ماجرای استرداد اشیای تاریخی ایرانی از فرانسه چه بود؟

فرانسه مهد آثار تاریخی ایرانی است که در سال‌های مختلف توسط باستان شناسان و کاوشگران این کشور به بهانه دریافت سهمی از محل حفاری‌ها و کمک به کشف آثار تاریخی در محوطه‌های باستانی به کشورشان منتقل کردند برخی دیگر از این آثار به صورت قاچاق یا از راه‌های دیگر وارد فرانسه شد تا بتواند کلکسیون آثار و اشیای تاریخی این کشور را پر کند.

در اقدامی کم نظیر چند روز پیش خبر رسید که در موزه ملی ایران مراسمی برای رونمایی از ۲۹ شیء تاریخی استرداد شده از فرانسه برگزار شده است و این اشیا در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است اما ماجرا این آثار چه بود، چطور به فرانسه رفته بودند و چطور از فرانسه به ایران برگشت داده شد؟

سال‌ها پیش سفیر شارل دوگل در جنگ جهانی دوم تعدادی از آثار تاریخی ایران را به فرانسه منتقل کرده بود. گبلو مدت‌ها در ایران زندگی می‌کرد و مهندس راهسازی هم بود. او یک مجموعه خانگی از آثار ایرانی داشت که کاملاً خصوصی و اختصاصی بوده است. خانواده گبلو، نماینده ژنرال شارل دوگل که به منزله سفیر «فرانسه آزاد» در ایران بوده می‌خواستند این آثار را به شمال فرانسه انتقال دهند. تا اینکه سید محمد طباطبایی، رایزن فرهنگی ایران در فرانسه به صورت اتفاقی با نوادگان سالمند او ارتباط گرفته و متوجه وجود چنین مجموعه‌ای شد.

رایزن فرهنگی ایران از نوادگان سفیر شارل دوگل درخواست کرد که بتواند از این مجموعه بازدید کند. پس از مدت‌ها رایزنی و برگزاری جلسه، او توانست خانواده گبلو را راضی کند که جابه جایی این اموال کار سختی است و چون این آثار متعلق به ایران بوده، می‌بایست به کشور مبدا برگشت داده شود. آنها راضی شدند تا بخشی از آثار را که نمی‌دانستند چطور به دست پدربزرگشان رسیده، به موزه لوور فرانسه اهدا کرده و بخش بیشتر را رایگان به ایران بفرستند.

ایزنی فرهنگی ایران در فرانسه نیز با کارشناسان میراث فرهنگی در ایران هماهنگی لازم را به عمل آورد و تصاویری از این اشیا را برای بررسی صحت و اصالت آنها ارسال کرده و پس از تأیید آنها را به سفارت ایران در فرانسه فرستاد تا در نهایت این اشیا در موزه ملی ایران به نمایش درآمد و طی مراسمی از آنها رونمایی شد.

۲۹ شی‌ء استردادی شامل ظرف سفالی لوله‌دار متعلق به دوره آهن اول، پیکرک‌های سفالی دوره عیلام میانه، ظرفی از جنس قیر طبیعی دوره عیلام میانه، پیکرک سفالی دوره اسلامی، دوات سفالی لعابدار دوره سلجوقی، بشقاب سفالی دوره اشکانی است. قدیمی‌ترین شی‌ء یک قطعه سفال دوره عصر مفرغ است که حدود پنج هزار سال قدمت دارد. احتمالاً این آثار از شوش و سیلک و سایر مناطق ایران استخراج شده اند./ مهر