده مهندسی سازه و معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله گفت: زلزله تهران در محدوده دماوند و بر روی گسل مشا بود که فعالیت‌های لرزه‌ای دیگری هم داشته‌است. حدود سال ١٨٣٠ زلزله بالای ٧.١ ریشتر از خودش در تاریخ به جای گذاشته و هر ١۶۵ سال این گسل فعال شده و زلزله‌های بالای ٧ ریشتر داشته است.

حالا که حدود ١٩۴ سال از آخرین زلزله این گسل گذشته، این بار بزرگی زلزله بیشترخواهد بود و احتمالا زلزله ٧.٢، ٧.٣ ریشتر خواهیم‌داشت و تاخیر در به وقوع پیوستنش بدتر و خطرناک تر است.مطالعات نشان می‌دهد این گسل مناطق زیادی را از دماوند، تهران، ری، کرج و حتی قزوین را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

این گسل خطرناک خواهد بود و این تکان ٣.۹ نشان از آماده بودنش برای زلزله احتمالی بیش از ٧ ریشتر خواهد بود که باعث خواهد شد علاوه بر گسل های تهران خیلی از گسل های دیگر ایران را به حرکت در بیاورد و نابودی تهران قطعی خواهد بود.

مطالعات و بررسی‌های محققان نشان می‌دهد ایران پتانسیل زلزله‌های بزرگ‌تر از ۷.۵ را دارد، ضمن آنکه مشاهده نتایجی که روی ترانشه گسل‌ها دریافت شده و بر اساس اطلاعات مربوط به گسل‌ها و مطالعات تحلیل خطر زمینلرزه برای تهران، پتانسیل زلزله‌ای با بزرگای ۷.۲ وجود دارد.

علی بیت‌اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز  با اشاره به زمین‌لرزه  دماوند، گفت: بنا بر گزارش مؤسسه لرزه‌نگاری دانشگاه تهران زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۳.۹ در حوالی شمال غرب دماوند رخ داد. از آنجایی که این زلزله یک رخداد لرزه‌ای بسیار بزرگ نیست، انتظار آسیب نمی‌رود، ولی انتظار می‌رود که مردم شهر دماوند و آبادی‌های اطراف آن این زلزله را به خوبی حس کرده باشند.

بیت‌اللهی، عمق زلزله  دماوند را در عمق ۱۰ کیلومتری و رومرکز آن را در ۷ کیلومتری آبعلی، ۱۰ کیلومتری دماوند و ۱۳ کیلومتری رودهن دانست.به گفته این محقق حوزه مخاطرات، رومرکز این زلزله از محدوده شهر تهران ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.

وی خاطر نشان کرد: این محدوده دارای تراکم جمعیت بالا حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر و ساخت و سازهای رو به توسعه است.

بیت اللهی یادآور شد: بر اساس برآوردها این رخداد لرزه‌ای روی گسل مشاء در محدوده شمال غرب شهر دماوند واقع شده است؛ این محدوده شامل دره مشاء است که گسل مشاء نیز از آن عبور می‌کند، در حالی که در این منطقه ویلاسازی‌های بسیار گسترده‌ای وجود دارد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی این زون را یکی از مناطق فعال از نظر زلزله توصیف کرد و افزود: این منطقه در چند سال قبل رخدادهای زلزله‌ای را تجربه کرده و آخرین زمین‌لرزه رخ داده در آن در اردیبهشت سال ۹۸ با بزرگای ۵.۶ دماوند است که در تهران نیز احساس شد.

هوشیاری درباره این منطقه ضروری است

وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که امروز سگمنتی از این منطقه فعال شده و امیدواریم رخداد بزرگتری وجود نداشته باشد و به نظر می‌رسد هوشیاری درباره این منطقه ضروری است.

بیت اللهی با اشاره به رخدادهای لرزه‌ای تاریخی این منطقه، اضافه کرد: این محدوده در حدود ۱۶۵ سال قبل بزرگترین زلزله ویرانگری را تجربه کرد که حتی شهر تهران را تحت تاثیر قرار داد و طبق نوشته‌های تاریخی، سفارت آن زمان انگلستان در تهران دستخوش این زلزله قرار گرفت و آسیب دید.

