کشف سنگ‌نگاره پیش از تاریخ در کازرون! + تصاویر

 طی روزهای گذشته قطعه سنگی با نگاره‌های پیش از تاریخ در کازرون کشف شده است و بررسی‌های مقدماتی حاکی از آن است که قدمت نقوش کنده شده بر روی این تخته سنگ، بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد.

کشف نگاره جدیدی مربوط به دوران پیش از تاریخ در منطقه کازرون علاوه بر آنکه یک سند مهم دیگر به مجموع اسناد مرتبط با مطالعات دیرینه‌شناسی افزوده است، اهمیت تمرکز بر این دست از مطالعات در محدوده دهکده گردشگری دوان را افزایش داده است و این امید وجود دارد که به زودی پایگاه پژوهشی متمرکز بر مطالعات پیش از تاریخ در منطقه کازرون دایر شود تا بتوان اسناد متعددی که تا به امروز در این زمینه کشف شده‌اند را به صورت وسیع‌تر و عمیق‌تر مورد بررسی و مطالعه قرار داد.

یک فعال حوزه میراث فرهنگی گفت: نگاره‌های مشاهده شده بر روی یک تخته سنگ با شکلی نزدیک به مکعب‌مستطیل هستند و این تخته سنگ در محدوده‌ای همجوار با روستای تاریخی دوان در پنج کیلومتری شمال غربی شهر کازرون کشف و به وسیله جمعی از دوستداران محلی آثار تاریخی به موزه مردم‌شناسی دوان منتقل شده است.

محسن عباسپور با اشاره به نگاره‌های سطحی و ویژگی‌های ظاهری این اثر تاریخی افزود: همه نگاره‌های مشاهده شده بر سطح فوقانی این سنگ نقش بسته‌اند و این تخته سنگ یک و نیم متر طول دارد و عریض‌ترین قسمت آن، یک متر و بیست سانتی‌متر است، ارتفاع سنگ در مرتفع‌ترین قسمت آن هفتاد سانتی‌متر است. از رد برجای ماندن بر سطوح جانبی سنگ مشخص است که نیمه‌ی پایینی این سنگ تا مدت‌های طولانی در خاک مدفون بوده است.

وی با توصیف نقش‌های حک شده بر روی این تخته سنگ گفت: دو مجموعه نگاره بر روی این تخته سنگ قابل مشاهده است و مجموعه نقش و نگارهایی که در قسمت بالای سنگ قرار دارند، واضح‌تر هستند و مجموعه‌ای که در قسمت پایین قرار گرفته‌اند، به دلیل فرسایش ایجاد شده، خوانایی کمتری دارند.

وی ادامه داد: در قسمت بالایی دو حیوان مشاهده می‌شود که جهت قرار گرفتن هر دوی آنها به سمت راست است و یکی از آنها شاخ‌های بزرگی دارد که به صورت نیم هلال تا پشت حیوان ادامه یافته‌اند. باتوجه به نگاره‌های مشابه در سایر نقوش، می‌توان احتمال داد این نگاره نقش یک بز کوهی باشد.

این فعال میراث فرهنگی بیان کرد: به نظر می‌رسد بر روی حیوان دیگر نیز یک انسان سوار شده است که به فاصله اندکی از این دو حیوان و کمی بالاتر، دو خط ممتد دیده می‌شود که از هر کدام از آنها خطوط کوچک و هم‌اندازهای، به فواصل نسبتاً منظم به سمت پایین امتداد یافته است. این خطوط تقریباً عرض سنگ را طی کرده‌اند و اندکی مانده به هر دو طرف، متوقف شده‌اند. بالاتر از این خطوط، دو دایره با اندکی فاصله از هم مشاهده می‌شود که در هر کدام از آنها دو خط قطری ترسیم شده به گونه‌ای که شکل یک بعلاوه در هر دایره ایجاد شده است.

