پزشکیان مراقب «زلزله» باشد

یک متخصص زلزله شناسی با اشاره وضعیت لرزه خیزی کشور، پیشنهاداتی را برای مقابله با زلزله و کاهش خسارات ناشی از آن به دولت جدید ارائه کرد.

مهدی زارع با بیان اینکه کشور ما یکی از کشور‌های حادثه خیز دنیاست و بیشتر مخاطرات شناخته شده در دنیا، در ایران نیز رخ می‌دهند، گفت: در همین راستا نیز دولت باید به این موضوعات توجه جدی داشته باشد. به عنوان مثال سوانح طبیعی مختلف مانند زلزله، سیل، فرونشست، خشکسالی، زمین لغزش، آتش سوزی پس از زلزله، تغییر اقلیم بار‌ها در کشور ما رخ داده‌اند، بنابراین رئیس جمهور باید برای پیشگیری از این سوانح و عملکرد بهتر در بحران‌ها، برنامه‌های مختلفی داشته باشد.

وی افزود: در سراسر کشور ما سوانح طبیعی رخ می‌دهند، اما به عنوان مثال، تهران یکی از خطرناک‌ترین کلان شهر‌های جهان از نظر ریسک است. پایتخت کشور ما دارای بیش از ۹.۷ میلیون نفر جمعیت شبانه است که برخی از آن‌ها در ساختمان‌های غیرمقاوم قدیمی و همچنین ساختمان‌های مرتفع مدرن زندگی می‌کنند که درجه آسیب پذیری این شهر را نشان می‌دهد. همچنین بر اساس آخرین سرشماری ها، حدود بیست درصد جمعیت کشور در ۱۰۰ کیلومتری مجاورت تهران ساکن هستند و در واقع یک تراکم ۱۷.۵ میلیون نفری را در اطراف تهران و شهر کرج در استان‌های تهران و البرز ایجاد کرده اند.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به حادثه طبیعی زلزله اظهار کرد: زمین لرزه‌هایی با بزرگای ۷ در محدوده ۱۵۰ کیلومتری پیرامون تهران حدودا هر ۲۰۰ سال یک بار رخ داده است. همچنین گسل شمال تهران با حداکثر زلزله احتمالی با بزرگای ۷.۵ با دوره بازگشت ۳۰۰۰-۳۵۰۰ سال بوده و آخرین رویداد بزرگ ۳۲۰۰ سال پیش رخ داده که یعنی ممکن است همین روز‌ها مجددا فعال شود.

زارع با اشاره به سایر گسل‌ها ادامه داد:گسل مشاء، حداقل از زمان زمین لرزه ۲۷ مارس ۱۸۳۰ با بزرگای برآورد شده ۷ در امتداد حدود ۱۰۰ کیلومتر، بخش قفل شده‌ای دارد، بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که این بخش قفل شده با زمین لرزه‌ای روی گسل مشاء که به شدت بر تهران اثر خواهد گذاشت؛ گسیخته شود.

مناطق مرکزی وجنوبی شهر ریسک خطر بالاتری دارند

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله اظهار کرد: برای شهر تهران، ارزیابی خطر زلزله، سیل، زمین لغزش و فرونشست به منظور استخراج نقشه کلی چند مخاطره‌ای، انجام شده است. نقشه ریسک چند مخاطره‌ای اولیه تهیه شده برای تهران نشان می‌دهد که مناطق مرکزی و جنوبی شهر نسبت به سایر مناطق در محدوده خطر بالاتری قرار دارند؛ به طوری که مناطق مرکزی و جنوبی نیازمند توجه بیشتر در طرح‌های کاهش ریسک سوانح هستند.

زارع با اشاره به حریق و ریزش ساختمان پلاسکو گفت: حادثه جدی آتش سوزی ۳۰ دیماه ۱۳۹۵ ساختمان پلاسکو نشان داد که مناطق شهری در صورت وقوع یک آتش‌سوزی گسترده پس از زلزله چقدر تاب‌آور خواهند بود. همچنین نقشه ریسک آتش سوزی پس از زلزله تهیه شده که نشان می‌دهد مناطق مرکزی و جنوبی تهران در بالاترین ریسک تقریبا در تمام سناریو‌های محتمل قرار دارند.