وی ادامه داد: از این رو این گسل، یک گسل بسیار فعال با لرزه‌زایی بالا و با رخداد زلزله‌های مخرب و ویرانگری همراه است و اثرات این زمین‌لرزه با توجه به اینکه نزدیک به شرق کلانشهر تهران است، به طور جدی شهر تهران را نیز می‌تواند تهدید کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: گسل مشاء از شمال تهران تا سمت نظرآباد استان قزوین ادامه دارد و از سمت شرقی تا شهرستان فیروزکوه کشیده شده است.

بیت‌اللهی با بیان اینکه این رخداد مرتبط با فعالیت‌های آتشفشانی کوه دماوند نیست، گفت: قله دماوند با رومرکز زلزله امروز فاصله دارد.

عال شدن گسل‌های زلزله‌خیز پایتخت و احتمال وقوع زلزله تهران

زمین‌لرزه دماوند در محدوده گسل مشا اتفاق افتاده است؛ گسلی که کارشناسان معتقدند در سال‌های اخیر فعالتر شده است.

ترس از زلزله و پیامد‌های آن دست از سر ساکنان تهران برنمی‌دارد؛ با هر رویدادی که به این مساله مربوط باشد در فضای مجازی بحث‌ها درباره زلزله بزرگ تهران دوباره بالا می‌گیرد.

چند روز پیش بود که زلزله‌ای با بزرگی ۳.۳ در دماوند اتفاق افتاد و پس از آن برخی این پرسش راه مطرح کردند که آیا این زمین لرزه می‌تواند روی گسل‌های تهران تاثیر بگذارد؟

بیشتر بخوانید: فاجعه قرن در پایتخت | احتمال وقوع زلزله‌ای شبیه ترکیه در تهران چقدر است؟

برخی نیز از سابقه لرزه‌خیزی این منطقه سخن به میان می‌آورند و یادآور می‌شوند که سال ۹۹ نیز در این منطقه زمین لرزه‌ای با بزرگای حدود ۵ اتفاق افتاد که در بخش‌هایی از تهران نیز احساس شد.

ارتباط زلزله دماوند با گسل‌های تهران

به این ترتیب برای بسیاری این پرسش دوباره مطرح شد که آیا زلزله‌ای که در دماوند اتفاق افتاد، ارتباطی با گسل‌های تهران دارد؟ دکتر مهدی زارع، زلزله‌شناس در پاسخ به این پرسش به جام جم آنلاین می‌گوید: زلزله ۳.۳ ریشتری دیروز دماوند در شمال گسل مشا اتفاق افتاد، محدوده‌ای که زلزله هجدهم اردیبهشت سال ۹۹ را با بزرگای ۵ ایجاد کرد و سبب لرزش تهران نیز شد.

‌او در پاسخ به این پرسش که آیا وقوع زلزله در دماوند این پیام را دارد که اتفاق بزرگتری در راه است؟ عنوان می‌کند: از یک زلزله با بزرگای ۳.۳ نمی‌شود چیزی فهمید. به همین دلیل باید تکرار و فراوانی زمین لرزه‌ها سنجیده شود.

مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این باره به دیده‌بان ایران گفت: گسل‌ها و مخصوصا گسل مشا که زلزله در آن منطقه رخ داد فعال هستند؛ مخصوصا بخش شرقی این گسل که از دهه اخیر فعالیت‌های زیادی از خود نشان داده است. قطعه شرقی گسل مشا که به عنوان یک قطعه فعال در نظر می‌گیریم در ۱۶ اردیبهشت ۹۹ و ۲۶ بهمن ۴۰۱ هم در اثر فعال شدن همین قطعه اتفاق افتاد. بنابراین پی در پی روی این قطعه زلزله اتفاق افتاده است.

زارع در پاسخ به این سوال که آیا زلزله مهمی اتفاق خواهد افتاد، گفت: با توجه به اینکه گسل شرقی اتفاقات مهم قبلی که روی آن افتاده است و طول آن هم حدود ۱۰۰ کیلومتر است توان لرزه زایی به بزرگای ۷ ریشتر را دارد. می‌توان انتظار داشت که زلزله‌ای به بزرگای هفت اتفاق بیوفتد.

وی همچنین درباره غریب الوقوع بودن زلزله هفت ریشتری گفت: با اطلاعاتی که داریم فعلا نمی‌توان راجع به آن اظهار نظر کرد. ولی با توجه به اینکه این گسل فعال مشا در کنار آتشفشان دماوند قرار گرفته است باید توجه کنیم که آتشفشان دماوند روی سیستم گسل مشاء تاثیر می‌گذارد.

