مشهد در آستانه مهاجرت اقلیمی / خشکسالی شدید در سیستان و بلوچستان و خراسان !

خشکسالی و فرونشست فاجعه هولناکی است ایران را در خطر قرار داده است بخش‌های بزرگی از ایران وارد جدی‌ترین تنش آبی شده‌اند کمتر از هزار مترمکعب در سال، آب در دسترس دارند . فرونشست زمین و خشکسالی و کمبود آب در ایران هر روز وارد مرحله تازه‌ای می‌شود

سومین سال آبی هم با بحران خشکسالی تمام شد؛ سالی که تشنگی‌اش ماند بر جان سرزمین ایران. موجودی ذخایر برخی سدها کمتر و قطعی آب هم گسترده‌تر شد. در برخی از استان‌ها از جمله خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان اما وضعیت بحرانی‌تر و خشکسالی شدید حکمفرما بود.

طبق آخرین آماری که شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان زمین شناسی منتشر کرده است، بدترین اوضاع را در اصفهان داریم. اصفهان گسترده ترین فرونشست ها را تجربه می کند و فرونشست وارد شهر شده و شبکه فاضلاب را نیز شکسته است. چند دکل برق در دشت‌ مهیار اطراف اصفهان به دلیل احتمال سقوط جا به جا شده اند. میزان تراز منفی اصفهان ۱۳ میلیارد مترمکعب است که چیزی حدود ۲۰ رودخانه به اندازه زاینده رود است. استان های دیگری نیز هستند که تراز منفی آن‌ها بیشتر از اصفهان است. استان فارس که ۱۵ میلیارد مترمکعب تراز منفی دارد و بزرگترین فروچاله جهان را با ۵۴ سانتی متر در سال در استان فارس ثبت کرده ایم. استان فارس پتانسیل زیادی دارد که به یکباره فروبپاشد! اگر وضعیتی مثل اصفهان پیدا نکرده این است که عمق آبخوان‌های آن بیشتر از اصفهان بوده است. استان فارس می‌تواند به سرعت سرنوشتی شبیه اصفهان پیدا کند. از استان فارس وضعیت نگران کننده تر و ترسناک تر استان خراسان رضوی است که تراز منفی آن ۳۱ میلیارد مترمکعب است و شکاف بسیار طولانی را در دشت نیشابور به طول ۳۲ کیلومتر داریم. آنجا اولین دشت های ممنوعه ایران را در دهه چهل دارد که در دشت توس ثبت شد اما کسی توجهی نکرد. استانی که عمیق ترین آبخوان های ایران را داشت الان به سرنوشتی بسیار نگران کننده تر از دیگر استان های کشور دچار می شود. ما گسترده ترین سازمان متمرکز کشاورزی را در آنجا داریم و در حقیقت بخش قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی در حوزه کشاورزی سال های سال است که مصرف می‌شود و هزاران حلقه چاه غیرمجاز در آنجا وجود دارد.

وافزود: در کنفرانسی که اخیرا در مشهد داشتم آماری که ارائه شد این بود که در سال گذشته توانسته اند هزار حلقه چاه غیرمجاز را پلمپ کنند اما پایان سال ۱۶۰۰ چاه غیرمجاز ایجاد شده است. ممکن است که دومین شهر مهم و پرجمعیت ایران در آستانه فروپاشی کامل و مهاجرت اقلیمی باشد. مشهدی‌ها به ۱۲ هزار لیتر در ثانیه برای تامین آب شرب نیاز دارند و الان ۴۹۰۰ لیتر آب وجود دارد که ممکن است ۳ ماه دیگر تمام شود. الان دستگاه های خاصی به سد های اطراف مشهد برده اند تا سد را ساماندهی کند اما چندان دوامی ندارد.

بنا بر داده‌های دفتر اطلاعات و داده‌های آب، حجم پرشدگی مجموع سدهای کشور ۴۶ درصد است. ذخایر سدها در سال جاری و تا ۱۸ شهریور حدود ۲۲.۶ میلیارد مترمکعب عنوان شده است.

ذخایر برخی از سدها وضعیت خوبی ندارند؛ از جمله سدهای وشمگیر، گلستان و بوستان در استان گلستان و سد رودبال داراب در استان فارس که موجودی مخازن این سدها صفر گزارش شده است. موجودی مخازن این سدها نسبت به سال گذشته به ترتیب ۶۷ درصد و ۹۸ درصد کاهش داشته است.

