آژیر زلزله تهران به صدا درآمد؛ زلزله گرمسار گسل تهران را فعال کرد؟

زلزله تهران هر لحظه امکان رخ دادن دارد؛ این همیشه یک هشدار جدی است. در پایتخت منتظر مرگبارترین حادثه تاریخ یعنی زلزله تهران باشید. زلزله سنگین در تهران یکی از تهدیدهایی است که می‌تواند نه‌تنها شهر تهران بلکه کل کشور را با یک بحران جدی مواجه کند. اخبار متعددی در رابطه با وقوع زلزله تهران و زلزله در اطراف آن به گوش می‌رسد. کارشناسان بر این باورند که اگر زلزله تهران در ابعاد بزرگتر از ۶ ریشتر در یکی از سه گسل شهر تهران رخ دهد، خسارت‌های احتمالی آن منجر به یک فاجعه تاریخی خواهد شد. 

تصور کنید در شهر به این بزرگی و با جمعیت ۲۵ الی ۳۰ میلیون نفری، زلزله‌ای رخ دهد که منجر ماندن حدود ۲ و نیم میلیون نفر زیر آوار شود. در چنین شرایطی چه باید کرد؟ در وضعیتی که ساختار شهری به شکل کامل مخدوش شده از کجا می‌توانیم افرادی را برای بازسازی تخریب‌ها پیدا کنیم؟ این فاجعه در حد مقیاس ملی نیست و جهانی خواهد بود. شهر تهران حتی به لحاظ سازه‌های درمانی و بهداشتی نیز آمادگی این را ندارد که از پس درمان جمعیت بالای آسیب دیده‌ها بربیاید. به این دلیل چنین چشم انداز دلهره اوری را ترسیم کردم که تاکید کنم و بگویم ابعاد فاجعه بار بافت فرسوده اکنون مشخص نمی‌شود و باید در شرایطی که بلایای سنگینی مثل زلزله رخ می‌دهد، مورد بررسی قرار گیرد.

زلزله‌های اخیر در منطقه گرمسار، به‌ویژه زلزله‌ای با بزرگای ۴.۷ ریشتر نگرانی‌هایی درباره تأثیر آن‌ها بر گسل‌های تهران ایجاد کرده است.

در زلزله اخیر که در منطقه گرمسار با بزرگای ۴.۷ رخ داد، بسیاری از مردم تهران نیز لرزش آن را احساس کردند، که این موضوع نگرانی‌هایی را درباره احتمال فعال شدن گسل‌های بزرگ اطراف تهران ایجاد کرده است. منطقه گرمسار بر روی گسل گرمسار قرار دارد که امتداد آن به گسل ایوانکی در شرق متصل می‌شود. این گسل‌ها در ارتباط با زنجیره‌ای از گسل‌ها در اطراف تهران قرار دارند، از جمله گسل‌های مشا و شمال تهران که جزو مهم‌ترین گسل‌های فعال منطقه هستند. آیا این زلزله گسل تهران را فعال می‌کند؟

زلزله‌های کوچک و متوسط مانند آنچه در گرمسار رخ داد، لزوماً نشانگر فعال شدن گسل‌های بزرگ‌تر و دورتر نیستند. زلزله‌هایی در مقیاس ۴ تا ۵ در مناطقی مانند گرمسار، هرچند به تهران نزدیک هستند، بیشتر به صورت طبیعی و دوره‌ای رخ می‌دهند و نمی‌توانند انرژی کافی برای تحریک یا فعال کردن گسل‌های بزرگ اطراف تهران، به‌ویژه گسل شمال تهران و مشا، فراهم کنند.

چرا مردم تهران زلزله را احساس کردند؟

با وجود اینکه محل رخداد زلزله از تهران فاصله داشت، اما عمق کم زلزله و قرارگیری گسل در منطقه‌ای با خاک نرم باعث شده که امواج زلزله به راحتی به مناطق دورتر، از جمله تهران، منتقل شوند. علاوه بر این، ساختار زمین‌شناسی تهران و اطراف آن به گونه‌ای است که این امواج می‌توانند با شدت بیشتری در مناطق شهری حس شوند.

آیا احتمال وقوع زلزله‌ای بزرگ در تهران افزایش یافته است؟

در حال حاضر، زلزله‌شناسان معتقدند که وقوع زلزله‌های کوچک و متوسط در مناطق اطراف تهران لزوماً نشانه‌ای از زلزله بزرگ قریب‌الوقوع نیست. گسل‌های اطراف تهران نیاز به آزادسازی انرژی‌های بزرگتری دارند که به مرور و در طول زمان انباشته می‌شود.