زارع در ادامه توضیح داد: یعنی لرزه خیزتر بودن این گسل "مشا" را می‌توان به فعل و انفعالاتی که در سیستم آتشفشانی دماوند اتفاق می‌افتد ربط داد.

این زلزله شناس گفت: توجه به فعالیت‌های آتشفشانی دماوند در این منطقه لازم است. خود منطقه مشا و دماوند در شرق استان تهران جمعیت قابل توجه دو میلیون نفری را دارد؛ اگر زلزله بزرگتر از آنچه تا کنون اتفاق افتاده بیوفتد می‌توانیم انتظار داشته باشیم که این جمعیت حدود ۲ میلیون نفری تحت تاثیر قرار بگیرند. بنابراین توجه به لرزه خیزی این منطقه حائز اهمیت است.

به این ترتیب پرسش‌های دیگری نیز مطرح می‌شود؛ برای نمونه آیا گسل مشا پتانسیل زمین لرزه‌های بزرگتر را دارد؟ و یا این گسل فعال‌تر شده است؟

دکتر مسعود مجرب، زلزله شناس در پاسخ به این پرسش که آیا گسل مشا فعال‌ترین گسل تهران است، می‌گوید: مشا فعال‌ترین گسل نیست. اما گسل مهمی است و در دوره کنونی فعالیت بیشتری روی آن مشاهده می‌شود.

آن‌طور که او توضیح می‌دهد، گسل شمال تهران یکی از گسل‌های فعال و مهم تهران است. البته گسل پردیسان نیز مهم است، گسلی که گفته می‌شود حدود ۱۲ کیلومتر طول دارد.

او درباره سابقه گسل شمال تهران نیز توضیح می‌دهد: مطالعات و دیرینه زلزله شناسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که هر ۳۰۰۰ سال یک رویداد بزرگ در این محدوده اتفاق افتاده است. به عبارت دیگر در ۳۰ هزار سال گذشته ۹ زلزله بزرگ در این منطقه اتفاق افتاده است.

مجرب درباره اینکه گسل مشا پتانسیل رویداد‌های بزرگتر را دارد؟ عنوان می‌کند: این منطقه پتانسیل زلزله بزرگ‌تر را دارد. اما طبیعی است، زیرا قطعه شرقی گسل مشا لرزه‌خیز است و هر دو سال یکبار زلزله‌ای در این محدوده اتفاق می‌افتد که قابلیت رسانه‌ای شدن دارد.

این زلزله‌شناس درباره آخرین زلزله بزرگی که در این محدوده اتفاق افتاده است، عنوان می‌کند: سال ۱۸۳۰ میلادی زمین‌لرزه با بزرگی حدود ۷ در این منطقه یعنی بالای روستای مبارک‌آباد اتفاق افتاد که به جاده شکسته معروف است. البته این زمین لرزه در تهران نیز سبب خرابی‌هایی شد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا این زلزله می‌تواند روی گسل شمال تهران نیز تاثیر بگذارد، عنوان می‌کند؟ خیر.، چون تقاطع گسل شمال تهران و گسل مشا در روستای کلان به هم می‌رسند و حدود ۳۵ کیلومتر فاصله در این بین وجود دارد. در واقع به محل تقاطع گسل نمی‌رسد که بگوییم این زلزله می‌تواند روی گسل شرقی شمال تهران تاثیر بگذارد.

به گفته او زلزله اخیر دماوند در قطعه شرقی مشا اتفاق افتاده است، بنابراین ربطی به گسل شمال تهران ندارد.

کارشناسان معتقدند که زلزله ۳.۳ ریشتری اخیر دماوند تاثیری بر گسل‌های تهران نخواهد گذاشت. این درحالی است که آن‌ها تاکید می‌کنند که زلزله بزرگ تهران دیر یا زود اتفاق می‌افتد و نمی‌توان مانع این رویداد طبیعی شد. به همین دلیل این روز‌ها که تحت تاثیر زلزله خوی، ترکیه و سوریه شهروندان بیش از گذشته اخبار زلزله را دنبال می‌کنند. مسئولان نیز باید برای کاهش هزینه‌های جانی و مالی زلزله در کلانشهر‌های کشور اقدامات لازم را انجام بدهند و برنامه‌هایشان را به روز کنند. علاوه بر این نباید از اهمیت آموزش شهروندان نیز غافل شد، زیرا از این طریق نیز می‌توان پیامد‌های زمین لرزه را کاهش داد.