«ایران» خانم مادر می‌شود؟ |تصاویر خاص از یوزپلنگ باردار ایران

سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی گفت: پیش‌بینی می‌شود فردا اولین توله یوزپلنگ در اسارت، متولد شود.حسن اکبری گفت: تا کنون بارداری قطعی یوزپلنگ در اسارت اعلام نکرده بودیم اما علائم ظاهری نشان از بارداری قطعی یوز ایرانی دارد.

سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست گفت: پیش‌بینی ما این است که حداکثر تا فردا (شنبه، ۱۰ دیبهشت) زایمان اتفاق بیفتد.به گفته او در صورت سالم ماندن توله‌ها، بتوانیم جمعیت یوز پلنگ را در شرایط نیمه اسارت داشته باشیم که کمک بسیار بزرگی به حفظ ژن این گونه می‌کند.

بعد از سال‌ها تلاش برای نجات یوزپلنگ آسیایی از انقراض، چندی پیش فرآیند لقاح طبیعی میان دو یوز ماده "ایران" و نر "فیروز" انجام شد. پیش‌تر کارشناسان اعلام کرده بودند اگر لقاح موفق باشد، اردیبهشت ۱۴۰۱ توله یوز یا یوزها به دنیا می‌آیند.

 جدیدترین تصویر «ایران»، یوزپلنگ ایرانی که در پارک ملی توران نگهداری می شود و در آخرین روزهای بارداری قرار دارد، منتشر شد. حدود دو دهه است که یوزپلنگ آسیایی یا همان یوزپلنگ ایرانی که زمانی قلمروی گسترده ای در سراسر آسیای میانه داشت، رو به انقراض گذاشته و صرفا در برخی دشت های فلات مرکزی ایران بخصوص در استان های سمنان، یزد، کرمان و فارس مشاهده می شود. به همین دلیل، در سال های اخیر برنامه های مختلفی برای جلوگیری از حفاظت یوز ایرانی توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران با همکاری برنامه عمران ملل متحد و اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت اجرا شده که البته این برنامه ها نتوانسته است تاثیر ملموسی در جلوگیری از انقراض این گونه مهم حیات وحش بگذارد. با این حال، اخیرا مسئولان ارشد سازمان محیط زیست از بارداری یوزپلنگ «ایران» یعنی یکی از چهار یوزپلنگ منطقه حفاظت شده توران به صورت طبیعی خبر داده اند و این خبر، امیدها به نجات یوز آسیایی از انقراض را افزایش داده است.

کاهش تعداد یوزپلنگ ایرانی به ۱۲ قلاده

حدود دو دهه است که مسئولان زیست محیطی دولت های مختلف تاکید دارند یوزپلنگ آسیایی که زمانی در بسیاری از نقاط قاره آسیا بخصوص آسیای میانه و از هندوستان تا سوریه پراکنده بود، در معرض انقراض کامل قرار گرفته است و در همین راستا نیز از ابتدای سال 90، پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی آغاز شد.

این پروژه البته در ده سال گذشته به نتیجه ملموسی نرسیده است و در حالی که در ابتدای دهه ۹۰، اظهارات مسئولان وقت سازمان حفاظت محیط زیست از این حکایت داشت که حدود ۳۰ تا ۵۰ قلاده یوزپلنگ در زیستگاه های مختلف ایران پراکنده هستند، تازه ترین برآوردهای انجمن یوزپلنگ ایرانی نشان می دهد که اکنون تنها ۱۲ قلاده شناسایی‌شده یوزپلنگ آسیایی در مناطق حاشیه کویر مرکزی از جمله خارتوران، نایبندان، دره انجیر و میاندشت زیست می کنند.

در چنین شرایطی در نیمه فروردین ۱۴۰۰، مسئولان ارشد سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کردند که یوزپلنگ ماده و جوان «ایران» که به همراه یک یوز ماده دیگر یعنی «دلبر» و دو یوز نر یعنی «کوشکی» و «فیروز» در پارک ملی توران زیست می کند، بر اثر جفت گیری با «فیروز» به شکل طبیعی باردار شده است.

امکان انقراض یوزپلنگ ایرانی در طبیعت

حسن اکبری، سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در همین باره در پاسخ به سوال  درباره تعداد دقیق یوزپلنگ های موجود در ایران عنوان کرد: از نظر علمی وقتی تعداد موجود از یک گونه خاص گوشتخوار به زیر ۵۰ عدد می رسد، آن گونه محکوم به انقراض است، زیرا در چنین شرایطی تنوع ژنتیکی آن گونه خاص تا حدی پایین می آید که دیگر نمی تواند خود را در طبیعت حفظ کند.

وی افزود: ما از چند سال قبل مطمئن شدیم که تعداد یوزپلنگ های موجود در ایران به زیر ۳۰ قلاده رسیده است و در چنین شرایطی تفاوت چندانی ندارد که تعداد یوزهای ایرانی ۱۲ قلاده یا مثلا ۲۰ قلاده باشد، چون در هر دو صورت شرایط برای نجات یوزپلنگ ایرانی بسیار دشوار خواهد بود.

این مقام ارشد سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر این که یوزپلنگ ایرانی اکنون در وضعیت کاملا نگران کننده ای قرار دارد، اظهار داشت: اگر ما نتوانیم در آینده ای نزدیک شرایط را برای حفظ یوزپلنگ آسیایی به شکلی محسوس تغییر دهیم، به زودی این گونه ارزشمند را حداقل در طبیعت از دست خواهیم داد.

توران؛ تنها زیستگاه باقیمانده یوزپلنگ ایرانی

اکبری با بیان این که سازمان حفاظت محیط زیست تلاش زیادی برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ ایرانی انجام می دهد، گفت: طبیعی است که با وضعیت کنونی امکانات، اعتبارات و نیروهای سازمان حفاظت محیط زیست، شرایط برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی بسیار دشوار است و ما به سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرده ایم که لازم است برای جلوگیری از یوز ایرانی هزینه های زیادی انجام دهیم.

سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست ادامه داد: اکنون می توان گفت تنها قلمرو باقیمانده برای یوزپلنگ آسیایی، منطقه حفاظت شده توران و زیستگاه های اطراف آن است و متاسفانه در این منطقه تعداد زیادی دام، سگ گله، جاده ترانزیتی و بسیاری از دیگر عوامل مزاحم برای یوز ایرانی وجود دارد.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به این که این گونه بسیار پرتحرک و قلمروطلب است و حرکت آن هیچ گاه محدود به مرزهای منطقه حفاظت شده نمی شود، بنابراین احتمال بقای یوزپلنگ آسیایی در منطقه توران به عنوان تنها زیستگاه باقیمانده برای یوزپلنگ آسیایی اندک است.