دریاچه ارومیه، رسما خشک شد!

مهر: مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی گفت: بیش از ۲ دهه گذشته، هرسال به طور متوسط ۴۰ سانتی متر از ارتفاع دریاچه ارومیه کاسته شده و اکنون ۹۵ درصد از آب این دریاچه خشک شده است.

 امیرعباس جعفری ظهر چهارشنبه در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مدیران صنعت آب و برق استان‌های شمال غرب کشور که در سد ساروق تکاب برگزار شد، افزود: خشکسالی، تبخیر آب، توسعه بی رویه کشاورزی و استفاده نادرست از آب دریاچه برای کشت محصولات زراعی پرآب بر از مهمترین عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه است.

وی بیان اینکه امیدواریم با فرهنگ سازی صحیح و استفاده درست از منابع آبی منطقه دوباره دریاچه ارومیه را احیا کنیم، افزود: راه اندازی سیستم‌های نوین آبیاری، تصفیه پساب، هدایت آب سدها و اجرای کانال و تونل زاب که تاکنون ۳۶ کیلومتر از آن حفر شده، از جمله مواردی است که با قدرت به دنبال اجرای کامل آنها هستیم.

مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی با اشاره به اختصاص اعتبار مناسب برای اجرای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه گفت: دولت سیزدهم و مدیریت ارشد استان مصمم به احیای این دریاچه هستند.

جعفری با اشاره به اینکه کمبود آب یک بحران جدی در منطقه است، اضافه کرد: با فرهنگ سازی در زمینه جداسازی آب شرب و غیر قابل شرب، بازیافت فاضلاب، استفاده از تجهیزات مدرن تصفیه آب و اصلاح تأسیسات آب رسانی می‌توان این بحران را مدیریت کرد از این رو یکپارچه کردن مدیریت و اطلاع رسانی در این حوزه بسیار مهم است.

تصاویر تکان دهنده از حال ناخوش دریاچه ارومیه | ۹۵ درصد دریاچه خشک شد

در حالی این روزها دریاچه ارومیه حال و روز خوشی ندارد و ۹۵ درصد از آن خشک شده است که بار دیگر دولت و مجلس احیای این دریاچه را در دستور کار قرار داده‌اند.

 احیای دریاچه ارومیه و پایان کار «عیسی کلانتری» از ستاد احیا، یکی از مهمترین موضوعات خبری بود که سخنگوی دولت امروز در حاشیه جلسه دولت اعلام کرد، برکناری کلانتری از دبیر ستاد احیای دریاچه‌ای که به گفته مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی، در دو دهه گذشته سالانه ۴۰ سانتی‌متر از ارتفاع آن کم و اکنون ۹۵ درصدش خشک شده است.

 صولت مرتضوی -  معاون اجرایی رییس جمهوری - نیز از تخصیص بالغ بر ۲۱۵ میلیارد تومان تخصیص عمرانی به دریاچه ارومیه تاکنون خبر داد و ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک مشکل دریاچه ارومیه حل شود.

او همچنین گفت: دور دوم سفرهای استانی هم ما در حوزه معاونت اجرایی مطابق دستور رئیس جمهوری بررسی می‌کنیم و شیوه‌های اجرایی آن را می‌سنجیم.

دریاچه ارومیه ششمین دریاچه بزرگ نمکی دنیا

در حالی‌ دولت سیزدهم امیدوار به حل مشکل این اکوسیستم آبی است که دریاچه ارومیه که به «شوردریا» نیز معروف است، یکی از بزرگترین دریاچه‌های دائمی زیاده‌شور(hypersaline) جهان – دارای آب شورتر از آب دریا- است. بزرگترین دریاچه خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ نمکی روی زمین با مساحت تقریباً ۵۲۰۰ کیلومترمربع، طول ۱۴۰ کیلومتر، عرض ۵۵ کیلومتر و عمق ۱۶ متری بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار داشت اما به‌تدریج تراز آب آن افت کرد که از جمله دلایل آن می‌توان به خشکسالی، احداث بزرگراه روی دریاچه، استفاده بی‌رویه از منابع آب حوضه آبریز دریاچه، بارش کم برف و باران در سال‌های اخیر و احداث سد روی رودخانه‌های حوضه‌های آبریز این دریاچه اشاره کرد.

از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۲ رفتار کاهشی تراز دریاچه ارومیه کاملا مستقل از میزان بارش سالانه حوضه آبریز آن بوده است. تراز ارومیه در سال ۱۳۷۴ به ۱۲۷۸ متر و در سال ۸۴ به ۱۲۷۴ متر رسید و این میزان در سال ۹۴ به ۱۲۷۰/۰۴ متر اعلام شد که نسبت به آبان سال ۱۳۹۳ ۴۰ سانتی‌متر کاهش نشان می‌داد. شرایط به گونه‌ای پیش رفت که نسبت به نابودی دریاچه ارومیه ابراز نگرانی شد و دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت که خشک شدن این دریاچه نابودی آذربایجان را به دنبال دارد.

بر اساس نتایج پژوهشی دریاچه ارومیه از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ تثبیت شد. با این حال به نظر می‌رسد که تثبیت شکننده است چراکه بیشتر افزایش حجم آب دریاچه در منطقه کم عمق جنوب که در فصل‌های گرم پتانسیل تبخیر زیادی دارند، پخش شده است.