عباسپور ادامه داد: در قسمت پایینی نیز نگاره‌هایی مشاهده می‌شود که خوانایی کمتری دارند ولی در این قسمت به نظر می‌رسد دو حیوان چهارپا ترسیم شده‌اند و صورت هر دو حیوان نیز به سمت راست تصویر است و بر روی یکی از آنها انسانی سوار شده است. همچنین دو قوس نیم‌هلال مشابه شاخ‌های حیوان چهارپایی که در بخش بالایی نگاره مشاهده می‌شود، در این قسمت نیز ترسیم شده است. در امتداد این قوس‌ها، خطی ترسیم شده که پس از حدود ۲۰ سانتی‌متر طول، با زاویه‌ای نزدیک به عمود، به سمت بالای نقش ادامه یافته و در حدود ۲۰ سانتیمتر امتداد یافته و دوباره اندکی به سمت داخل برگشته است.

این فعال میراث فرهنگی با مقایسه این سنگ نگاره با سایر آثار تاریخی مشابه گفت: باتوجه به عناصر به کار رفته در این سنگ‌نگاره و مقایسه آن با سایر سنگ‌نگاره‌های مشابه کشف شده در کازرون و همچنین بررسی تطبیقی آنها با نتایج به دست آمده از مطالعه بر روی دیگر نگاره‌های کشف شده در فلات ایران، به نظر می‌رسد پیشینه سنگ‌نگاره پیش از تاریخ دوان، حداکثر به عصر مفرغ، یعنی بین سه هزار تا هزار و ۵۰۰ سال قبل از میلاد برگردد که بر این اساس می‌توان احتمال داد قدمت آن بین پنج هزار تا سه هزار و ۵۰۰ سال پیش خواهد بود و از جمله اصلی‌ترین دلایل این مورد، مشاهده انسانی سوار بر چهارپا است و باتوجه به اینکه به نظر می‌رسد این چهارپا اسب باشد و از آنجا که اسب‌ها در حدود سه هزار سال پیش از میلاد رام شده‌اند، بنابراین قدمت این نگاره نمی‌تواند بیش از پنج هزار سال باشد.

وی با اشاره به ویژگی حائز اهمیت در این سنگ نگاره گفت: از جمله ویژگی‌های برجسته این نگاره که آن را نسبت به برخی دیگر از آثار مشابه برجسته‌تر می‌کند وجود تصاویری تجریدی و انتزاعی در آن است به ویژه در قسمت بالایی نقش که شاهد دو خط ممتد هستیم که خطوط کوچکی از آنها به سمت پایین ترسیم شده‌اند.

وی گفت: همچنین در قسمت بالایی این خطوط شاهد دو دایره هستیم که نمونه‌های مشابه با این دایره‌ها هم در فلات ایران و هم در چند نقطه دیگر از دنیا دیده شده است. در فلات ایران نمونه مشابه با این دایره در اسبقته یزد مشاهده شده و در خارج از فلات ایران نیز نمونه‌ای مشابه با این دایره را در کنیا ثبت کرده‌اند.

این دوستدار میراث فرهنگی تاکید کرد: تا زمانی که کارکرد دقیق تمامی عناصر به کار رفته در این نگاره مشخص نشود، باتوجه به وضع فعلی تصاویر ترسیم شده در آن و بهره گرفتن قابل توجه از تصاویر تجریدی در کنار عناصری همچون بز کوهی و انسانی سوار بر اسب شاید بتوان سنگ نگاره‌ی پیش از تاریخ دوان را ترسیمی از یک آئین، یک رسم یا روایتی از یک شیوه رایج در زندگی مردمان عصر مفرغ در دشت کازرون دانست. در این صورت این نگاره می‌تواند به لحاظ مطالعات مردم‌شناسانه نیز اهمیتی دو چندان می‌یابد.

منطقه کازرون به دلایل متعدد جغرافیایی و تاریخی، یکی از مناطق پراهمیت در حوزه مطالعات باستان شناسی و پیش از تاریخ است و تا به امروز و براساس نتایج به دست آمده از مطالعات صورت گرفته بر روی آثار برجای مانده از سکونت انسان‌ها در این منطقه، می‌توان گفت قدمت حضور انسان در کازرون، به دوران نوسنگی جدید، یعنی در حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار سال پیش برمی‌گردد.

در این ارتباط مطالعات متعددی توسط پژوهشگران صورت گرفته و نتایج این بررسی‌های علمی نیز منتشر شده‌اند./ مهر