زمان آغاز پیک هفتم کرونا در ایران

دکتر حمید سوری، اپیدمیولوژیست درباره آینده کرونا و پیک‌های احتمالی می‌گوید: شواهد علمی می گوید نمی توان تصور کرد که اومیکرون آخرین واریانت کووید ۱۹ باشد. ما بعد از واریانت بتا و گاما واریانت دلتا را داشتیم که بسیار شدیدتر بود و به این صورت نبود که اگر واریانتی با بیماری زایی و شدت بیماری کمتری ایجاد شود واریانت بعدی الزاما خفیفتر باشد و یا واریانت خفیف آخرین واریانت باشد.

متن گفت‌وگو با دکتر سوری را در ادامه بخوانید:

_ وزارت بهداشت اعلام کرد شیب ابتلا به اومیکرون در کشور کاهش پیدا کرده است. با توجه به نزدیک شدن ایام نوروز و روز های خرید و دید و بازدید آیا می توان احتمال داد که آمار مبتلایان باز بالا برود؟

 متاسفانه ما سال گذشته نیز این تجربه را داشتیم و علی رغم اینکه روند اپیدمی روندی رو به کاهش بود و پیک سوم نزول پیدا کرده بود اما به دلیل سفر های نوروزی در نیمه اول بهار مجددا شاهد پیک چهارم بودیم و نگرانی ما از این است که مبادا به دنبال پیک ششم پیک هفتم نیز داشته باشیم. بالاخره رخداد بیماری تابع مواجهه موثر است. مواجهه موثر یعنی عدم رعایت پروتکل ها و سفر رفتن و رفتن به مهمانی ها، دورهمی ها و عدم فاصله گذاری اجتماعی. شاید بعضا روی واکسیناسیون زیاد حساب باز شود که واکسن اگر چه بسیار مهم است اما برای ما کافی نیست و بخشی از مسائل به مدیریت اپیدمی در دورانی که مردم با آن مواجه هستند بر می گردد. مردم نباید دچار سهل انگاری شوند.

در تجمعات نوروزی و دید و بازدیدها و تجمعاتی که در مراکز خرید و یا در سفر ها پیش می آید باید مورد توجه باشد. عاقل از یک سوراح چند بار گزیده نمی شود ما سال گذشته هم همین مشکل را داشتیم. متاسفانه سیاست اشتباه دولت دوازدهم باعث شد که سفرها آزاد شود این به دنبال طرح شهید سلیمانی بود که دستاورد های خوبی داشت و فاصله خوبی بین پیک سوم ایجاد کرده بود اما با سهل انگاری پیک چهارم بوجود آمد و جامعه درگیر نوع دلتا شد. امروز که درگیر پیک ششم هستیم هنوز پیک ششم خاتمه نیافته و امیدواریم طی روزهای آینده به اتمام برسد. مردم نباید در مسائل دچار عادی انگاری و سهل انگاری باشند. نباید فکر کنند اومیکرون ضعیف بوده و فکر کنند ویروس ضعیف شده و اومیکرون پایان اپیدمی است و به رفتار های عادی خود برگردند. دومین مساله این است که گروه های پر خطر و سالمندان و کسانی که بیماری های زمینه ای دارند به شدت در خطر هستند و باید حتی با وجود تزریق واکسن بدانند که در خطر هستند و نباید بخاطر تزریق سه دوز واکسن احساس کنند روش های پیشگیری دیگر را می توان کم رنگ جلوه داد. واکسیناسیون لازم است ولی کافی نیست.

نکته دیگر در مورد ایام نوروز این است که علی رغم تذکرات مکرری که داده شد متاسفانه وزارت بهداشت در شهر ها و مناطق مختلف ارزیابی خطر نکرد. اگر این کار را می کرد ما می توانستیم محدودیت های جدی تری را برای مناطق پر خطر در نظر بگیریم. وقتی در مورد مناطق پر خطر صحبت می کنم الزاما رنگ بندی های سنتی مورد استفاده در نظر من نیست چون این رنگ بندی ها اساس درست و دقیقی ندارد و ممکن است گمراه کننده باشد یعنی الزاما جایی که رنگ آن زرد یا نارنجی است نقطه ای بی خطر و یا کم خطر نیست همانطور که نقاط قرمز رنگ نیز الزاما پر خطر نیستند.

هنوز هم فرصت هست و با توجه به مجوزی که ستاد ملی کرونا به استان ها داده است اگر استان ها و استانداری ها با کمک گرفتن از نظارت های علمی آن استان وضعیت خطر را در استان خود آمایش کنند قطعا می توانند با اقداماتی که در سطح هر استان انجام می دهند از گسترش خطر در میان مردم آن استان و سایر مناطق کشور جلوگیری کنند و اپیدمی را مدیریت کنند.