تغییرات افت تراز آب دریاچه ارومیه از سال ۹۳ تا ۹۹ در پی اقدامات ستاد احیای این دریاچه و مصوبات دولت کاهش یافت ولی به گفته کارشناسان بنا به دلایل متعدد، میزان افت تراز آب این دریاچه در حال حاضر از الگوهای سال ۸۳ تبعیت می‌کند و شاهد کاهش تراز آب هستیم.

تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۲

نگرانی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه به سال ۷۹ باز می‌گردد که ابتکار - رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست - نسبت به خشکسالی هشدار داد هرچند شاید گمان نمی‌رفت که روند خشکی دریاچه ارومیه آنقدر سریع باشد.

نگرانی‌ها در باره وضعیت دریاچه ارومیه در سال ۹۲ به تشکیل «کارگروه نجات دریاچه ارومیه» در دولت منجر شد تا در یک برنامه ۱۰ ساله دریاچه ارومیه احیا شود و مسئولیت دبیر و مجری ستاد دریاچه ارومیه نیز به عیسی کلانتری واگذار شد.

ستاد احیای دریاچه ارومیه در دو سال ابتدایی تمرکز فعالیت خود را بر تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه قرار داد و در شهریور ماه ۹۵ خبر از تثبیت دریاچه ارومیه و توقف روند کاهش تراز آب و در نتیجه آغاز فاز احیایی را داد.  مسعود باقرزاده کریمی - معاون سابق امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست- در این مقطع با اشاره به آغاز فاز دوم احیای دریاچه از مهر ماه ۹۵ از افزایش ۴۴ سانتی تراز دریاچه ارومیه در مهر ماه این سال نسبت به مهرماه سال ۹۴ خبر داد.

هشدار دکتر کامبیز مهدیزاده در گفتگو با شبکه خبر:

اگر دریاچه ارومیه خشک شود تا زنجان باید تخلیه شود.

یک روز تاخیر در افتتاح تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه جایز نیست.

 دریاچه ارومیه قلب تپنده آذربایجان است، در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه باید تا زنجان تخلیه شود.

  پروفسور کردوانی و خانم دکتر لک در سال ۹۳ و ۹۷ اظهارنظر کرده بودند ریختن آب در دریاچه ارومیه خیانت است.

خیانت بیان این نوع دیدگاه ها است.

باید طرح احیای دریاچه ارومیه بدون حتی یک ساعت تاخیر ادامه پیدا کند.

تعدادی از روستاهای تکاب با تنش شدید آبی مواجه هستند

فرماندار تکاب نیز در این نشست با بیان اینکه ضعف در هماهنگی و هم افزایی در مدیریت بحران‌ها باید رفع و انسجام فرماندهی و مدیریت واحد در دستگاه‌های خدمات رسان برقرار شود، گفت: همه دستگاه‌های خدمات رسان در مواقع وقوع بحران باید ید واحده باشند و از مدیریت واحد فرمانداری پیروی کنند و علاوه بر سازمان‌های آب و برق سایر دستگاه‌ها نیز پای کار باشند.

اسماعیل حیدری آزاد با تاکید بر اینکه برای پیشگیری از وقوع حوادث، لایروبی رودخانه‌ها و مسیل های شهرستان تکاب ضروری است، افزود: تکاب در یک منطقه کوهستانی در آخرین نقطه جنوب آذربایجان غربی واقع شده که بیشترین بارش‌ها را دارد اما از این بارش‌ها و منابع آبی به دلیل طبیعت و اقلیم خاص منطقه استفاده نمی‌شود و آب‌های سطحی شهرستان به سایر شهرهای جنوب استان سرازیر می‌شود.

وی ادامه داد: در حالی که تعدادی از روستاهای تکاب با تنش شدید آبی مواجه هستند و باید با تانکر آبرسانی شود، این شهرستان در تأمین تانکر نیز مشکل دارد و از وزارت نیرو انتظار داریم برای تهیه و تأمین تانکرهای آب رسان به روستاهای تکاب نگاه ویژه و اهتمام جدی داشته باشد.

فرماندار تکاب اضافه کرد: نبود موتور دیزل در مجتمع‌های آبرسانی از دیگر مشکلات تأمین آب پایدار در روستاهای این شهرستان است به طوری که با قطع برق، آب روستاها نیز قطع می‌شود اما با تهیه این موتورها هنگام قطعی برق، در تأمین آب روستاها مشکلی به وجود نمی‌آید.

حیدری آزاد با بیان اینکه مسیر تأمین آب شهر تخت سلیمان روباز است و منشأ آلودگی و بیماری شده که باید رفع شود، اظهارکرد: با توجه به دوری تکاب از مرکز استان و وضعیت نامناسب جاده‌ها تأمین پمپ‌های رزرو برای ایستگاه‌های پمپاژ آب روستایی نیز ضروری است.

نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل مدیران صنعت آب و برق ۶ استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، گیلان، کردستان، اردبیل و زنجان به میزبانی تکاب در سد ساروق این شهرستان بر گزارشد.