وی در پیشنهادی به دولت چهاردهم افزود: یکی ماموریت‌های مهم برای دستور کار مطالعات زلزله در دولت چهاردهم، باید توجه به مطالعات و پژوهش‌ها در حوزه زلزله شناسی و مهندسی زلزله باشد. همچنین توسعه و ترویج تفکر علمی و ترویج علم مرتبط با زلزله در جامعه با ایجاد موزه‌های علمی، توسعه برنامه‌های آموزشی علمی در کل جامعه، حفاظت از مناطق زلزله زده در فلات ایران، و مستندسازی زمین‌لرزه‌های گذشته ایران و توجه به مساله ریسک زلزله در تهران به عنوان یک اولویت ملی و تدوین و عملیاتی کردن یک برنامه جامع همه جانبه نیز بسیار اهمیت دارد.

زارع گفت: جذب نیرو‌های متخصص ایرانی و خارجی از سراسر دنیا و به کارگیری نیرو‌های با کیفیت بر پایه سرمایه گذاری نوین نیز باید از جمله اولویت‌های دولت چهاردهم قرار گیرد.

وی با اشاره به برنامه‌های علمی مورد نیاز افزود: علاوه بر امور اجرایی، برخی برنامه‌های علمی نیز می‌تواند در این دولت جای داشته باشد که به توسعه دانش زمین لرزه‌ها ختم شود. به عنوان مثال توسعه واحد‌ها و مراکز پژوهش و توسعه زلزله ایران، در یک بازه زمانی مشخص مثلا ۱۰ ساله در مراکز پژوهشی نقاط مختلف لرزه خیز کشور به عنوان فعالیت‌های پژوهشی در امر زلزله به ویژه در مناطق زلزله زده قبلی ایران مانند فردوس، در استان خراسان رضوی، سلماس در استان آذربایجان غربی، اردکول قاین در استان خراسان جنوبی، بم در استان کرمان، منجیل در استان گیلان می‌تواند ایجاد شود.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: ساماندهی پایگاه داده‌های علمی زلزله ایران به مظور تهیه آرشیو مستندات زلزله‌های ایران بر اساس زمان رخداد در قبل از سده بیستم و پس از سال ۱۹۰۰ و و تهیه آرشیو کامل نگاشت‌های ثبت زلزله‌های ایران و دستگاه‌های لرزه نگاری از گذشته تا کنون، تهیه آرشیو زمین لغزش در هنگام زلزله‌های ایران، کاتالوگ‌ها و شکل موج زمین ­لرزه­‌های ثبت شده در ایران و پیش نشانگر‌های غیر لرزه‌ای زلزله و همچنین الگو‌های قابل تشخیص از شکل موج زلزله­‌ها از جمله این پیشنهادات است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

زارع گفت: توسعه فناوری‌های مرتبط با علوم و فنون زلزله نیز می‌تواند به عنوان طرحی دیگر اجرا شود. توسعه ابزار‌ها و تجهیزات زلزله شناسی، توسعه آزمایشگاه ابزار‌های لرزه نگاری و مدل گسلش و زمین، توسعه تجهیزات لرزه نگاری و سنجش‌های لرزه‌ای و ارتعاشی، توسعه تجهیزات ژئوتکنیک و ارتعاش و دینامیک خاک، توسعه تجهیزات مدلسازی تمام مقیاس پاسخ زمین در هنگام زلزله، راه‌اندازی آزمایشگاه پیشرفته ژئوتکنیک و... می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

وی افزود: توسعه برنامه آکادمیگ پیش بینی و هشدار زلزله در ایران و توسعه همکاری‌های بین المللی در سطح مشارکت با موسسات درجه اول پژوهشی در سطح جهان نیز می‌تواند به عنوان برنامه‌های علمی پیشنهادی به دولت آقای دکتر پزشکیان ارائه شود.

این متخصص زلزله شناسی گفت: این موارد می‌تواند از طریق هیات دولت و ظرفیت دانشگاه‌ها و به خصوص سازمان مدیریت بحران کشور، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، وزارت علوم، سازمان ژئوفیزیک، وزارت نیرو، وزارت دفاع و ... مورد توجه و پیگیری قرار بگیرد.