_ آیا تزریق دوز چهارم واکسن لازم است؟

ویروس هوشمند است و با تغییر در ساختار ژنتیکی خود به دنبال بقا است. این بقا به این شکل است که به دنبال فرد حساس می گردد و تغییرات ژنتیکی ایجاد شده به این شکل است که افرادی که واکسن زده اند باز هم امکان ابتلا دارند و این قضیه به معنای این است که جامعه بشری باید به دنبال واکسن های جدید باشد. الزاما تداوم واکسیناسیون با واکسن های موجود نمی تواند کفایت کند. واکسن های موجود یعنی واکسیناسیونی مصنوعی که به این ترتیب مداخله ای را در سیستم ایمنی افراد ایجاد می کنیم که در مورد عوارض دراز مدت آن اطلاعی نداریم. از عمر اولین واکسن کرونا در کشور ۱۴ تا ۱۵ ماه گذشته و اثرات دراز مدت آن مشخص نیست لذا تزریق واکسن برای دوز های بعدی باید با احتیاط صورت بگیرد. جامعه علمی جهانی نیز در این زمینه با احتیاط حرکت می کند و سعی در تولید واکسن های جدید دارند به ویژه با این زیر واریانت های جدیدی که در راه است. مثل بی ای تو و واریانت های دیگری که ممکن است ما از آن ها اطلاعی نداشته باشیم. از این رو تمرکز بر تزریق دوز های بعدی راه حل اساسی نیست. راه حل این است که با توجه به تغییرات ژنتیکی ایجاد شده در ساختار ویروس ما را بر این می دارد که به دنبال واکسن های جدید باشیم.

_ شرکت های بزرگ امروز این کار را انجام می دهند؟

بله واکسن یکی از کالاهای بیولوژیک پر سود در سطح جهان است. از این رو طبیعی است که شرکت های چند ملیتی بازار های بعدی واکسن را در اختیار بگیرند در کشور ما هم تلاش هایی صورت می گیرد ولی شاید امروز برای قضاوت درباره نتیجه زود باشد.

_ درباره پایان کرونا و شدت سویه ها پیش بینی هایی انجام می شود آیا این فرضیه ها می تواند درست باشد؟

نمی توان تصور کرد که اومیکرون آخرین واریانت کووید ۱۹ باشد

هر احتمالی وجود دارد هیچ احتمالی صفر نیست ولی شواهد علمی می گوید نمی توان تصور کرد که اومیکرون آخرین واریانت کووید ۱۹ باشد ما بعد از واریانت بتا و گاما واریانت دلتا را داشتیم که بسیار شدیدتر بود و به این صورت نبود که اگر واریانتی با بیماری زایی و شدت بیماری کمتری ایجاد شود واریانت بعدی الزاما خفیفتر باشد و یا واریانت خفیف آخرین واریانت باشد. این تصور غلط است با توجه به آنچه که در دنیا سابقه داشت در ۱۸۹۰ قبل از اینکه آنفولانزای اسپانیایی رخ بدهد سابقه آنفولانزای روسی را داشتیم که به اشتباه اسم آن را آنفولانزا گذاشته بودند چون آن هم نوعی کرونا ویروس بود و بعد ها بشر متوجه شد که به غلط اسم آن را آنفولانزا می نامد آن تجربه بین سه تا پنج سال طول کشید و شاید شبیه ترین اپیدمی و پاندمی به وضعیت سال های اخیر باشد. شواهد اپیدمیولوژی این را تایید نمی کند که ما در ماه های اخیر شاهد اتمام اپیدمی باشیم. طبیعتا باید خود را برای شرایط متفاوتی آماده کنیم ضمن اینکه الگوی ویروس و تغییرات ویروس به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست.

_ سیاست های اتخاذ شده توسط کشور ها متفاوت است ولی عمدتا محدودیت ها برداشته شده است آیا هم زیستی با ویروس عادی شده است؟

به نظر می آید در وضعیت اپیدمی طبیعت ویروس حکمرانی می کند تا مداخلات ما

قطعا چنین اتفاقی نیفتاده است. وضعیت پیک ششم در کشور ما همین را نشان می دهد پیک ششم به طور رسمی از اوایل بهمن ماه در کشور ما شروع شده است. ولی هنوز هم شاهد نوساناتی در بیماری هستیم و این نشان می دهد در کشور ما مداخله موثر که زود جواب بدهد وجود نداشت. به نظر می آید در وضعیت اپیدمی طبیعت ویروس حکمرانی می کند تا مداخلات ما! واکسیناسیون تنها یکی از راه های قطع زنجیره انتقال است و نباید واکسیناسیون را بیش از آنچیزی که هست بولد کرد و اثر آن را بزرگتر دید. نتیجه این خواهد بود که موجب غفلت از سایر مداخلات باشیم همانطور که پوشش واکسیناسیون در بسیاری از کشور ها بهتر از ما بود ولی در این کشور ها نیز شاهد رخ دادن پیک های بعدی بودیم.