پس از سدهایی که گفته شد، مخازن سدهای استان سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی هم با کاهش شدید موجودی آب مواجه هستند. درصد پرشدگی چاه‌نیمه‌ها در سیستان و بلوچستان ۴ درصد و موجودی مخزن هم ۵۷ میلیون مترمکعب عنوان شده است.

خراسان رضوی کمترین بارندگی را ثبت کرد

سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره وضعیت بارندگی در ایران به تسنیم گفت که سال آبی اول مهر ۱۴۰۱ تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۲ مانند ۲ سال گذشته با کاهش بارش به اتمام رسید.

رئیس سازمان هواشناسی کشور توضیح داد که توزیع بارش در همه نقاط کشور یکسان نبود. بدترین شرایط در حاشیه شرقی کشور به‌ویژه در استان خراسان رضوی ثبت شده است.

هفته گذشته نیز علی‌اصغر دهقان‌پور، مدیرکل هواشناسی استان خراسان رضوی به ایسنا گفت که بر اساس شاخص (SPEI) ۱۲ ماهه تا پایان مردادماه سال جاری، بیش از ۹۸ درصد استان خراسان رضوی با خشکسالی شدید و بسیار شدید مواجه است.

۳ استان با کمترین بارندگی

دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نیز در گزارشی به وضعیت بارندگی در استان‌ها به تفکیک پرداخت. بر این اساس استان خراسان رضوی در صدر استان‌های کم بارش کشور قرار گرفته است.

میزان بارندگی در استان خراسان رضوی از ابتدای سال آبی که تمام شد تا تاریخ ۱۸ شهریور و نسبت به متوسط دراز مدت ۴۶ درصد کاهش داشت. پس از این استان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان کمترین بارش را ثبت کردند.

۳ سال خشکسالی

خردادماه سال جاری نیز یعقوب‌علی نظری، استاندار خراسان رضوی درباره وضعیت آبی این استان را هشدارآمیز تعریف کرد. او گفت که بعد از ۲ سال خشکسالی مفرط در سراسر استان، باز هم با این مشکل مواجه هستیم.

استاندار خراسان رضوی ادامه داد: «مسئولان دقت کنند مجودی آب معین و مشخص است. ما دچار محدودیت تامین هستیم. بدیهی است که همه بخش‌ها باید مدیریت مصرف آب شرب، صنعت، کشاورزی و خدمات مخصوصا در شهر مشهد با حداکثر صرفه‌جویی را داشته باشند.»

تنش آبی در ۲۵ استان ایران

اردیبهشت‌ماه سال جاری کارگروه مدیریت بحران استانداری با موضوع تنش آبی و سدهای استان خراسان رضوی برگزار شد. در این نشست نیز وضعیت استان خراسان رضوی هشدارآمیز توصیف شد.

محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در این نشست گفت که ایران و ۱۰ کشور در غرب آسیا با تنش آب مواجه هستند. ما نه‌تنها در خراسان رضوی بلکه در ۲۴ استان با تنش آبی مواجه هستیم. (قدس آنلاین)

او توضیح داد که در اسفندماه برای اجرای پروژه‌های تامین آب خراسان رضوی هزار میلیارد تومان اختصاص یافت. برای کل کشور هم ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه جهت تنش آبی امسال پیش‌بینی شد.

جواد خدایی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی در این نشست گفته بود که مسأله تنش آبی استان خراسان رضوی و شهر مشهد در سال جاری متفاوت از سال‌های قبل است.

او توضیح داد: «هم در مجموعه ذخایر منابع آبی پشت سدها و حجم بارندگی‌ها تفاوت فاحشی با سال‌های قبل داریم. این در حالی است که این استان با بیشترین جمعیت روستایی را دارد و ۷۵ درصد منابع آبی صرف کشاورزی می‌شود و این شرایط را حادتر می‌کند.»

خشکسالی شدید در خراسان رضوی

همچنین در بخش دیگری از این نشست علی‌اصغر دهقان‌پور، مدیرکل هواشناسی استان خراسان رضوی شرایط بارش در مشهد را حاد توصیف کرد. او گفت استان خراسان رضوی درگیری خشکسالی شدید است. به طوری‌که ۹۹ درصد مساحت استان تحت تاثیر خشکسالی است و از این میزان ۴۶ درصد با خشکسالی بسیاری شدید مواجه است.

آنطور که آمارها و اظهارات مقامات مختلف نشان می‌دهد وضعیت استان خراسان رضوی از نظر خشکسالی و بی‌آبی در کنار استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. حالا قرار است که با طرح انتقال آب دریای عمان به این استان‌ها آبرسانی صورت گیرد.

منبه تجارت نیوز